Ăn chay: Lợi ích và những đối tượng cần đặc biệt lưu ý

Ăn chay không còn là khái niệm xa lạ. Từ một xu hướng tôn giáo, ăn chay đã trở thành phong cách sống được nhiều người theo đuổi để bảo vệ sức khỏe, môi trường và động vật. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ những lợi ích thật sự và các nguy cơ tiềm ẩn khi áp dụng chế độ ăn này không đúng cách.

Ăn chay là gì?

Ăn chay là việc loại bỏ toàn bộ hoặc một phần thực phẩm có nguồn gốc từ động vật khỏi khẩu phần ăn. Tùy vào mục tiêu, tín ngưỡng hoặc điều kiện sức khỏe, bạn có thể chọn cho mình một trong nhiều hình thức ăn chay khác nhau.

Hiện nay, ăn chay không chỉ dành cho người theo đạo mà còn là xu hướng toàn cầu trong việc nâng cao chất lượng sống, phòng ngừa bệnh tật và giảm tác động môi trường.

Lợi ích sức khỏe vượt trội của ăn chay

Ăn chay khoa học, tập trung vào thực phẩm có nguồn gốc thực vật, có thể mang đến những thay đổi tích cực cho sức khỏe của bạn:

• Cải thiện sức khỏe tim mạch: Ăn chay thường bao gồm nhiều chất xơ, vitamin, khoáng chất và ít chất béo bão hòa, cholesterol. Điều này giúp giảm lượng cholesterol xấu (LDL) và ổn định huyết áp, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch nguy hiểm.

• Hỗ trợ kiểm soát cân nặng: Thực phẩm thực vật thường có hàm lượng calo thấp hơn và giàu chất xơ, tạo cảm giác no lâu, giúp bạn kiểm soát cân nặng hiệu quả hơn so với chế độ ăn nhiều thịt và chất béo.

• Giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2: Chế độ ăn chay giàu chất xơ giúp ổn định lượng đường trong máu và cải thiện độ nhạy insulin, giảm nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường type 2.

• Tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa: Chất xơ dồi dào trong rau, củ, quả và ngũ cốc nguyên hạt nuôi dưỡng hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh, cải thiện chức năng tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón.

• Giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư: Nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa chế độ ăn chay.

Những đối tượng cần đặc biệt lưu ý khi cân nhắc ăn chay

1. Phụ nữ mang thai và đang cho con bú

Trong thực đơn ăn chay, chất xơ được cung cấp từ các loại thực phẩm từ thực vật giúp giảm nguy cơ táo bón và hỗ trợ tiêu hóa. Ngoài ra, chế độ ăn chay cũng giúp giảm cholesterol và chất béo bão hòa, hạn chế các vấn đề về tim mạch.

Trong thời kỳ mang thai và cho con bú, phụ nữ cần bổ sung nhiều dưỡng chất hơn để đảm bảo sức khỏe cho mẹ và thai nhi. Vitamin B12, sắt, kẽm… nhiều trong các nguồn thực phẩm động vật. Ăn chay trong giai đoạn này có thể khiến cả hai không nhận đủ lượng dưỡng chất cần thiết, dẫn đến thiếu máu, suy dinh dưỡng và nguy cơ sinh non.

2. Người gầy yếu và thiếu máu

Thiếu máu là tình trạng giảm số lượng hồng cầu hoặc nồng độ hemoglobin trong máu, gây ra sự thiếu oxy và dưỡng chất đến các cơ quan và mô trong cơ thể. Sắt là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả cho tình trạng này.

Thực đơn ăn chay thường chứa nhiều thực phẩm từ thực vật, nhưng sắt non-hem trong thực vật khó hấp thu bởi cơ thể. Điều này khiến cho người thiếu máu không nhận đủ sắt, gây tình trạng thiếu máu trở nên tồi tệ hơn.

3. Trẻ em đang trong giai đoạn tăng trưởng

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển trí tuệ và tăng trưởng của trẻ em. Trong giai đoạn này, trẻ cần được cung cấp đủ dưỡng chất và chất vi lượng như sắt, vitamin, kẽm, protein…

Đồ ăn chay không đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em trong giai đoạn tăng trưởng, gây hạn chế trong sự phát triển.

4. Nam giới dưới 60 tuổi

Nam giới dưới 60 tuổi nên hạn chế sử dụng quá nhiều đậu phụ và sản phẩm chế biến từ đậu nành. Chất isoflavone trong đậu nành có thể gây mất cân bằng hormone trong cơ thể nam giới, làm giảm mức testosterone và khả năng tình dục.

Đồng thời, sữa đậu nành chứa phytochemicals có thể kích thích hormone nhạy cảm gây ung thư. Việc sử dụng đậu nành quá nhiều có thể dẫn đến suy giảm testosterone và xáo trộn hormone ở nam giới.

5. Người mắc viêm loét dạ dày

Rau củ trong chế độ ăn chay thường chứa nhiều gluten, không tốt cho những người mắc viêm loét dạ dày. Gluten có thể gây đau bụng, tăng động ruột bất thường, và khiến cho các triệu chứng viêm loét dạ dày trở nên tồi tệ hơn.

Người mắc viêm loét dạ dày nên hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều gluten như lúa mì, lúa mạch khi ăn chay.

Ăn chay có rất nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng không phải ai cũng nên áp dụng chế độ ăn này. Những nhóm người nêu trên cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi quyết định áp dụng chế độ ăn chay.

Lời khuyên từ Pharmacity

Nếu bạn thuộc những nhóm người không nên áp dụng chế độ ăn chay như đã nêu ở trên, hãy tìm các nguồn thực phẩm khác để đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể. Pharmacity có một số gợi ý cho bạn:

• Đối với phụ nữ mang thai và đang cho con bú: Hãy nhờ sự tư vấn của bác sĩ để bổ sung các loại thực phẩm động vật giàu dinh dưỡng như thịt, cá, trứng.
• Đối với người gầy yếu và thiếu máu: Hãy ăn những loại thực phẩm giàu sắt như gan, thận, tôm, cua.
• Đối với trẻ em đang trong giai đoạn tăng trưởng: Hãy nhờ ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có được chế độ ăn đa dạng và đủ dinh dưỡng.
• Đối với nam giới dưới 60 tuổi: Nên hạn chế sử dụng đậu phụ và sản phẩm chế biến từ đậu nành, nhưng vẫn có thể thay thế bằng các loại thực phẩm giàu protein khác như thịt, cá, sữa, trứng.
• Đối với người mắc viêm loét dạ dày: Hãy tìm những loại rau củ không chứa gluten như ngô, khoai tây, cà chua để bổ sung chất xơ và dinh dưỡng.

Câu hỏi thường gặp về chế độ ăn chay

1. Ăn chay có thể giúp giảm cân không?

Có, chế độ ăn chay có thể giúp giảm cân bởi vì nó tập trung vào các loại thực phẩm giàu chất xơ và thấp calo. Tuy nhiên, chế độ ăn chay cần được cân đối và đa dạng để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng.

2. Có những loại chế độ ăn chay nào phổ biến?

Có nhiều loại chế độ ăn chay phổ biến như chế độ ăn chay ovo-lacto (ăn trứng và sữa), chế độ ăn chay vegan (không ăn bất kỳ sản phẩm động vật nào), và chế độ ăn chay pescetarian (ăn trứng, sữa và các loại hải sản).

3. Ăn chay có thể cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể không?

Đúng, chế độ ăn chay có thể cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể nếu được thực hiện đúng cách. Để đảm bảo bạn nhận đủ các dưỡng chất cần thiết, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng và sử dụng thực phẩm đa dạng từ các nguồn thực vật và động vật.

4. Ăn chay có thể gây thiếu hụt sắt không?

Có, đặc biệt đối với chế độ ăn chay không có thức ăn từ động vật. Sắt non-hem trong thực vật khó hấp thu bởi cơ thể, điều này có thể dẫn đến thiếu máu nếu không được bổ sung đủ từ các nguồn thực phẩm giàu sắt khác.

5. Ăn chay có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản nam giới không?

Có, sự tiêu thụ quá nhiều đậu nành và sản phẩm chế biến từ đậu nành có thể gây xáo trộn hormone và giảm mức testosterone ở nam giới. Việc ăn chay vẫn có thể cung cấp đủ protein từ các loại thực phẩm khác như thịt, cá, sữa, trứng.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.