Chất bảo quản thực phẩm là gì? Tác hại khi sử dụng không đúng cách

Trong lĩnh vực thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và gia tăng hạn sử dụng của sản phẩm. Tuy nhiên, việc sử dụng quá mức hoặc không đúng cách có thể gây hại cho sức khỏe con người. Để hiểu rõ hơn về chất bảo quản thực phẩm, chúng ta hãy tìm hiểu mục đích và nguồn gốc của chúng.

Chất bảo quản thực phẩm là gì?

Chất bảo quản thực phẩm là những chất phụ gia được sử dụng trong thực phẩm để ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn, hạn chế sự hư hỏng và kéo dài thời hạn sử dụng của sản phẩm. Chúng giúp ngăn chặn tác động của không khí, độ ẩm, vi khuẩn và nấm mốc đến thực phẩm. Thiếu chất bảo quản, thực phẩm sẽ không thể được lưu trữ lâu dài và dễ dàng bị hủy hoại bởi vi khuẩn, gây chảy nhớt, mất hương vị và nguy hiểm đến sức khỏe.

Phân loại các chất bảo quản thực phẩm được thực hiện dựa trên tính chất và nguồn gốc của chúng:

• Các chất bảo quản tự nhiên: Bao gồm đường, muối, giấm và rượu, được sử dụng lâu đời trong các sản phẩm truyền thống. Chúng có tác dụng ngăn chặn và tiêu diệt vi sinh vật mà không làm thay đổi màu sắc và chất lượng ban đầu của thực phẩm, do đó được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm.
• Các chất bảo quản tổng hợp: Có nguồn gốc vô cơ như nitrat, nitrit, sulfit, phosphat hypoclorid, hydrogen peroxide và hữu cơ như acid benzoic, acid sorbic, acid acetic, acid propionic, acid citric, acid lactic, acid formic và các dạng este của acid p-hydroxybenzoic (paraben).
• Bacteriocin: Là các chất kháng khuẩn tự nhiên được tổng hợp bởi vi khuẩn, có khả năng ức chế các vi khuẩn khác. Chúng không gây tác dụng phụ và không gây dị ứng trong cơ thể con người.

“Nisin là một ví dụ tiêu biểu của bacteriocin, được sử dụng phổ biến trong ngành công nghiệp thực phẩm trên toàn thế giới.”

Mỗi loại chất bảo quản có tính chất và ứng dụng riêng biệt đã được nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn khi sử dụng trong thực phẩm.

Tác hại khi sử dụng chất bảo quản thực phẩm quá liều lượng

Để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng, việc sử dụng chất bảo quản trong thực phẩm phải tuân thủ quy định về quản lý và sử dụng phụ gia thực phẩm. Sử dụng chất bảo quản không đúng cách hoặc kết hợp không phù hợp có thể gây ra nhiều tác hại đối với sức khỏe. Dưới đây là một số ví dụ chi tiết:

• Acid benzoic: Sử dụng để sát trùng và diệt nấm trong thực phẩm. Tuy nhiên, khi kết hợp với acid ascorbic, có thể sản xuất thành benzen, một chất có khả năng gây ung thư. Acid benzoic cũng có thể gây ngộ độc cấp tính như dị ứng, hen suyễn, phát ban, huyết áp thấp và tiêu chảy
• Acid sorbic: Gây dị ứng, đầy bụng, khó tiêu và khi tích tụ lâu dài có thể gây hại cho gan và thận
• Nitrat và nitrit: Gây ra các vấn đề như co mạch, tăng huyết áp và có khả năng gây ung thư

“WHO và FAO đã đưa ra mức tiêu thụ có thể chấp nhận được (ADI) cho các chất này để hạn chế nguy cơ gây hại cho con người.”

Sử dụng chất bảo quản thực phẩm đúng cách

Để đảm bảo an toàn và sức khỏe của người tiêu dùng, việc sử dụng chất bảo quản trong thực phẩm cần tuân thủ quy định và định mức về hàm lượng cho phép theo quy định của Bộ Y tế. Sự kết hợp đồng thời của các chất bảo quản khác nhau cần được nghiên cứu và tiến hành thử nghiệm kỹ lưỡng để tránh các phản ứng hóa học có thể tạo ra các sản phẩm phụ có hại cho sức khỏe con người.

Định mức hợp chất dùng để bảo quản thực phẩm được quy định như sau:

• Sorbates: Acid sorbic, Natri sorbat, Kali sorbat, Calci sorbat: 200 – 3000 mg/kg
• Benzoates: Acid benzoic, Natri benzoate, Kali benzoate, Calci benzoat: 200 – 3000 mg/kg
• Nitrate: Natri nitrat: 200 mg/kg
• Nitrites: Kali nitrit, Natri nitrit: 80 mg/kg

Việc nghiên cứu và tuân thủ quy định về sử dụng chất bảo quản là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và sức khỏe của người tiêu dùng trong sản phẩm thực phẩm.

Những câu hỏi thường gặp về chất bảo quản

1. Chất bảo quản có thể gây tác dụng phụ cho sức khỏe không?

Sử dụng chất bảo quản quá mức hoặc không đúng cách có thể gây tác dụng phụ như dị ứng, huyết áp thấp, tiêu chảy và ngộ độc cấp tính. Việc sử dụng chất bảo quản trong thực phẩm cần tuân thủ quy định và định mức để đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

2. Làm thế nào để sử dụng chất bảo quản thực phẩm an toàn?

Để sử dụng chất bảo quản thực phẩm an toàn, hãy tuân thủ quy định và định mức về hàm lượng cho phép. Đọc kỹ nhãn sản phẩm và tránh sử dụng quá mức. Đồng thời, không kết hợp quá nhiều loại chất bảo quản trong cùng một sản phẩm để tránh phản ứng hóa học không mong muốn.

3. Các chất bảo quản tổng hợp có thể gây hại không?

Các chất bảo quản tổng hợp có nguồn gốc vô cơ và hữu cơ có thể gây tác dụng phụ như dị ứng, vấn đề tiêu hóa và hại cho gan và thận nếu tích tụ trong cơ thể.

4. Việc sử dụng chất bảo quản có an toàn cho trẻ em?

Việc sử dụng chất bảo quản trong thực phẩm cho trẻ em cần tuân thủ quy định và định mức an toàn. Tuy nhiên, trẻ em có thể nhạy cảm hơn với các chất bảo quản, do đó, cần hạn chế sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu cần.

Nguồn: Tổng hợp