Các loại cúm trong mùa Tết 2025

Mùa Tết Nguyên Đán đang đến gần, đây là thời điểm mọi người sum vầy, du xuân và tham gia các hoạt động tập thể. Tuy nhiên, đây cũng là mùa của các bệnh lý đường hô hấp, đặc biệt là cúm. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về các loại cúm có thể gặp trong mùa Tết 2025, dựa trên các nghiên cứu và báo cáo y tế gần đây.

Tình hình dịch cúm hiện tại ở Việt Nam và khuyến cáo của Bộ Y tế

• Theo báo cáo, Việt Nam đã ghi nhận một số trường hợp tử vong do cúm A/H1N1pdm ở tỉnh Bình Định . Bộ Y tế đã chỉ đạo các cơ sở y tế tăng cường các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn, giám sát chủ động và can thiệp kịp thời để ngăn ngừa tử vong. 
• Ngoài ra, Việt Nam cũng đã ghi nhận trường hợp nhiễm cúm A(H9N2) ở người đầu tiên. Trường hợp này xảy ra ở một người trưởng thành có bệnh nền, phải nhập viện điều trị và theo dõi . Cùng với đó, một trường hợp nhiễm cúm gia cầm H5N1 đã được báo cáo ở tỉnh Khánh Hòa, bệnh nhân là một nam sinh viên 21 tuổi và đáng tiếc đã tử vong do nhiễm trùng . Những trường hợp này cho thấy sự cần thiết phải cảnh giác và chủ động phòng ngừa cúm, đặc biệt là trong dịp Tết. 
• Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đang hợp tác với Bộ Y tế Việt Nam và các đối tác khác để xây dựng hệ thống y tế công cộng hiệu quả, bao gồm giám sát và phòng ngừa cúm . Sự hợp tác quốc tế này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực y tế công cộng của Việt Nam và ứng phó với các dịch bệnh. 
• Để giám sát cúm ở cả người và động vật, Việt Nam đã áp dụng phương pháp giám sát cúm ở các chợ gia cầm sống và trang trại chăn nuôi lợn ở miền Bắc. Phương pháp này bao gồm việc thu thập các mẫu dịch tiết miệng từ gia cầm và lợn, mẫu khí dung sinh học và phân từ cơ sở chăn nuôi, và dịch rửa mũi của người lao động tại các địa điểm này để xét nghiệm và phân tích .  
• Bộ Y tế khuyến cáo người dân tiêm vắc xin cúm hàng năm và thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân tốt để phòng ngừa cúm . Người dân cũng nên ở nhà khi bị bệnh và đến cơ sở y tế ngay khi có các triệu chứng như sốt cao, ho dai dẳng, khó thở, đau ngực, mệt mỏi và đau nhức cơ thể. Đối với những người đi du lịch đến các quốc gia có dịch cúm gia cầm, Bộ Y tế khuyến cáo nên tránh các trang trại, tiếp xúc với động vật ở chợ buôn bán động vật sống, vào các khu vực có thể giết mổ động vật, hoặc tiếp xúc với bất kỳ bề mặt nào có vẻ bị nhiễm phân động vật hoặc các chất bài tiết khác. Ngoài ra, cần rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước, tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm và vệ sinh an toàn thực phẩm .  

Các loại cúm phổ biến ở Việt Nam trong dịp Tết

• Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cúm mùa là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra, lưu hành trên toàn thế giới . Virus cúm thường gây ra các triệu chứng như sốt, ho (thường là ho khan), đau đầu, đau cơ và khớp, mệt mỏi, đau họng và sổ mũi. 
• Một nghiên cứu được thực hiện tại TP. Hồ Chí Minh từ năm 2013 đến năm 2015 cho thấy cúm A và cúm B là hai loại cúm phổ biến nhất . Nghiên cứu này cũng ghi nhận sự lưu hành của cúm quanh năm với các đỉnh dịch cúm xen kẽ giữa các chủng loại và chủng phụ khác nhau. 
• Ngoài ra, cúm gia cầm cũng là một mối lo ngại, đặc biệt là trong dịp Tết khi nhu cầu tiêu thụ gia cầm tăng cao . Người dân cần thận trọng khi lựa chọn và chế biến gia cầm để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. 

Tại sao cúm thường bùng phát vào dịp tết?

Theo số liệu thống kê từ Bộ Y tế, số ca mắc bệnh cúm thường tăng đột biến vào dịp Tết Nguyên đán. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này:

• Thời tiết thất thường: Miền Bắc thường xuất hiện những đợt rét đậm, rét hại xen kẽ với nắng ấm. Miền Nam cũng có những thay đổi nhiệt độ đột ngột giữa ngày và đêm.
• Tập trung đông người: Các hoạt động mua sắm, du xuân, thăm người thân tạo điều kiện cho virus cúm lây lan nhanh chóng.
• Thói quen sinh hoạt thay đổi: Nhiều người thức khuya, ngủ muộn, ăn uống không điều độ làm suy giảm sức đề kháng.

Các loại cúm phổ biến dịp tết 2025

Cúm mùa

Cúm mùa là loại cúm phổ biến nhất, do virus cúm type A và B gây ra. Bệnh thường xuất hiện vào mùa đông-xuân, với các triệu chứng như sốt cao đột ngột, đau đầu, đau họng và mệt mỏi.

Cúm A/H1N1

Virus cúm A/H1N1 đã trở thành mối lo ngại lớn khi xuất hiện nhiều biến chủng mới. Triệu chứng ban đầu tương tự cúm mùa nhưng có thể trở nên nghiêm trọng nhanh chóng, đặc biệt ở người già và trẻ nhỏ.

Cúm A/H5N1

Đây là chủng virus cúm gia cầm nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao. Mặc dù hiếm gặp ở người, nhưng khi lây nhiễm thường gây ra các biến chứng nghiêm trọng về đường hô hấp.

Cúm B

Cúm B thường nhẹ hơn cúm A nhưng vẫn cần được theo dõi cẩn thận. Virus cúm B ít biến đổi hơn, tuy nhiên vẫn có khả năng gây ra các đợt dịch quy mô nhỏ.

Covid-19 biến thể mới

Mặc dù không còn là đại dịch, Covid-19 vẫn tiếp tục xuất hiện các biến thể mới. Các chuyên gia y tế dự báo có thể xuất hiện biến thể mới vào dịp Tết 2025, đòi hỏi người dân cần duy trì cảnh giác.

Lưu ý: Các loại cúm có thể có triệu chứng tương tự nhau trong giai đoạn đầu. Việc chẩn đoán chính xác loại cúm cần có sự can thiệp của bác sĩ chuyên khoa.

Các loại cúm đang lưu hành trên thế giới và khả năng xuất hiện ở Việt Nam

Bên cạnh các loại cúm phổ biến, một số loại cúm mới cũng đang được theo dõi chặt chẽ trên thế giới.

Vào tháng 8 năm 2024, Việt Nam đã ghi nhận trường hợp nhiễm cúm A(H1N1) biến thể từ lợn đầu tiên . Bệnh nhân là một phụ nữ 70 tuổi có bệnh nền ở tỉnh Sơn La. Mặc dù nguồn lây nhiễm chưa được xác định rõ, trường hợp này cho thấy sự cần thiết phải giám sát chặt chẽ các loại virus cúm có nguồn gốc từ động vật. 

Ngoài ra, Trung Quốc đã báo cáo sự gia tăng các ca nhiễm virus metapneumovirus ở người (HMPV) từ giữa tháng 3 năm 2024 . HMPV gây ra các triệu chứng giống cúm và có thể dẫn đến biến chứng viêm phổi. Mặc dù WHO chưa đưa ra cảnh báo về dịch bệnh này, nhưng sự gia tăng số ca nhiễm ở Trung Quốc là một điều đáng lưu ý. Điều này có thể liên quan đến việc giảm miễn dịch cộng đồng do đại dịch COVID-19, khiến mọi người dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp hơn . Cần lưu ý rằng sự gia tăng các ca nhiễm HMPV cũng đã được ghi nhận tại Hoa Kỳ vào tháng 4 năm 2024 , cho thấy xu hướng này không chỉ giới hạn ở Trung Quốc. 

Triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị cúm

Dấu hiệu nhận biết từng loại cúm

Mỗi loại cúm có những triệu chứng đặc trưng riêng, giúp bạn có thể nhận biết sơ bộ và có phương án xử lý phù hợp:

• Cúm mùa: Sốt 38-39 độ, đau họng, mệt mỏi. Thời gian ủ bệnh 1-4 ngày.
• Cúm A/H1N1: Sốt cao trên 39 độ, ho khan, khó thở. Có thể kèm theo tiêu chảy. Thời gian ủ bệnh 3-7 ngày.
• Cúm A/H5N1: Sốt rất cao, khó thở nặng, đau ngực. Thời gian ủ bệnh 2-5 ngày.
• Covid-19: Sốt, ho khan, mất khứu giác, vị giác. Thời gian ủ bệnh 2-14 ngày.

Triệu chứng:

Các triệu chứng cúm thường xuất hiện đột ngột. Dưới đây là mô tả chi tiết hơn về các triệu chứng thường gặp:

• Sốt: Thường là sốt cao, trên 38 độ C, có thể kèm theo ớn lạnh.
• Ho: Ho khan, dai dẳng, có thể gây đau rát họng.
• Đau đầu: Đau nhức đầu dữ dội, thường ở vùng trán và thái dương.
• Đau cơ và khớp: Cảm giác đau nhức, mỏi mệt toàn thân, đặc biệt là ở lưng, chân và tay.
• Mệt mỏi: Cảm giác kiệt sức, uể oải, không muốn vận động.
• Đau họng: Họng đau rát, khó nuốt.
• Sổ mũi: Chảy nước mũi trong hoặc vàng, nghẹt mũi.

Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng này có thể khác nhau tùy theo từng người và loại cúm.

Phòng ngừa:

• Tiêm vắc xin cúm hàng năm: Đây là biện pháp phòng ngừa cúm hiệu quả nhất . Hiện nay, Việt Nam có vắc xin cúm tứ giá, bảo vệ chống lại bốn chủng virus cúm phổ biến, bao gồm cúm A/H4N1, A/H1N3, B/Yamagata và B/Victoria
• Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước hoặc dung dịch sát khuẩn tay chứa cồn . Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khuỷu tay hoặc khăn giấy . Tránh tiếp xúc gần với người bệnh.
• Giữ gìn sức khỏe: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc để tăng cường hệ miễn dịch. 

Điều trị:

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi nhiều để giúp cơ thể chống lại virus .
• Uống nhiều nước: Uống nước, nước trái cây và súp ấm để tránh mất nước .
• Giảm đau và hạ sốt: Sử dụng paracetamol hoặc ibuprofen để giảm sốt, đau đầu và đau nhức cơ thể .
• Thuốc kháng virus: Trong trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc có nguy cơ cao bị biến chứng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng virus như oseltamivir, baloxavir và zanamivir .

Điều quan trọng cần lưu ý là thuốc kháng virus có hiệu quả nhất khi được sử dụng sớm, lý tưởng nhất là trong vòng hai ngày sau khi bắt đầu có triệu chứng cúm . Việc điều trị sớm bằng thuốc kháng virus có thể làm giảm đáng kể thời gian và mức độ nghiêm trọng của bệnh. 

Các loại vắc xin cúm hiện có và hiệu quả của chúng

Hiện nay có hai loại vắc xin cúm chính: vắc xin cúm bất hoạt (IIV) và vắc xin cúm sống giảm độc lực (LAIV). Vắc xin cúm bất hoạt được sử dụng phổ biến hơn và có nhiều dạng bào chế khác nhau, bao gồm vắc xin cúm ba giá (TIV – bảo vệ chống lại ba chủng virus cúm) và vắc xin cúm tứ giá (QIV – bảo vệ chống lại bốn chủng virus cúm). Tại Việt Nam, vắc xin cúm tứ giá được khuyến cáo sử dụng vì nó bảo vệ chống lại bốn chủng virus cúm phổ biến .

Đối với người trên 65 tuổi, CDC khuyến cáo nên sử dụng một trong ba loại vắc xin cúm sau: Fluad® Quadrivalent, Flublok® Quadrivalent Recombinant, hoặc Fluzone® High-Dose Quadrivalent. Các loại vắc xin này đã được chứng minh là mang lại hiệu quả bảo vệ cao hơn cho người cao tuổi. Tuy nhiên, nếu không có sẵn các loại vắc xin này, bất kỳ loại vắc xin cúm nào phù hợp với độ tuổi đều được khuyến cáo sử dụng.

Một đánh giá về năng lực sản xuất vắc xin cúm tại Việt Nam đã được thực hiện và thảo luận tại Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế vào tháng 10 năm 2016. Kết quả đánh giá và các khuyến nghị để thúc đẩy sản xuất vắc xin cúm bền vững tại Việt Nam đã được thống nhất tại buổi thảo luận này . 

Hiệu quả của vắc xin cúm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tuổi tác, sức khỏe của người được tiêm và sự phù hợp giữa các chủng virus cúm trong vắc xin với các chủng virus cúm đang lưu hành. Tuy nhiên, nhìn chung, vắc xin cúm có hiệu quả trong việc phòng ngừa cúm và giảm nguy cơ biến chứng.

Câu hỏi thường gặp (FAQ) về chủ đề các loại cúm trong mùa Tết 2025:

1. Các loại cúm nào phổ biến trong mùa Tết 2025?

Ngoài các chủng cúm mùa thông thường, năm nay cần lưu ý sự xuất hiện của cúm A(H1N1) biến thể từ lợn và sự gia tăng các ca nhiễm virus hợp bào hô hấp ở người (hMPV).

2. Triệu chứng của các loại cúm này có gì khác nhau?

Các loại cúm thường có triệu chứng tương tự nhau như sốt, ho, đau họng, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi. Tuy nhiên, cúm A(H1N1) có thể gây ra các biến chứng nặng hơn như viêm phổi, đặc biệt ở người có bệnh nền. Virus hMPV thường gây bệnh đường hô hấp với các triệu chứng như cảm lạnh, viêm phế quản, viêm phổi.

3. Làm thế nào để phân biệt cúm với cảm lạnh thông thường?

Cúm thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng nặng hơn như sốt cao, đau nhức cơ thể, mệt mỏi. Cảm lạnh thường có triệu chứng nhẹ hơn, chủ yếu là sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi.

4. Tôi nên làm gì để phòng ngừa cúm trong mùa Tết?

• Tiêm phòng cúm: Đây là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, che miệng khi ho hoặc hắt hơi.
• Giữ gìn sức khỏe: Ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên.
• Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc với người bệnh, đeo khẩu trang khi đến chỗ đông người.

5. Khi nào tôi cần đến gặp bác sĩ?

Nếu bạn có các triệu chứng cúm và thuộc nhóm nguy cơ cao (trẻ em, người già, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền) hoặc các triệu chứng trở nặng (sốt cao kéo dài, khó thở, đau ngực), hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.

Lưu ý: Thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo. Để được tư vấn cụ thể, bạn nên liên hệ với cơ sở y tế gần nhất.

Kết luận

Cúm là một bệnh lý đường hô hấp phổ biến trong mùa Tết ở Việt Nam. Năm 2025, bên cạnh các chủng cúm mùa thông thường, chúng ta cần lưu ý đến sự xuất hiện của các chủng cúm mới như cúm A(H1N1) biến thể từ lợn và sự gia tăng các ca nhiễm virus HMPV. Để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình trong dịp Tết, người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa cúm, bao gồm:

• Tiêm vắc xin cúm tứ giá hàng năm: Đây là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, đặc biệt là đối với người cao tuổi và những người có bệnh nền.
• Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho, hắt hơi, và tránh tiếp xúc gần với người bệnh.
• Giữ gìn sức khỏe: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, và tránh các yếu tố nguy cơ gây bệnh.
• Theo dõi thông tin y tế: Cập nhật thông tin về tình hình dịch bệnh và các khuyến cáo của Bộ Y tế để chủ động phòng tránh.

Bằng cách nâng cao nhận thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, chúng ta có thể đón một mùa Tết an toàn và khỏe mạnh.

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Human_metapneumovirus

Nguồn: Tổng hợp