Avn (avascular necrosis) - hoại tử chỏm xương đùi do thiếu máu nuôi: nguy cơ và phương pháp điều trị
AVN (Avascular Necrosis), còn được gọi là hoại tử chỏm xương đùi do thiếu máu nuôi, là một bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt phổ biến ở nam giới ở độ tuổi trung niên. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh này có thể gây mất đi khả năng sử dụng đôi chân. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về AVN: nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị căn bệnh này.
AVN là gì?
AVN, viết tắt của Avascular Necrosis hoặc hoại tử chỏm xương đùi do thiếu máu nuôi, là tình trạng mà lưu thông máu đến xương bị gián đoạn, dẫn đến sự chết của mô xương. Khi cung cấp máu bị gián đoạn, các khoảng trống hình thành trong xương, dẫn đến việc hủy hoại sụn và xương. Theo thời gian, tình trạng này có thể gây gãy xương dưới sụn, sụp chỏm xương đùi, thoái hóa chức năng khớp háng và cuối cùng dẫn đến tàn tật.
AVN (Avascular Necrosis – Hoại tử chỏm xương đùi do thiếu máu nuôi, hay hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi) là tình trạng gián đoạn lưu thông máu đến xương, dẫn đến mô xương bị chết.
Nguyên nhân gây AVN
AVN có nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể được chia thành 3 nhóm chính:
- Nguyên nhân do chấn thương: Các chấn thương như trật khớp, gãy cổ xương đùi, hoặc gãy vỡ ổ khớp có thể làm đứt các động mạch cung cấp máu cho xương, dẫn đến hoại tử xương. Trường hợp hoại tử chỏm xương đùi thường xuất hiện khoảng 2 năm sau chấn thương nếu không được điều trị kịp thời.
- Nguyên nhân không do chấn thương: Một số bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ, bệnh Legg – Perthes – Calve, bệnh Caisson cũng có thể gây hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi do làm tắc nghẽn mạch máu. Lạm dụng corticoid hay lạm dụng rượu bia cũng có thể chèn ép các mao mạch trong ống xương, gây ra hoại tử chỏm xương đùi.
- Nguyên nhân không xác định: Khoảng 25% bệnh nhân bị AVN tự phát mà không xác định được nguyên nhân cụ thể của căn bệnh.
Từ nhóm nguyên nhân trên, cũng có một số yếu tố nguy cơ tăng khả năng mắc hoại tử chỏm xương đùi bao gồm tuổi tác, giới tính, lạm dụng rượu bia và một số bệnh lý như bệnh Gaucher, HIV/AIDS, bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm, lupus ban đỏ hệ thống, bệnh giảm áp (bệnh thợ lặn) và một số loại ung thư.
Triệu chứng và tiến triển
Tiến triển của hoại tử chỏm xương đùi do thiếu máu nuôi có thể chia thành 3 giai đoạn:
Giai đoạn sớm:
Trong giai đoạn sớm, hầu hết bệnh nhân không có cảm giác đau ở vùng khớp háng hoặc có cảm giác đau không rõ ràng. Vận động khớp háng vẫn duy trì bình thường trong giai đoạn này.
Giai đoạn tiến triển:
Trong giai đoạn này, bệnh nhân bắt đầu cảm nhận đau ở vùng khớp háng, hông, mông hoặc dưới gối. Ban đầu, đau chỉ xuất hiện khi áp lực được đặt lên chân bị ảnh hưởng, sau đó đau trở nên thường xuyên và cường độ đau gia tăng dần. Đau có thể kéo dài và trở nên khá nặng khi đi lại hoặc đứng lâu. Cấu trúc xương và sụn khớp bị sụp đổ khi bệnh tiến triển nghiêm trọng, và việc vận động khớp háng trở nên khó khăn.
Giai đoạn cuối:
Trong giai đoạn này, bệnh nhân đã bị thoái hóa khớp thứ phát mà không đáp ứng với thuốc, và đầu xương đùi bị lún sụp, dẫn đến tàn tật. Để tránh nguy cơ tàn tật, việc phát hiện sớm và áp dụng các biện pháp can thiệp ngoại khoa (như thay khớp háng) là cần thiết cho bệnh nhân.
Bệnh nhân có thể cảm nhận đau ở vùng khớp háng khi bệnh tiến triển nghiêm trọng.
Phương pháp điều trị AVN
Mục tiêu điều trị AVN là phục hồi chức năng khớp háng, giảm đau và ngăn chặn sự phá hủy xương. Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào giai đoạn của căn bệnh, vị trí và số lượng xương bị tổn thương, nguyên nhân gây bệnh và tuổi tác của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị bao gồm:
- Điều trị bảo tồn: Điều trị bảo tồn được áp dụng cho những trường hợp chưa sụp chỏm xương đùi, bao gồm các phương pháp:
- Điều trị nội khoa: Điều trị nội khoa áp dụng cho các trường hợp không có triệu chứng lâm sàng và tổn thương xương không quá 15%, hoặc cho những bệnh nhân không thể tiến hành phẫu thuật. Điều trị nội khoa bao gồm giảm áp lực lên xương đùi, loại bỏ các yếu tố nguy cơ, sử dụng thuốc giảm đau và chống viêm, tập vật lý trị liệu, điều trị các bệnh lý nền và các bệnh hệ thống.
- Phẫu thuật bảo tồn khớp háng: Phẫu thuật bảo tồn khớp háng được chỉ định nếu điều trị nội khoa không giảm triệu chứng và tổn thương vẫn tiến triển. Mục đích của phẫu thuật này là bảo vệ chỏm xương đùi và ngăn chặn quá trình thoái hóa khớp háng.
- Phẫu thuật thay khớp háng: Phẫu thuật thay khớp háng chỉ được thực hiện nếu chỏm xương đùi đã sụp chổm và các phương pháp điều trị khác không hiệu quả. Phẫu thuật giữ nguyên bề mặt chỏm xương đùi hoặc thay toàn bộ khớp háng là hai lựa chọn chính.
Phẫu thuật thay khớp háng là một trong những phương án điều trị cho bệnh nhân mắc AVN.
Hoại tử chỏm xương đùi do thiếu máu nuôi (AVN) là một căn bệnh nguy hiểm có thể gây mất đi khả năng hoạt động của đôi chân nếu không được điều trị kịp thời. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về AVN là gì và những điều cần biết về căn bệnh này. Đồng thời, hạn chế lạm dụng rượu bia và đi khám sức khỏe định kỳ để có thể phát hiện và điều trị bệnh sớm.
Các câu hỏi thường gặp về AVN
AVN (Avascular Necrosis) là gì?
AVN (Avascular Necrosis) là tình trạng mà lưu thông máu đến xương bị gián đoạn, dẫn đến sự chết của mô xương.
AVN có nguy cơ gây mất đi khả năng sử dụng đôi chân không?
Đúng, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, AVN có thể gây mất đi khả năng sử dụng đôi chân.
AVN có nguyên nhân gì?
AVN có nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm chấn thương, bệnh lý tự miễn và nguyên nhân không xác định.
Triệu chứng của AVN là gì?
Triệu chứng của AVN bao gồm đau ở vùng khớp háng, hông, mông hoặc dưới gối, và khó khăn trong việc vận động khớp háng.
Phương pháp điều trị AVN là gì?
Phương pháp điều trị AVN phụ thuộc vào giai đoạn của căn bệnh, vị trí và số lượng xương bị tổn thương. Các phương pháp điều trị bao gồm điều trị bảo tồn và phẫu thuật thay khớp háng.
Nguồn: Tổng hợp
