Trầm cảm là gì? Cách nhận biết và điều trị trầm cảm

Trầm cảm là một trong những tình trạng rối loạn tâm lý phổ biến nhất hiện nay. Nó không chỉ gây ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống mà còn có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng nếu không được nhận biết và điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về trầm cảm là gì, biểu hiện, cũng như các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Trầm cảm là gì?

Trầm cảm là vấn đề rối loạn tâm lý phổ biến ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của con người. Nó có thể gây ra cảm giác buồn bã tột độ và mất hứng thú với các hoạt động thường ngày.

Nếu tình trạng này kéo dài và không được điều trị kịp thời, trầm cảm có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ, mối quan hệ, công việc và thậm chí dẫn đến việc tự tử.

Nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh trầm cảm

Nguyên nhân gây trầm cảm có thể rất đa dạng và phức tạp. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh trầm cảm, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn.
• Sự thay đổi trong não: Theo nghiên cứu, người mắc trầm cảm thường có thiếu hụt chất dẫn truyền thần kinh serotonin trong não. Ngoài ra, dopamine và norepinephrine cũng là các chất quan trọng trong cơ chế của bệnh. 
• Sự kiện cuộc sống: Những biến cố lớn như mất người thân, ly hôn hoặc mất việc làm có thể gây ra các vấn đề về tâm lý.
• Yếu tố môi trường: Môi trường sống căng thẳng, thiếu thốn tình cảm hoặc bị lạm dụng cũng có thể dẫn đến trầm cảm.
• Vấn đề sức khỏe: Một số bệnh lý mãn tính hoặc nghiêm trọng như tim mạch, tiểu đường và ung thư cũng có thể tác động vào việc phát triển trầm cảm.

Căng thẳng và áp lực kéo dài có thể gây ra vấn đề trầm cảm 

Biểu hiện của người bị trầm cảm

Trầm cảm có thể gây ra một loạt các triệu chứng về tâm lý và thể chất như:

• Cảm giác buồn bã, chán nản kéo dài.
• Mất hứng thú và không còn sở thích với các hoạt động thường ngày.
• Thay đổi rõ rệt trong cân nặng và giấc ngủ.
• Mệt mỏi và thiếu năng lượng.
• Cảm giác vô dụng, tự ti hoặc tội lỗi.
• Kích động bất thường và dễ nổi nóng.
• Gặp khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ hoặc ra quyết định.
• Có những suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử hoặc đã có kế hoạch tự tử.

Người trầm cảm thường có biểu hiện tự ti và cô lập bản thân với thế giới bên ngoài

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh trầm cảm

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh trầm cảm bao gồm:

• Thanh thiếu niên: Những biến đổi sinh lý và tâm lý trong giai đoạn dậy thì cũng như áp lực học tập và thi cử kéo dài có thể dẫn đến trầm cảm.
• Người gặp sang chấn tâm lý: Các sự kiện đột ngột hoặc biến cố lớn như mất người thân, phá sản, bị lừa đảo, tình cảm đổ vỡ, li dị.
• Phụ nữ sau sinh: Sự thay đổi về hormone và thể chất trong giai đoạn này làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh.
• Bệnh nhân đang điều trị bệnh lý: Những người mắc các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư, tai nạn, tai biến rất dễ bị ảnh hưởng tâm lý.
• Người thường xuyên gặp căng thẳng: Áp lực công việc, cuộc sống, tiền bạc và các mối quan hệ làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh trầm cảm.
• Người thường xuyên sử dụng rượu bia, chất kích thích: Đây là nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc các vấn đề về tâm lý.

Trầm cảm sau sinh là vấn đề ngày càng phổ biến ở phụ nữ

Cách chẩn đoán và điều trị bệnh trầm cảm

Chẩn đoán trầm cảm thường bao gồm việc đánh giá các triệu chứng của bệnh nhân qua các bài kiểm tra tâm lý và phỏng vấn lâm sàng. Các bác sĩ có thể sử dụng các tiêu chuẩn chẩn đoán từ các tài liệu y khoa như DSM-5 hoặc ICD-10 để xác định tình trạng của bệnh nhân.

Những phương pháp điều trị trầm cảm thường bao gồm:

• Dùng thuốc: Các loại thuốc chống trầm cảm như SSRI, SNRI hoặc thuốc chống trầm cảm 3 vòng có thể giúp cân bằng hóa học trong não.
• Tâm lý trị liệu: Các liệu pháp tâm lý như CBT (Liệu pháp nhận thức hành vi) hoặc IPT (Liệu pháp tâm lý liên cá nhân) có thể giúp bệnh nhân giảm các suy nghĩ tiêu cực.
• Liệu pháp ánh sáng: Đặc biệt hữu ích cho những người mắc trầm cảm theo mùa (SAD), liệu pháp ánh sáng sử dụng ánh sáng nhân tạo để cải thiện tâm trạng.
• Liệu pháp choáng điện: Đây là một phương pháp điều trị dành cho các trường hợp trầm cảm nghiêm trọng hoặc cần có kết quả nhanh chóng mà không thể điều trị bằng thuốc hoặc liệu pháp tâm lý. 

Cần làm gì để phòng ngừa tình trạng trầm cảm?

Sau khi đã hiểu về bệnh trầm cảm là gì, bạn nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa như:

• Thay đổi lối sống: Xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh như tập thể dục đều đặn, ăn uống lành mạnh và duy trì mối quan hệ xã hội tích cực có thể giúp cải thiện tâm trạng.
• Kiểm soát căng thẳng: Sử dụng các kỹ thuật giảm stress như thiền, yoga hoặc chánh niệm.
• Dành thời gian để thư giãn: Mỗi ngày bạn nên dành một ít thời gian để nghỉ ngơi và làm những điều mình thích bao gồm việc đọc sách, chăm sóc cơ thể, đi dạo hoặc trò chuyện cùng bạn bè để giảm bớt áp lực.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ: Hãy chia sẻ vấn đề của mình với những người thân hoặc đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý khi cảm thấy cần thiết.
• Tránh xa các chất kích thích: Hạn chế sử dụng rượu, thuốc lá và các chất kích thích khác để đảm bảo có một lối sống lành mạnh và chất lượng.

Sau khi đã hiểu rõ về trầm cảm là gì, việc nhận biết sớm các triệu chứng và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế là rất quan trọng để giảm thiểu những hậu quả tiêu cực của bệnh.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.