Ánh sáng xanh là gì? Ảnh hưởng tới mắt như thế nào?

Các thiết bị điện tử như tivi, điện thoại, máy tính,… là nguồn tạo ra nguồn ánh sáng xanh có hại cho thị lực mà chúng ta phải tiếp xúc hằng ngày. Điều đáng lo ngại là ánh sáng xanh không chỉ gây ra các tình trạng khó chịu như khô, nhức, mờ, và mỏi mắt, mà còn tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm liên quan đến mắt.

Ánh sáng xanh là gì? 

Ánh sáng xanh là dạng ánh sáng có thể quan sát được, có bước sóng ngắn nằm trong khoảng từ 380 đến 495 nanomet (nm), xuất phát từ các thiết bị điện tử như máy tính, máy tính bảng, điện thoại, tivi, cũng như từ đèn LED và đèn huỳnh quang. Thường được phân chia thành hai phần, ánh sáng xanh tím có bước sóng từ 380nm đến 450nm và ánh sáng xanh lam có bước sóng nằm trong khoảng từ 450nm đến 495nm.

 

Ánh sáng xanh chứa đựng lượng năng lượng photon – ánh sáng cao hơn so với các màu khác trong quang phổ nhìn thấy được (lục hoặc đỏ). Vì vậy, khi ánh sáng này ở mức độ cao, tồn tại nguy cơ lớn về tổn thương khi nó được hấp thụ bởi các tế bào khác nhau trong cơ thể chúng ta. 

Trong trường hợp đặc biệt, mắt phải tiếp xúc liên tục với cường độ ánh sáng xanh nguy hại có thể gây tổn thương, thậm chí dẫn đến việc chết các tế bào biểu mô sắc tố võng mạc. Điều này có thể gây rối loạn điều tiết mắt, giảm thị lực và tăng nguy cơ mắc bệnh mù lòa.

Ánh sáng xanh phát ra từ đâu? Cường độ ra sao? 

Có hai nguồn phát ra ánh sáng xanh: từ tự nhiên và nguồn ánh sáng nhân tạo. Lượng ánh sáng phát ra từ các thiết bị nhân tạo ít hơn so với bức xạ từ mặt trời. Tuy nhiên, do thời gian và khoảng cách tiếp xúc trực tiếp gần với loại ánh sáng nguy hại này, có thể tác động lâu dài đến sức khỏe của cơ thể.

Ánh sáng tự nhiên, đặc biệt từ mặt trời, là nguồn ánh sáng xanh mạnh nhất. Ban ngày, bước sóng màu xanh lam tự nhiên giúp con người tăng cường mức độ tập trung, làm cho cơ thể tỉnh táo.

Ánh sáng nhân tạo, nguồn gốc của loại ánh sáng này là từ các thiết bị trong gia đình như đèn LED, đèn huỳnh quang, tivi màn hình phẳng, màn hình máy tính, điện thoại thông minh, và màn hình máy tính bảng… Mỗi thiết bị nhân tạo này có cường độ khác nhau, và nếu tiếp xúc thường xuyên, có thể gây hại cho mắt theo từng mức độ khác nhau:

• Đèn huỳnh quang: Chứa khoảng 25% ánh sáng nguy hại. Mặc dù tỷ lệ này nhỏ hơn so với ánh sáng từ mặt trời, nhưng vì chúng ở gần hơn và mắt thường xuyên tiếp xúc nên tác hại cũng lớn hơn.
• Các thiết bị điện tử (đèn LED): Sử dụng trong màn hình máy tính, máy tính bảng, điện thoại thông minh và tivi, chứa khoảng 35% ánh sáng nguy hại. Đặc biệt, nguồn sáng từ các thiết bị này tiếp xúc trực tiếp và gần với mắt hơn so với nhiều nguồn khác.
• Ngoài ra, mỗi thiết bị màn hình điện tử có bước sóng chênh lệch khác nhau, ví dụ: Điện thoại: 455nm; Tivi: 450nm; Máy tính, laptop: 450nm; Đèn bàn: 435nm… Tất cả các loại ánh sáng xanh nguy hại từ các thiết bị này đều nằm trong quang phổ gây hại đến mắt. Điều này làm cho việc giữ khoảng cách và cẩn trọng khi sử dụng trở nên đặc biệt quan trọng, theo khuyến cáo đặc biệt của các chuyên gia nhãn khoa.

 

Tác dụng của ánh sáng xanh với sức khỏe con người 

Trong một số tình huống, tiếp xúc hợp lý với ánh sáng xanh có thể mang lại một số lợi ích đối với sức khỏe.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng ánh sáng xanh có thể ổn định chu kỳ sinh học và kích thích sự tỉnh táo, tăng cường trí nhớ và chức năng nhận thức. Cơ chế chính của ánh sáng này là kích thích sự sản xuất melatonin trong tuyến tùng, có thể làm thay đổi mức độ cortisol theo thời gian trong ngày và điều chỉnh nhịp sinh học của cơ thể.

Tuy nhiên, những lợi ích này chỉ xuất hiện khi chúng ta tiếp xúc với ánh sáng xanh tự nhiên vào ban ngày. Ngược lại, làm việc trước các thiết bị màn hình điện tử phát ra ánh sáng có hại vào buổi tối thường xuyên có thể gây rối loạn giấc ngủ.

Ánh sáng xanh cũng được ứng dụng trong việc điều trị các vấn đề tâm lý, rối loạn cảm xúc, chứng trầm cảm theo mùa (SAD – seasonal affect disorder). Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường đang đầy ắp với các thiết bị số, sự lan truyền không kiểm soát của ánh sáng xanh đang gây ra nhiều hậu quả không mong muốn hơn là mang lại lợi ích.

Ảnh hưởng của ánh sáng xanh đối với mắt và cơ thể 

Bước sóng trong khoảng từ 300 – 400 nm có khả năng xuyên qua giác mạc và bị hấp thụ bởi mống mắt hoặc con ngươi. Ánh sáng xanh, với bước sóng nằm trong khoảng 380nm – 495nm gia tăng nguy cơ đáng kể cho sức khỏe của mắt.

Vì bước sóng của loại ánh sáng này ngắn, điểm ảnh của nó không tập trung ở trung tâm võng mạc mà nằm phía trước võng mạc. Do đó, sự tiếp xúc kéo dài với ánh sáng có thể dẫn đến suy giảm thị lực, làm mắt mệt mỏi và khó tập trung.

Dưới đây là những tác động có thể xảy ra khi tiếp xúc lâu dài với ánh sáng nguy hại:

Hội chứng thị giác màn hình 

Là một bệnh phổ biến liên quan đến công việc và lối sống hiện đại, hội chứng thị giác màn hình do ánh sáng xanh gây ra. Không phải là một bệnh cụ thể, nhưng nó bao gồm nhiều vấn đề như căng thẳng và mệt mỏi ở mắt. Triệu chứng thường gặp bao gồm mắt nhìn xa mờ, khô rát, nhức mắt, kích thích mắt, mắt khó tập trung, đau đầu và đau cổ.

Tổn thương giác mạc và võng mạc 

Tế bào biểu mô sắc tố võng mạc (RPE) là lớp tế bào duy nhất tiếp xúc với tế bào thần kinh thị giác. Ánh sáng xanh khi đi qua thấu kính của mắt có thể gây tổn thương quang hóa võng mạc, dẫn đến thoái hóa võng mạc và hoàng điểm, một bệnh lý phổ biến và là “thủ phạm” gây mù lòa phổ biến nhất.

Gián đoạn nhịp sinh học và nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm 

Ánh sáng nhân tạo là một chất kích thích trong nhịp sinh học và tiếp xúc quá nhiều vào ban đêm có thể làm giảm sản xuất hormone melatonin, gây rối lịch trình giấc ngủ và có nguy cơ mắc các bệnh như ung thư, bệnh tim mạch, tiểu đường, béo phì. Nguy cơ này còn tăng khi tiếp xúc với ánh sáng xanh nguy hại, có thể dẫn đến thoái hóa mắt và mất đàn hồi của làn da, tạo điều kiện cho các vấn đề về da như sạm màu, nếp nhăn, và mất độ đàn hồi tự nhiên.

Biện pháp bảo vệ mắt trước ánh sáng xanh nguy hại 

Dẫu biết rõ tác hại của ánh sáng xanh, nhưng không phải ai trong chúng ta cũng có thể ngừng tiếp xúc với chúng. Vì vậy, cần có biện pháp bảo vệ mắt khỏi ánh sáng nguy hại này:

Giảm thời gian nhìn vào màn hình điện thoại, máy tính 

Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc sử dụng các thiết bị công nghệ, bao gồm máy tính, điện thoại, và máy tính bảng, nên được giảm cường độ sau 3 giờ mỗi ngày để tránh tăng nguy cơ suy giảm thị lực và mắc các bệnh nguy hiểm về mắt. Làm việc liên tục với máy tính quá 4 giờ có thể gây mỏi mắt, khô mắt, và đau nhức mắt.

Do đó, trong quá trình làm việc, việc nhìn xa và “giải lao” cho mắt sau mỗi 20 phút là quan trọng để tránh tình trạng quá tải và “đình công” bất kỳ lúc nào. Các chuyên gia nhãn khoa khuyến cáo nhìn vào khoảng cách 20 feet (6 mét) trong 20 giây sau mỗi 20 phút sử dụng máy tính hoặc điện thoại để giúp mắt tái tạo và tập trung lại.

Cuối cùng, việc tránh ở trong nhà hoặc môi trường hẹp, cùng với việc tiếp xúc với đa dạng vật thể và có cơ hội nhìn xa, có thể giúp mắt điều tiết một cách dễ dàng hơn.

Điều chỉnh độ sáng và độ phân giải của màn hình 

Ánh sáng từ màn hình máy tính có thể gây mỏi mắt và lóa mắt. Bạn nên cài đặt màn hình chống lóa để giảm thiểu tác động này. Nếu bạn đeo kính, nên mua tròng kính có lớp phủ chống phản xạ (AR) để giảm độ chói bằng cách làm giảm ánh sáng phản xạ, giúp mắt không bị chói khi làm việc. Sử dụng cỡ chữ lớn, độ tương phản nền trắng – chữ đen khi soạn thảo văn bản để tối ưu hóa trải nghiệm đọc và soạn thảo.

Nên điều chỉnh ánh sáng từ màn hình phù hợp với ánh sáng nơi làm việc để tránh lóa mắt 

Đối với điện thoại thông minh, nhiều nhà sản xuất đã tích hợp chế độ điều chỉnh độ sáng màn hình vào ban đêm và chế độ lọc ánh sáng xanh để giảm tác động có hại của ánh sáng này đến mắt.

Dùng bộ lọc ánh sáng xanh 

Nếu bạn là người làm việc hàng ngày với máy tính, hãy sử dụng tấm phim chống chói cho màn hình làm việc. Bạn cũng có thể lắp đặt bộ lọc ánh sáng xanh trực tiếp hoặc thêm vào phía trước màn hình laptop. Phần mềm giảm bớt tác động ánh sáng xanh cũng rất phổ biến, như F.lux trên máy tính, Twilight trên Android và Night Shift trên iOS.

Bổ sung thêm các loại vitamin tốt cho mắt như vitamin A, E, C…  

Để bảo vệ mắt khỏi tác động từ bên ngoài, bổ sung các vitamin và khoáng chất thiết yếu là quan trọng. Các vitamin như A, E, C, B6, B9, B12 có thể giúp nuôi dưỡng giác mạc, chống oxy hóa, bảo vệ tế bào võng mạc và giảm viêm. Lutein và Zeaxanthin, hai dưỡng chất quan trọng cho mắt, có thể được cung cấp thông qua thực phẩm màu vàng, đỏ và xanh đậm.

Sử dụng tinh chất Broccophane có trong sản phẩm bổ mắt WIT

Nghiên cứu mới đã khám phá ra rằng tinh chất Broccophane (chiết xuất bông cải xanh Broccoli), hiện đang có trong sản phẩm Wit sản xuất tại Mỹ và được phân phối tại thị trường Việt Nam, có hiệu quả trong việc bảo vệ tế bào biểu mô sắc tố võng mạc khỏi tác hại của ánh sáng xanh. Nghiên cứu cho thấy dưới tác động của ánh sáng xanh, nhóm đã sử dụng Broccophane có tỷ lệ chết của tế bào biểu mô sắc tố võng mạc giảm chỉ còn 26% so với 46% của nhóm không sử dụng Broccophane (p<0.01).

Các nhà nghiên cứu cũng đã nhận thấy ưu điểm của Broccophane trong việc tăng cường sản xuất Thioredoxin, protein phân tử nhỏ có khả năng bảo vệ võng mạc và thủy tinh thể. Sử dụng 1 viên WIT mỗi ngày giúp giảm đáng kể các triệu chứng mắt nhìn xa bị mờ, khô rát mắt, nhức mắt, căng mắt, kích thích mắt, nhìn đôi khi sử dụng các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại, và iPad.

Chăm sóc sức khỏe mắt đòi hỏi sự kết hợp giữa chế độ dinh dưỡng cân đối và việc đảm bảo thời gian nghỉ ngơi cho mắt. Bổ sung dưỡng chất thiên nhiên quan trọng thông qua các loại thực phẩm có thể giúp nuôi dưỡng và bảo vệ mắt, đồng thời ngăn ngừa bệnh mắt từ giai đoạn sớm và cải thiện các triệu chứng thoái hóa mắt do ảnh hưởng của ánh sáng xanh.

Câu hỏi thường gặp 

Thường xuyên dùng máy tính để làm việc, xem phim khuya nên mắt bị cận rất nặng và kèm khô rát mắt. Tôi dùng thuốc nhỏ mắt và uống Wit cùng lúc có được không? 

Nhiều người cho rằng dùng thuốc nhỏ mắt hàng ngày để rửa mắt, làm ẩm mắt, chống mỏi mắt… là bình thường. Tuy nhiên, theo khuyến cáo, việc nhỏ mắt cần có chỉ định nghiêm ngặt của bác sĩ.

Bình thường, dung dịch NaCL 0.9% và một số dung dịch nhỏ mắt tương tự chỉ dùng để rửa mắt là chính, không phải thuốc bổ mắt. Do vậy, việc chăm sóc và bảo vệ mắt từ bên trong bằng những dưỡng chất chuyên biệt cho mắt mới là phương pháp đúng đắn, hiệu quả.

Nếu thường xuyên đeo kính mát khi đi ngoài trời và dùng màn lọc ánh sáng xanh cho màn hình máy tính có thể tránh được hội chứng thị giác màn hình không? 

Đeo kính mát, đội mũ rộng vành khi đi ngoài trời và dùng màn lọc ánh sáng xanh là một trong các cách để hạn chế tác động có hại của ánh sáng xanh, tia UV.

Tuy nhiên, như vậy là chưa đủ bởi ánh sáng xanh còn phát ra từ màn hình các loại máy tính bảng, điện thoại, laptop… vẫn tác động và làm tổn thương tế bào biểu mô sắc tố võng mạc, gây hại cho mắt. Bên cạnh đó, tư thế ngồi làm việc không đúng; nơi làm việc thiếu ánh sáng… cũng là các yếu tố gây ra hội chứng này.

Để phòng ngừa hội chứng thị giác màn hình, bạn có thể chủ động chăm sóc mắt ngay từ bên trong với tinh chất Broccophane có trong Wit, giúp bảo vệ tế bào biểu mô sắc tố võng mạc và thủy tinh thể; tạo “màng kính chống nắng từ bên trong” chống lại tác hại của ánh sáng xanh.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.

Bạn có thể xem thêm:

• Nguyên nhân và cách trị thâm quầng mắt đơn giản, hiệu quả
• Xử trí các tổn thương mắt đúng cách
• Nước mắt nhân tạo có những loại nào? Những điều lưu ý
• Đau mắt đỏ là gì? Triệu chứng thường gặp và cách phòng ngừa
• Nhắm mắt nhưng không ngủ được là bệnh gì?
• 4 động tác đơn giản giảm mỏi mắt