Dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư: chìa khóa quan trọng trong hành trình chiến đấu với bệnh tật

Ung thư không đơn thuần là một căn bệnh mà còn là một thử thách lớn về thể chất và tinh thần đối với người bệnh. Đặc biệt trong quá trình điều trị như hóa trị, xạ trị, hay phẫu thuật, sự thay đổi về dinh dưỡng ảnh hưởng sâu sắc đến kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ các dưỡng chất cần thiết sẽ hỗ trợ cơ thể tăng sức đề kháng, giảm thiểu tác dụng phụ của điều trị và giúp người bệnh duy trì sức khỏe tốt nhất.

Tầm quan trọng của dinh dưỡng đối với bệnh nhân ung thư

Theo thống kê từ Globocan 2018, mỗi năm Việt Nam ghi nhận hơn 160.000 ca mắc mới ung thư, với gần 115.000 ca tử vong liên quan. Phần lớn trường hợp tử vong thường do suy kiệt, gầy sút do hậu quả của bệnh và tác động phụ trong quá trình điều trị.

“Dinh dưỡng tốt không chỉ giúp bệnh nhân giữ được sức mạnh thể chất mà còn hỗ trợ tinh thần sẵn sàng vượt qua thử thách của bệnh ung thư.” – Chuyên gia y tế hàng đầu

Nhiều bệnh nhân hiểu sai về dinh dưỡng hoặc lo ngại ăn uống có thể khiến tình trạng xấu đi, dẫn đến việc bỏ bê bữa ăn, sụt cân nhanh chóng và suy dinh dưỡng làm giảm khả năng chống chọi với bệnh và tác dụng phụ của các phương pháp điều trị.

Thực tế, dinh dưỡng không chỉ giúp tăng cường sức khỏe mà còn có vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh ung thư. Người bệnh cần được tư vấn và hỗ trợ để có thể xây dựng thói quen ăn uống phù hợp, đảm bảo cơ thể luôn được cung cấp đủ năng lượng và dưỡng chất cần thiết.

Nguyên tắc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư

Để hỗ trợ hiệu quả quá trình điều trị, chế độ ăn uống cho người bệnh ung thư cần tuân thủ những nguyên tắc căn bản sau:

• Đa dạng và cân đối dưỡng chất: Kết hợp đầy đủ protein, carbohydrate, chất béo, vitamin và khoáng chất để tăng cường hệ miễn dịch và sức khỏe tổng thể.
• Chia nhỏ khẩu phần ăn: Người bệnh thường gặp khó khăn như chán ăn, khó nuốt nên chia khẩu phần thành 8-10 bữa nhỏ giúp hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.
• Không nên kiêng khem quá mức: Cung cấp đủ năng lượng nhằm tránh suy nhược, tăng khả năng chống lại bệnh và phục hồi nhanh chóng.
• Bổ sung dinh dưỡng đa dạng: Khi ăn uống thông thường khó khăn, bệnh nhân có thể được dùng sữa bổ dưỡng, thực phẩm chức năng hoặc truyền dịch dinh dưỡng theo chỉ định y tế.

Ngoài các nguyên tắc trên, người bệnh và người chăm sóc cần lưu ý:

1. Uống đủ nước: Nước giúp duy trì sự trao đổi chất và hỗ trợ bài tiết độc tố ra ngoài cơ thể.
2. Ăn uống hợp vệ sinh: Tránh các thực phẩm có nguy cơ nhiễm khuẩn cao như hải sản sống, thực phẩm chế biến chưa kỹ.
3. Ưu tiên thực phẩm tươi sạch, ít chế biến: Giúp giữ nguyên giá trị dinh dưỡng và hạn chế hóa chất tồn dư.
4. Tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng: Để có kế hoạch ăn uống phù hợp với từng giai đoạn bệnh và cơ địa từng người.

Các dưỡng chất quan trọng cần ưu tiên trong khẩu phần ăn

• Đạm: Nguồn cung cấp acid amin thiết yếu từ các loại thịt nạc, gia cầm, hải sản, giúp tái tạo tế bào và tăng cường sức đề kháng.
• Bột đường: Bao gồm các loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo, ngô, lúa mì; khoai củ như khoai lang, khoai tây cung cấp năng lượng ổn định cho cơ thể.
• Chất béo lành mạnh: Ưu tiên acid béo không no từ dầu thực vật, cá biển, tránh tiêu thụ chất béo bão hòa quá nhiều để không làm tăng nguy cơ bệnh lý.
• Rau củ quả tươi: Giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ cần thiết giúp tăng cường hệ tiêu hóa, hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn và hỗ trợ đào thải độc tố.

Đặc biệt, bệnh nhân cần chú ý bổ sung các nhóm dưỡng chất sau:

• Vitamin nhóm B: Hỗ trợ chuyển hóa năng lượng và tăng cường hệ thần kinh.
• Vitamin C và E: Chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do.
• Khoáng chất như sắt, kẽm, magiê: Giúp cân bằng điện giải, tăng miễn dịch và hỗ trợ tái tạo mô.

Vai trò của dinh dưỡng trong toàn bộ quá trình điều trị ung thư

Chế độ dinh dưỡng đầy đủ là nền tảng giúp bệnh nhân duy trì thể trạng ổn định, từ đó thực hiện các phương pháp điều trị như phẫu thuật, hóa trị hay xạ trị một cách hiệu quả hơn. Ngoài ra, việc cung cấp dưỡng chất hợp lý còn:

• Giúp giảm nhẹ các tác dụng phụ như mệt mỏi, buồn nôn, ăn không ngon, sút cân.
• Hỗ trợ phục hồi tổn thương, tăng sức đề kháng chống lại nhiễm trùng.
• Cải thiện tâm lý, duy trì tinh thần lạc quan và ý chí chiến đấu với bệnh.

“Chăm sóc dinh dưỡng chính là cách tiếp thêm sức mạnh cho bệnh nhân ung thư trên con đường phục hồi sức khỏe.” – Bác sĩ dinh dưỡng chuyên khoa

Sự phối hợp giữa bệnh nhân, gia đình và đội ngũ chăm sóc y tế đóng vai trò nền tảng, tạo nên một hành trình điều trị hiệu quả và thành công hơn.

Lời khuyên từ Pharmacity

• Luôn ưu tiên thực phẩm tươi, sạch và dễ tiêu hóa. Tránh các món ăn quá cay, quá mặn hoặc nhiều dầu mỡ gây khó chịu dạ dày.
• Sử dụng các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng chất lượng, nguồn gốc rõ ràng như sữa dinh dưỡng tăng cường protein, vitamin tổng hợp được tư vấn bởi dược sĩ.
• Giữ thói quen uống đủ nước và nghỉ ngơi hợp lý nhằm tăng cường khả năng phục hồi cơ thể.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng bất kỳ thực phẩm chức năng hay thuốc bổ nào.

5 Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Bệnh nhân ung thư nên ăn gì khi bị buồn nôn?
   Nên lựa chọn các món ăn nhẹ, dễ tiêu hóa như bánh mì nướng, chuối, súp nhẹ, cơm nhão và tránh thực phẩm có mùi quá nặng hoặc dầu mỡ để giảm kích thích dạ dày.
2. Có nên kiêng hoàn toàn chất béo khi bị ung thư?
   Không nên. Bệnh nhân cần bổ sung chất béo lành mạnh từ dầu thực vật và cá biển, vì đây là nguồn năng lượng thiết yếu hỗ trợ cơ thể và giảm viêm.
3. Tại sao bệnh nhân ung thư cần chia nhỏ bữa ăn?
   Chia nhỏ bữa giúp giảm cảm giác no nhanh, giảm khó tiêu và tăng khả năng hấp thu dưỡng chất, đặc biệt khi bệnh nhân gặp khó khăn về ăn uống.
4. Bệnh nhân có thể sử dụng thực phẩm chức năng thay thế bữa ăn không?
   Thực phẩm chức năng chỉ nên dùng như bổ trợ khi bệnh nhân khó ăn uống đầy đủ, và cần có hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
5. Làm sao để duy trì tinh thần lạc quan trong quá trình điều trị ung thư?
   Ngoài chăm sóc dinh dưỡng, bệnh nhân nên tham gia các hoạt động giải trí nhẹ nhàng, duy trì liên lạc với người thân và nhận sự hỗ trợ từ nhóm tư vấn tâm lý để tăng cường ý chí chiến đấu.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.