Thực đơn dinh dưỡng hiệu quả cho người bệnh viêm tụy cấp

Trong quá trình điều trị viêm tụy cấp, việc chăm sóc dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Một chế độ ăn uống phù hợp không những giúp giảm nhẹ các triệu chứng mà còn thúc đẩy quá trình phục hồi nhanh chóng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách xây dựng thực đơn dành riêng cho người bị viêm tụy cấp, dựa trên kinh nghiệm chuyên môn, kiến thức y học uy tín cùng những nguyên tắc dinh dưỡng khoa học.

Hiểu Rõ Về Viêm Tụy Cấp – Cơ Sở Để Xây Dựng Thực Đơn Chuẩn Xác

Viêm tụy cấp là tình trạng viêm nhiễm cấp tính ở mô tụy, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng tiêu hóa và có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Tình trạng này xảy ra khi men tụy như amylase, lipase, trypsin hoạt động sớm và phá hủy chính tuyến tụy của cơ thể. Nguyên nhân phổ biến gồm:

• Tác động của rượu bia: Uống nhiều rượu làm kích thích tụy, gia tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Tăng mỡ máu: Chất béo trong máu làm tổn thương tế bào tụy, dẫn đến viêm.
• Sỏi mật và tắc nghẽn ống dẫn: Cản trở dòng chảy của dịch mật và men tụy, khiến tụy bị tổn thương.

“Viêm tụy cấp là một bệnh lý phức tạp đòi hỏi sự kết hợp đồng bộ giữa điều trị y tế và chế độ dinh dưỡng hợp lý để hạn chế biến chứng và tăng hiệu quả phục hồi.”

Nguyên Tắc Vàng Trong Xây Dựng Thực Đơn Dinh Dưỡng Cho Người Viêm Tụy Cấp

Người bệnh viêm tụy cấp thường gặp nhiều vấn đề như đau bụng, khó tiêu và rối loạn tiêu hóa khiến họ khó ăn uống và nhập đủ dưỡng chất. Do đó, việc xây dựng thực đơn hợp lý phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng mà không làm tăng gánh nặng cho tuyến tụy:

• Ưu tiên dinh dưỡng theo đường tiêu hóa: Khi giảm đau khoảng 70%, nên bắt đầu cho bệnh nhân ăn nhẹ bằng miệng hoặc sử dụng ống sonde để cung cấp dinh dưỡng.
• Dinh dưỡng tĩnh mạch: Nếu bệnh nhân không thể dùng dinh dưỡng tiêu hóa sau 5–7 ngày, mới cân nhắc đến dinh dưỡng tĩnh mạch kết hợp.
• Chế độ protein: Lượng protein khuyến nghị từ 1,2 đến 1,5 g/kg/ngày giúp phục hồi mô tụy.
• Kiểm soát chất béo: Chọn chất béo trung tính chuỗi trung bình (MCT) với hàm lượng từ 0,8-1,5 g/kg/ngày, tránh sử dụng trên 30g chất béo động vật mỗi ngày để giảm kích thích tụy.
• Lượng carbohydrate: Đảm bảo cung cấp 4-7 mg/kg/phút để duy trì năng lượng ở mức tối ưu.
• Bổ sung glutamine: Mức >0,2 g/kg/ngày hỗ trợ hệ miễn dịch và phục hồi tế bào tụy.

Thực Phẩm Nên Bổ Sung Cho Người Viêm Tụy Cấp

Để hỗ trợ quá trình hồi phục, người bệnh nên tập trung vào các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa, đặc biệt là các nhóm thực phẩm dưới đây:

• Thực phẩm giàu protein lành mạnh: Thịt nạc như ức gà, cá tươi, các loại đậu và đậu lăng giúp tái tạo và duy trì chức năng tuyến tụy.
• Súp lỏng và sữa hạt: Súp dễ tiêu hóa và sữa hạt như sữa hạnh nhân giúp bổ sung dưỡng chất, giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
• Chất béo MCT: Dầu dừa và dầu hạt cải là nguồn MCT tuyệt vời, hấp thu nhanh và hạn chế kích thích bài tiết men tụy.
• Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa: Rau bina, quả việt quất, anh đào, các loại ngũ cốc nguyên hạt giúp bảo vệ tế bào tụy khỏi tác hại của gốc tự do.
• Trái cây và rau quả tươi: Các loại như dưa chuột, cà chua bi, và các loại hoa quả tự nhiên vừa cung cấp vitamin, khoáng chất vừa không làm tăng gánh nặng lên tuyến tụy.

“Chế độ ăn giàu protein và chất chống oxy hóa không chỉ giúp phục hồi mô tụy mà còn giữ cho hệ tiêu hóa luôn khỏe mạnh, giảm thiểu nguy cơ tái phát viêm tụy cấp.”

Những Thực Phẩm Người Bệnh Viêm Tụy Cấp Nên Tránh Xa

Để bảo vệ tuyến tụy và hạn chế tình trạng viêm nhiễm nặng hơn, bệnh nhân cần kiêng tuyệt đối những loại thực phẩm dễ gây kích ứng hoặc khó tiêu sau đây:

• Thịt đỏ và nội tạng động vật: Các loại này chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol gây áp lực lên hệ tiêu hóa và tuyến tụy.
• Đồ chiên rán, khoai tây chiên và thực phẩm nhiều dầu mỡ: Những món ăn này kích thích tăng tiết men tụy, làm bệnh tiến triển nặng hơn.
• Thức ăn cay, nóng và nhiều gia vị mạnh: Làm tăng kích thích niêm mạc dạ dày và tụy, dễ gây đau và khó chịu.
• Rượu bia và đồ uống có cồn: Là nguyên nhân chính gây tái phát và làm tổn thương tế bào tụy nhiều hơn.
• Thực phẩm chứa nhiều đường tinh luyện và đồ ngọt: Gây tăng đường huyết đột ngột, làm tăng gánh nặng cho tuyến tụy trong quá trình điều tiết insulin.

Lời Khuyên Từ Pharmacity

• Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng trước khi thay đổi chế độ ăn: Để tránh cung cấp không đúng hoặc thiếu chất dinh dưỡng cần thiết.
• Uống đủ nước và chia nhỏ bữa ăn: Giúp giảm tải cho hệ tiêu hóa và tăng khả năng hấp thu dưỡng chất.
• Tránh tự ý dùng thuốc bổ hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc: Có thể làm tình trạng viêm tụy nặng hơn do tương tác thuốc hoặc gây kích ứng.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Để theo dõi tiến triển bệnh và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

1. Viêm tụy cấp có cần nhịn ăn hoàn toàn không?
   – Trong giai đoạn cấp tính, bệnh nhân thường được chỉ định nhịn ăn để giảm kích thích tuyến tụy, tuy nhiên khi tình trạng đau giảm, có thể bắt đầu ăn nhẹ để cung cấp dưỡng chất bằng đường tiêu hóa hoặc nuôi dưỡng qua ống sonde theo hướng dẫn của bác sĩ.
2. Người viêm tụy cấp có nên kiêng hoàn toàn chất béo?
   – Không nên kiêng hoàn toàn mà cần kiểm soát lượng chất béo, ưu tiên chất béo trung tính chuỗi trung bình (MCT) và tránh chất béo bão hòa hoặc dầu mỡ động vật gây kích thích tụy.
3. Bệnh nhân viêm tụy cấp có thể ăn được trái cây gì?
   – Nên chọn các loại trái cây ít đường, giàu chất chống oxy hóa như dưa chuột, táo, việt quất, và tránh các loại quả quá ngọt hoặc chua đậm như cam, quýt trong giai đoạn cấp.
4. Dinh dưỡng tĩnh mạch khi nào được khuyến cáo sử dụng?
   – Khi bệnh nhân không thể dùng dinh dưỡng qua đường tiêu hóa kéo dài trên 5–7 ngày hoặc có biến chứng nặng, bác sĩ sẽ cân nhắc dinh dưỡng tĩnh mạch để đảm bảo cung cấp đầy đủ dưỡng chất.
5. Tôi có thể tự lên thực đơn cho người bệnh viêm tụy cấp không?
   – Việc tự lên thực đơn cần có kiến thức chuyên môn hoặc nên tham khảo ý kiến bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng để tránh thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng, gây ảnh hưởng xấu đến quá trình phục hồi.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.