Khám phá những mẹo nhỏ giúp giảm thiểu tình trạng vàng da một cách hiệu quả

Vàng da là một triệu chứng phổ biến có thể ảnh hưởng đến nhiều người, đặc biệt là trẻ sơ sinh và người lớn mắc các bệnh lý gan. Để hiểu rõ hơn về vàng da và cách giảm thiểu tình trạng này, hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Vàng da là gì?

Vàng da (Jaundice) là tình trạng xảy ra khi cơ thể không chuyển hoá và đào thải được bilirubin, dẫn đến việc tăng bilirubin trong máu, thường sẽ đi kèm với vàng củng mạc mắt và mức độ vàng da phụ thuộc vào nồng độ bilirubin trong máu.

Bilirubin có hai thành phần: tự do (gián tiếp) và liên hợp (trực tiếp), tăng cao bất kỳ thành phần nào cũng đều có thể dẫn đến vàng da. Quá trình hấp thu, chuyển hóa và bài tiết Bilirubin như sau: hồng cầu bị phá huỷ sẽ giải phóng hemoglobin, sau đó hemoglobin được chuyển thành bilirubin gián tiếp. Bilirubin gián tiếp được gắn vào protein huyết tương và chuyển đến tế bào gan.

Trong tế bào gan, bilirubin gián tiếp được chuyển thành bilirubin trực tiếp (Bilirubin liên hợp), sau đó một phần giữ ở máu và một phần nhỏ bài tiết theo hệ thống mật ruột. Ở ruột, ubin được oxy hoá và chuyển thành urobilinogen, sau đó đào thải một phần qua phân và nước tiểu. Đây cũng là nguyên nhân khiến nước tiểu và phân có màu vàng.

Nguyên nhân gây vàng da

• Vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh: Vàng da có thể xuất hiện sau khi trẻ được sinh ra khoảng 24 giờ (đối với những trẻ sinh đủ tháng) hoặc trong khoảng 2 tuần (đối với những trẻ sinh non). Tình trạng này được gọi là vàng da sinh lý. Với các trường hợp này, chỉ số bilirubin trong máu không quá cao và mức độ vàng da cũng không quá nghiêm trọng. Trẻ chỉ bị vàng da ở vùng mặt, cổ, ngực hay vùng bụng trên rốn. 
• Vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh: Vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh xảy ra khi hàm lượng bilirubin trong máu trẻ tăng cao hơn mức sinh lý bilirubin gián tiếp > 12 mg/dl (trẻ đủ tháng) và > 15 mg/dl (trẻ non tháng). Nguyên nhân dẫn đến triệu chứng tăng bilirubin do bệnh lý ở trẻ nhỏ là mắc bệnh tan máu, bệnh gan bẩm sinh, bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con, nhiễm khuẩn virus bào thai hoặc xuất huyết dưới da.
• Ăn quá nhiều thực phẩm chứa caroten: Caroten có nhiều trong các loại quả màu vàng, chẳng hạn như xoài, đu đủ, cà rốt,… Ngoài ra, nó còn có nhiều trong lòng đỏ trứng gà và các loại rau xanh còn có cả trong rau xanh, chẳng hạn như đậu bắp, súp lơ xanh, cà tím, bí ngô,…Nếu bổ sung quá nhiều loại thực phẩm này trong chế độ ăn hàng ngày có thể gây ra tình trạng dư thừa Caroten trong máu và dẫn đến vàng da. Tuy nhiên, đây là tình trạng lành tính và nếu bạn ngừng ăn những loại thực phẩm nêu trên thì vấn đề vàng da sẽ được cải thiện nhanh chóng. 
• Vàng da do thiếu sắt: Với thắc mắc “da vàng là thiếu chất gì”, các chuyên gia giải thích, rất có thể tình trạng này là do cơ thể bị thiếu máu do không được cung cấp đầy đủ sắt. Sắt rất quan trọng và cần thiết đối với cơ thể. Khi bị thiếu sắt, cơ thể thường mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt và có thể gây những ảnh hưởng nhất định đến sự hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể. Bên cạnh những triệu chứng nói trên, vàng da cũng chính là một dấu hiệu cảnh báo cơ thể của bạn đang bị thiếu sắt. 

Ngoài những nguyên nhân kể trên, vàng da còn có thể do một số bệnh lý gây ra. Cụ thể là: 

• Vàng da do một số bệnh liên quan đến hồng cầu, chẳng hạn như bệnh tan máu bẩm sinh (bệnh Hb: thalassemia, HbE),  bệnh hồng cầu hình liềm,… Khi những tế bào hồng cầu bị phá hủy nhanh chóng dẫn đến lượng bilirubin trong máu được sinh ra quá mức và những tế bào gan sẽ không kịp thời chuyển hóa được lượng bilirubin này. Chính vì thế sẽ khiến cho bilirubin tích tụ trong máu  và gây vàng da.
• Vàng da do một số bệnh liên quan đến tế bào gan, chẳng hạn như viêm gan, ung thư gan, xơ gan,… Khi những tế bào gan bị tổn thương, bị suy giảm chức năng thì việc chuyển hóa bilirubin cũng sẽ không được đảm bảo, có nguy cơ cao dẫn tới ứ đọng bilirubin trong máu và gây vàng da. 
• Do một số bệnh về ống mật chủ chẳng hạn như sỏi mật, ung thư đầu tụy, viêm tụy cấp, hẹp đường dẫn mật, ung thư túi mật, viêm đường dẫn mật,… Bình thường dịch mật có chứa bilirubin sẽ được dẫn từ ống dẫn mật nhỏ về ống mật chủ. Trong trường hợp ống mật chủ hẹp hoặc có tình trạng tắc nghẽn thì dịch mật có nguy cơ tràn vào máu và gây ra vàng da. 
• Vàng da do một số loại thuốc: Bên cạnh những nguyên nhân phía trên, một số loại thuốc cũng có thể làm tăng nguy cơ gây vàng da, chẳng hạn như các thuốc làm giảm bạch cầu (thuốc sulfa và nitrofurantoin), Chloramphenicol,… Loại thuốc này có thể làm ảnh hưởng nhiều đến quá trình chuyển hóa của gan và đường mật, làm tăng nguy cơ tồn đọng bilirubin và gây vàng da. Ngoài ra, vàng da do truyền máu, do bất đồng nhóm máu, do sốt rét,…

Mẹo giảm thiểu vàng da hiệu quả

Vàng da có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm các bệnh về gan, mật và máu. Để giảm thiểu tình trạng vàng da, cần xác định nguyên nhân cụ thể và điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Dưới đây là một số mẹo nhỏ giúp giảm thiểu tình trạng vàng da một cách hiệu quả:

Chăm sóc dinh dưỡng

• Ăn uống lành mạnh: Tăng cường tiêu thụ các thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất. Rau xanh, trái cây tươi, và ngũ cốc nguyên hạt đều tốt cho gan.
• Tránh đồ ăn nhiều dầu mỡ: Thực phẩm chiên, rán và có hàm lượng chất béo cao có thể làm tăng gánh nặng cho gan.
• Hạn chế đồ uống có cồn: Rượu bia có thể gây tổn thương gan và làm tình trạng vàng da trở nên nghiêm trọng hơn.

Duy trì lối sống lành mạnh

• Tập thể dục thường xuyên: Giúp cải thiện tuần hoàn máu và chức năng gan.
• Ngủ đủ giấc: Giúp cơ thể phục hồi và giảm căng thẳng.

Sử dụng các thảo dược tự nhiên

• Nghệ: Chứa curcumin, có tác dụng chống viêm và bảo vệ gan.
• Silymarin: Có trong cây kế sữa, giúp hỗ trợ chức năng gan.
• Trà xanh: Chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ gan.

Uống đủ nước

• Hydration: Uống đủ nước giúp gan và thận hoạt động hiệu quả hơn trong việc loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể.

Giữ vệ sinh cá nhân

• Rửa tay thường xuyên: Đặc biệt là trước khi ăn và sau khi sử dụng nhà vệ sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

• Khám gan: Nếu bạn có nguy cơ cao hoặc triệu chứng kéo dài, hãy đến bácsĩ kiểm tra chức năng gan và tìm ra nguyên nhân gây vàng da.

Tránh các yếu tố gây hại

• Không tự ý dùng thuốc: Tránh sử dụng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ, vì nhiều loại thuốc có thể gây hại cho gan.

Tình trạng vàng da có thể gây lo lắng cho nhiều người, nhưng hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, điều trị hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và cải thiện sức khỏe. Hãy luôn duy trì lối sống lành mạnh, chú ý đến chế độ ăn uống và thường xuyên kiểm tra sức khỏe để bảo vệ gan của bạn. Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường. Cùng chăm sóc sức khỏe gan để có một cuộc sống khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng!

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.