Nguyên nhân gây bệnh sỏi niệu quản và cách phòng ngừa

Sỏi niệu quản là một trong những bệnh lý phổ biến ở hệ tiết niệu, gây ra nhiều phiền toái và đau đớn cho người bệnh. Tình trạng này xảy ra khi các khoáng chất trong nước tiểu kết tủa và tạo thành những viên sỏi nhỏ di chuyển từ thận xuống niệu quản, gây tắc nghẽn và đau đớn. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cách phòng ngừa sỏi niệu quản là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe hệ tiết niệu của mỗi người. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về các nguyên nhân chính gây sỏi niệu quản, các yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân chính gây sỏi niệu quản

Sỏi niệu quản là một tình trạng mà các tinh thể khoáng chất hình thành trong niệu quản, gây đau và khó chịu. Các nguyên nhân chính gây ra sỏi niệu quản bao gồm:

Nồng độ khoáng chất cao trong nước tiểu

• Canxi: Khoảng 80% sỏi niệu quản là sỏi canxi, chủ yếu là canxi oxalat và canxi phosphate. Sự gia tăng nồng độ canxi trong nước tiểu là nguyên nhân chính gây ra sự kết tinh và hình thành sỏi.
• Axit uric: Axit uric cao trong nước tiểu có thể dẫn đến sự hình thành sỏi axít uric, đặc biệt ở những người có chế độ ăn nhiều đạm động vật.

Nhiễm trùng đường tiết niệu

• Nhiễm trùng có thể tạo ra môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây ra sỏi struvite. Sỏi struvite thường gặp ở phụ nữ do tỷ lệ nhiễm trùng tiểu cao hơn so với nam giới.

Bất thường di truyền

• Một số người có khuynh hướng di truyền làm tăng nguy cơ hình thành sỏi niệu quản, như bệnh cystin niệu, làm tăng nồng độ cystine trong nước tiểu.

Các yếu tố tăng nguy cơ mắc sỏi niệu quản

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc sỏi niệu quản bao gồm:

Lối sống và chế độ ăn uống

• Uống ít nước: Không cung cấp đủ nước cho cơ thể làm tăng nồng độ các chất khoáng trong nước tiểu, dễ dẫn đến kết tinh và tạo sỏi.
• Chế độ ăn nhiều đạm động vật, natri và đường: Những thực phẩm này làm tăng nồng độ canxi và axit uric trong nước tiểu, góp phần hình thành sỏi niệu quản.

Bệnh lý nền

• Bệnh gút: Người bị gút có nguy cơ cao bị sỏi axit uric do nồng độ axit uric trong máu và nước tiểu cao.
• Bệnh béo phì và tiểu đường: Những người bị béo phì và tiểu đường có nguy cơ cao hơn do sự thay đổi trong quá trình chuyển hóa và bài tiết của cơ thể.

Yếu tố khác

• Di truyền: Gia đình có tiền sử mắc sỏi niệu quản làm tăng nguy cơ cho các thành viên khác.
• Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị HIV có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Biện pháp phòng ngừa sỏi niệu quản

Để phòng ngừa sỏi niệu quản, có thể áp dụng các biện pháp sau:

Uống đủ nước

Cung cấp đủ nước cho cơ thể mỗi ngày là biện pháp quan trọng nhất để ngăn ngừa sỏi niệu quản. Mục tiêu là uống ít nhất 2-3 lít nước mỗi ngày để đảm bảo nước tiểu loãng và giảm nồng độ các chất khoáng.

Chế độ ăn uống hợp lý

• Giảm muối: Tiêu thụ quá nhiều muối làm tăng lượng canxi trong nước tiểu, một trong những yếu tố chính gây sỏi. Hạn chế lượng muối trong khẩu phần ăn hàng ngày là rất quan trọng.
• Tránh đường và nước ngọt có ga: Đường và các loại nước ngọt có ga có thể làm tăng lượng acid trong nước tiểu, dễ dàng dẫn đến kết tinh và hình thành sỏi.
• Giảm đạm động vật: Hạn chế tiêu thụ thịt đỏ, hải sản và thực phẩm giàu purin để giảm nguy cơ hình thành sỏi axit uric.
• Tăng cường rau xanh và trái cây: Bổ sung nhiều rau xanh và trái cây giúp cung cấp các vitamin và khoáng chất cần thiết, đồng thời giúp kiềm hóa nước tiểu, giảm nguy cơ sỏi axit uric.

Duy trì cân nặng hợp lý 

Béo phì và thừa cân làm tăng nguy cơ mắc sỏi niệu quản. Giảm cân và duy trì cân nặng ở mức hợp lý thông qua chế độ ăn uống cân đối và tập luyện thể dục đều đặn là rất quan trọng.

Hạn chế oxalate

Oxalate là chất có thể kết hợp với canxi để tạo thành sỏi. Nên hạn chế tiêu thụ các thực phẩm giàu oxalate như rau cải bó xôi, khoai tây chiên, và các loại hạt.

Bổ sung canxi hợp lý

Mặc dù canxi là một trong những thành phần chính của sỏi niệu quản, nhưng việc bổ sung canxi qua thực phẩm hoặc viên uống không làm tăng nguy cơ mắc sỏi nếu được kiểm soát đúng cách. Thậm chí, thiếu canxi có thể làm tăng hấp thụ oxalate, dẫn đến nguy cơ cao hơn.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và có biện pháp phòng ngừa kịp thời. Nếu có các triệu chứng như đau lưng, đau bụng dưới, nước tiểu có máu, hoặc tiểu đau, nên đi khám bác sĩ ngay.

Kết luận

Phòng ngừa sỏi niệu quản không chỉ giúp tránh được những cơn đau đớn do sỏi gây ra mà còn bảo vệ sức khỏe toàn diện của hệ tiết niệu. Bằng cách uống đủ nước, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống tích cực, chúng ta có thể giảm nguy cơ hình thành sỏi niệu quản. Việc hiểu rõ các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ là chìa khóa để áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Hãy chăm sóc sức khỏe của bạn mỗi ngày, bắt đầu từ những thói quen nhỏ nhặt nhưng quan trọng, để sống vui khỏe và tránh xa những phiền toái không đáng có do sỏi niệu quản gây ra.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.