Các loại sỏi tiết niệu thường gặp và cách điều trị

Sỏi tiết niệu là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Chúng gây đau đớn và khó chịu, thậm chí có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về các loại sỏi tiết niệu, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả.

Phân loại sỏi tiết niệu

Phân loại theo thành phần hóa học

• Sỏi canxi:
  • Sỏi oxalat canxi: Phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% các trường hợp sỏi thận. Hình thành do nồng độ oxalate cao trong nước tiểu.
  • Sỏi phosphat canxi: Thường liên quan đến tình trạng rối loạn chuyển hóa như cường cận giáp.
• Sỏi struvite: Gồm magnesium, ammonium và phosphate. Thường gặp ở phụ nữ bị nhiễm trùng đường tiết niệu do vi khuẩn sinh urease.
• Sỏi uric acid: Hình thành do nồng độ acid uric cao trong nước tiểu, thường liên quan đến chế độ ăn nhiều purine hoặc các bệnh lý như gout.
• Sỏi cystine: Rất hiếm gặp, do rối loạn di truyền gây tăng bài tiết cystine trong nước tiểu.

Phân loại theo vị trí

• Sỏi thận (renal calculi): Hình thành trong thận và có thể gây đau lưng hoặc đau bên hông.
• Sỏi niệu quản (ureteral calculi): Di chuyển từ thận xuống niệu quản, có thể gây đau quặn thận dữ dội và cản trở dòng chảy của nước tiểu.
• Sỏi bàng quang (bladder calculi): Hình thành trong bàng quang, thường do nước tiểu đọng lại lâu trong bàng quang.
• Sỏi niệu đạo (urethral calculi): Rất hiếm gặp, hình thành trong niệu đạo hoặc di chuyển từ bàng quang xuống niệu đạo.

Triệu chứng sỏi đường tiết niệu

Triệu chứng của sỏi đường tiết niệu phụ thuộc vào vị trí của sỏi và mức độ tắc nghẽn mà nó gây ra. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về các triệu chứng của sỏi đường tiết niệu:

Triệu chứng chung

• Đau lưng và đau bụng dưới:
  • Đây là triệu chứng phổ biến nhất của sỏi đường tiết niệu. Đau có thể lan ra vùng bụng dưới, ở hai bên hoặc chỉ ở một bên.
  • Đau thường xuất hiện đột ngột và có thể cảm thấy như một cơn co thắt, đặc biệt khi sỏi di chuyển trong niệu quản hoặc thận.
• Đau khi đi tiểu: Đau hoặc khó chịu khi đi tiểu, đặc biệt khi sỏi ở niệu quản và chặn dòng nước tiểu.
• Thay đổi trong màu sắc và mùi nước tiểu:
  • Nước tiểu có thể bị lắng xuống hoặc có màu sắc khác thường.
  • Có thể xuất hiện máu trong nước tiểu khi sỏi gây tổn thương lên niệu quản hoặc bàng quang.
• Nôn mửa và buồn nôn: Các triệu chứng này có thể xảy ra khi sỏi gây tắc nghẽn dòng chảy của nước tiểu và làm tăng áp lực trong hệ thống tiết niệu.

Triệu chứng theo vị trí của sỏi

• Sỏi thận:
  • Đau lưng cấp tính, thường lan ra bụng dưới và vùng mông.
  • Thường có triệu chứng nôn mửa, buồn nôn và có thể sốt nếu bị nhiễm trùng.
• Sỏi niệu quản:
  • Đau cực kỳ khi sỏi di chuyển từ thận xuống niệu quản, có thể làm co thắt và gây đau cấp tính.
  • Đau này có thể lan ra vùng bẹn và đùi.
• Sỏi bàng quang: Thường không gây ra triệu chứng đau lưng mạnh mẽ nhưng có thể gây đau hoặc khó chịu khi đi tiểu, tiểu buốt, tiểu rắt và thường cảm thấy có cảm giác cần đi tiểu liên tục

Cách điều trị sỏi đường tiết niệu

Điều trị sỏi đường niệu phụ thuộc vào vị trí, kích thước của sỏi, và mức độ triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải. Dưới đây là các phương pháp điều trị được thực hiện để giảm thiểu triệu chứng và loại bỏ sỏi đường niệu.

Điều trị không phẫu thuật (đối với các sỏi nhỏ và không gây ra các triệu chứng nghiêm trọng)

Chế độ điều trị chủ động

• Uống nước nhiều: Điều này giúp tăng lượng nước tiểu và làm giảm nồng độ các hợp chất hình thành sỏi trong nước tiểu.
• Thay đổi chế độ ăn uống:
  • Hạn chế muối và protein động vật: Điều này giúp giảm hàm lượng canxi và uric acid trong nước tiểu, giảm nguy cơ hình thành sỏi.
  • Giảm oxalate: Hạn chế các thực phẩm giàu oxalate như cà chua, cà rốt, rau cải và củ cải.
  • Kiểm soát lượng acid uric trong nước tiểu: Tránh thức ăn có nhiều purine, như cá, thịt, ngũ cốc.

Thuốc điều trị

• Thuốc giãn cơ (Alpha blockers): giúp giãn các cơ trong niệu quản và làm giảm cơn co thắt, giúp sỏi di chuyển ra khỏi niệu quản mà không gây tắc nghẽn.
• Sử dụng thuốc kháng sinh khi cần thiết để chống lại nhiễm trùng nếu sỏi gây nghẹt.

Điều trị phẫu thuật

Lithotripsy xung điện từ bên ngoài cơ thể (ESWL – Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy):

• Sử dụng sóng xung điện từ từ bên ngoài cơ thể để phá vỡ sỏi thành các mảnh nhỏ hơn. Sau đó, các mảnh sỏi này sẽ được loại bỏ tự nhiên qua nước tiểu.
• Thích hợp cho các sỏi nhỏ và có thể sử dụng cho cả sỏi thận và niệu quản.

Nội soi (Ureteroscopy):

Sử dụng một ống nội soi mỏng được đưa qua niệu quản để loại bỏ sỏi từ niệu quản hoặc thận. Thường được sử dụng cho các sỏi lớn hơn hoặc không thể phá vỡ bằng ESWL.

Phẫu thuật mở (Open surgery): 

Thực hiện trong các trường hợp nghiêm trọng và các sỏi lớn, không thể loại bỏ bằng các phương pháp ngoại khoa khác. Thường chỉ áp dụng khi các phương pháp ngoại khoa không hiệu quả.

Kết luận

Sỏi tiết niệu là một vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Hiểu rõ về các loại sỏi, triệu chứng và phương pháp điều trị sẽ giúp bạn có biện pháp chăm sóc sức khỏe phù hợp. Đừng quên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ chuyên môn để có những lời khuyên chính xác nhất. Hãy duy trì một lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống hợp lý để giảm nguy cơ mắc sỏi tiết niệu, giúp bạn có một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và dễ hiểu về sỏi tiết niệu. Nếu có bất kỳ câu hỏi hay thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi hoặc tham khảo ý kiến từ các chuyên gia y tế. Chúc bạn sức khỏe và thành công!