Hậu quả của việc lạm dụng thuốc kháng sinh và nguyên tắc sử dụng an toàn

Thuốc kháng sinh có tác dụng điều trị các bệnh lý gây ra do vi khuẩn, tuy nhiên tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh ngày càng có dấu hiệu gia tăng gây nên hậu quả không mong muốn. Tìm hiểu ngay để sử dụng kháng sinh đúng cách và an toàn khi điều trị bệnh.

Lạm dụng kháng sinh và những tác hại khó lường

Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh là gì?

Các loại kháng sinh chỉ có tác dụng điều trị các bệnh lý gây ra do vi khuẩn, còn vi rút thì không hiệu quả. Đặc biệt với những bệnh gây ra do vi rút như cảm cúm, cảm lạnh, thì không nên dùng kháng sinh.

Thuốc kháng sinh thường được bác sĩ chỉ định dùng để điều trị các bệnh lý viêm nhiễm gây ra bởi vi khuẩn như bệnh viêm xoang, viêm màng não, nhiễm khuẩn răng, nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm họng liên cầu khuẩn, nhiễm khuẩn da mô mềm,…

Thông thường vi khuẩn sống trong cơ thể con người đều ít khi gây hại cho sức khỏe. Một số loại vi khuẩn có lợi còn tham gia vào quá trình chuyển hóa, bảo vệ cơ thể tránh khỏi những vi khuẩn gây bệnh nguy hiểm. Do sử dụng kháng sinh giúp tiêu diệt vi khuẩn có hại đồng thời tiêu diệt vi khuẩn có lợi trong đường ruột, vì vậy dùng thuốc kháng sinh thường gây nên tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa.

• • Cảm giác buồn nôn, nôn mửa

• • Mắc bệnh tiêu chảy

• • Đầy bụng và khó tiêu

• • Đau bụng

• • Chán ăn, ăn không ngon miệng

Ngoài ra, một số kháng sinh có tác dụng phụ trên các hệ cơ quan khác như thần kinh, tim mạch, hệ tạo máu, hệ tiết niệu, đặc biệt trong trường hợp lạm dụng thuốc kháng sinh sẽ gây nên tác hại đối với sức khỏe.

Hậu quả của việc lạm dụng kháng sinh

Sử dụng kháng sinh có tác dụng điều trị bệnh hiệu quả, mặt khác khi dùng thuốc không đúng cách, lạm dụng thuốc có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe của mọi đối tượng người dùng, đặc biệt là trẻ nhỏ.

Không tìm hiểu kỹ lưỡng, dùng kháng sinh bừa bãi dẫn đến những hậu quả khó lường.

Tác dụng phụ do thuốc gây ra: Tùy cơ địa mỗi người mà thuốc kháng sinh gây nên tác dụng phụ với mức độ nặng nhẹ khác nhau. Thuốc có thể gây tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa và các hệ cơ quan khác hoặc tình trạng như dị ứng, nhẹ chỉ nổi mề đay, ban đỏ, ngứa, buồn nôn, nôn, nặng có thể gây độc cho gan, thận, sốc phản vệ có thể gây nguy hiểm cho tính mạng.

Giảm hiệu quả điều trị bệnh: Tự dùng thuốc kháng sinh chữa bệnh hoặc chữa bệnh theo đơn thuốc của người khác khiến cho bệnh không khỏi. Ngoài ra, người bệnh đồng thời chịu các tác dụng phụ của kháng sinh khiến cho tình trạng sức khỏe kém hơn, gây khó khăn việc chữa trị bệnh và thời gian điều trị sẽ kéo dài và tốn kém hơn.

Kháng kháng sinh (lờn thuốc): Sử dụng kháng sinh bừa bãi có nguy cơ dẫn đến cơ thể người bệnh phát sinh những loại vi khuẩn đề kháng kháng sinh và sản sinh ra chủng loại vi khuẩn thế hệ sau có mức độ đề kháng cả với loại kháng sinh cực mạnh, khi bị bệnh nặng sẽ không có loại kháng sinh tốt hơn để dùng. Thậm chí người bệnh có thể sẽ tử vong bởi những bệnh nhiễm khuẩn thông thường mà không có kháng sinh điều trị phù hợp.

Gây tốn kém, lãng phí: Việc sử dụng kháng sinh chữa các bệnh do vi rút hoặc dùng kháng sinh phối hợp hay thế hệ sau khi chưa cần thiết gây ra sự lãng phí và tốn kém vô ích vì chi phí những loại kháng sinh mạnh thường rất cao.

Người bệnh cần thăm khám bác sĩ để được kiểm tra sức khỏe và dùng đúng thuốc. Không tự ý mua và dùng kháng sinh bừa bãi để tránh những hậu quả khó lường đối với sức khỏe.

Bệnh nào không nên dùng kháng sinh?

Thuốc kháng sinh có tác dụng chống lại vi khuẩn, vì vậy nếu nguyên nhân gây bệnh không phải do vi khuẩn thì việc dùng thuốc kháng sinh sẽ không có tác dụng hoặc gây hại. Chỉ dùng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ.

Một số bệnh không nên dùng thuốc kháng sinh:

Cảm cúm, cảm lạnh: Cảm cúm và cảm lạnh là bệnh do vi rút gây ra, do đó kháng sinh không có tác dụng trong việc chữa cảm cúm.

Sốt phát ban do vi rút: Các bệnh như sởi, rubella, bệnh tay chân miệng và nhiều loại sốt phát ban khác do vi rút gây ra và không đáp ứng với kháng sinh.

Đau họng, viêm họng do vi rút: Mặc dù một số trường hợp viêm họng do vi khuẩn gây ra có thể điều trị bằng kháng sinh, nhưng hầu hết các trường hợp viêm họng, đau họng do vi rút gây ra và uống kháng sinh không đem lại hiệu quả điều trị.

Viêm xoang: Viêm xoang thường do bị dị ứng hoặc vi rút và không cần điều trị bằng kháng sinh. Trường hợp viêm xoang do vi khuẩn, bệnh có thể qua lướt qua mà không cần dùng kháng sinh để hạn chế tình trạng lạm dụng, lờn thuốc.

Viêm tai: Một số bệnh viêm tai cần sử dụng thuốc kháng sinh, một số khác thì không. Tùy thuộc vào triệu chứng và tình trạng để bác sĩ chỉ định dùng kháng sinh điều trị hay không.

Nguyên tắc sử dụng kháng sinh an toàn

Chỉ dùng thuốc kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ

Kháng sinh chỉ điều trị một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra. Không tự ý mua thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ, dược sĩ cũng không tự ý bán thuốc không kê đơn để tránh những tác dụng phụ không mong muốn. Lưu ý rằng uống thuốc kháng sinh khi không cần thiết sẽ gây hại cho cơ thể.

Phải dùng kháng sinh đúng liều đúng cách

Sử dụng đúng loại thuốc, đúng  và đủ liều và đúng lượng theo toa thuốc được kê cho bạn, không giữ lại thuốc kháng sinh với mục đích sử dụng lại.

Phải dùng kháng sinh đủ thời gian

Không nên ngưng dùng thuốc ngay cả khi bạn cảm thấy sức khỏe tốt hơn sau vài ngày điều trị, uống đủ thời gian kháng sinh mà bạn được bác sĩ kê đơn. Tùy theo loại bệnh và tình trạng bệnh thời gian dùng kháng sinh có khi dài khi ngắn nhưng thông thường ít nhất 5 ngày.

Đặc biệt, bệnh nhân cần cung cấp thông tin đầy đủ liên quan các bệnh lý đi kèm, thuốc đang dùng, tiền sử dị ứng thuốc, dị ứng thức ăn của mình, thông báo tình trạng có thai hoặc đang có nhu cầu có thai để được kê đơn loại kháng sinh phù hợp, an toàn cho sức khỏe.

Chỉ nên dùng thuốc kháng sinh khi đã được bác sĩ thăm khám, kiểm tra và kê đơn thuốc để tránh hậu quả khó lường do dùng thuốc không đúng, lạm dụng thuốc và đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình, đặc biệt là trẻ nhỏ.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.