Áp-xe thận là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp phòng ngừa

Áp xe thận là hiện tượng xuất hiện ổ mủ trong thận. Đây là một bệnh phổ biến do những chấn thương và nhiễm trùng có liên quan đến sỏi thận. Áp xe thận là bệnh lý không mấy phổ biến. Tuy nhiên, chúng ta cũng không nên chủ quan bởi bệnh này có thể gây những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là nhiễm khuẩn huyết.

Tổng quan chung

Áp-xe thận là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng xảy ra khi có sự tích tụ mủ trong thận. Đây là một tình trạng cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Bệnh áp xe thận bao gồm 2 thể trong đó:

• Áp xe thận vi thể: là thể áp xe thận nằm trong các mô thận, khá hiếm gặp và có thể dẫn đến bệnh suy thận;
• Áp xe thận đại thể: là thể áp xe thận mà ổ mủ trong các mô thận, có thể xảy ra sau viêm bể thận cấp tính và viêm bể thận gây co mạch và viêm thận.

Triệu chứng

Áp-xe thận là một bệnh lý nghiêm trọng cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Dưới đây là các triệu chứng của áp-xe thận:

• Sốt cao: Bệnh nhân thường bị sốt cao, kèm theo lạnh run.
• Đau lưng hoặc đau bụng: Đau thường tập trung ở vùng lưng dưới hoặc ở bên có thận bị ảnh hưởng. Cơn đau có thể lan xuống hông hoặc bụng.
• Mệt mỏi và yếu đuối: Bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng.
• Đổ mồ hôi nhiều: Đặc biệt là vào ban đêm, bệnh nhân có thể bị đổ mồ hôi nhiều.
• Buồn nôn và ói mửa: Buồn nôn và ói mửa là triệu chứng thường gặp.
• Đi tiểu đau hoặc khó tiểu: Bệnh nhân có thể cảm thấy đau khi đi tiểu, hoặc cảm thấy khó tiểu.
• Thay đổi về tiểu tiện: Có thể có tiểu máu, tiểu đục hoặc tiểu ít.
• Hạ huyết áp, da nhợt nhạt, nhịp tim nhanh.
• Cảm giác ớn lạnh: Kèm theo sốt, bệnh nhân có thể cảm thấy ớn lạnh.
• Chán ăn: Mất cảm giác ngon miệng, dẫn đến ăn ít hơn.
• Khó thở (trong một số trường hợp nghiêm trọng): Cảm giác khó thở có thể xuất hiện, đặc biệt khi nhiễm trùng lan rộng.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây ra áp-xe thận chủ yếu là do nhiễm trùng vi khuẩn. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) lan rộng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Nhiễm trùng bắt đầu từ bàng quang hoặc niệu đạo và lan lên thận, gây viêm và tạo mủ.
• Nhiễm trùng qua đường máu (nhiễm trùng huyết): Vi khuẩn từ nhiễm trùng ở các bộ phận khác của cơ thể, như da, phổi, hoặc xương, có thể xâm nhập vào máu và lan đến thận.
• Sỏi thận: Sỏi thận có thể gây tắc nghẽn và làm tổn thương thận, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây nhiễm trùng. nhiễm Mycoplasma: áp xe thận do Mycoplasma hominis có thể quan sát thấy sau ghép thận;
• Phẫu thuật hoặc thủ thuật liên quan đến hệ tiết niệu: Các thủ thuật như đặt ống thông tiểu, phẫu thuật thận, hoặc các can thiệp nội soi có thể làm tổn thương thận hoặc đường tiểu và tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập, nhiễm Mycoplasma: áp xe thận do Mycoplasma hominis có thể quan sát thấy sau ghép thận;
• Bệnh tiểu đường: Người bị tiểu đường có nguy cơ cao bị nhiễm trùng do hệ miễn dịch yếu, dễ dẫn đến các biến chứng nhiễm trùng nghiêm trọng, bao gồm áp-xe thận.
• Bệnh tắc nghẽn đường tiểu mãn tính: Các tình trạng như phì đại tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo hoặc các khối u có thể gây tắc nghẽn dòng chảy của nước tiểu, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Những người có hệ miễn dịch suy yếu do bệnh lý (như HIV/AIDS) hoặc do dùng thuốc ức chế miễn dịch cũng có nguy cơ cao bị nhiễm trùng và áp-xe thận.
• Do lạm dụng thuốc tiêm tĩnh mạch hoặc bàng quang thần kinh.
• Vi khuẩn gây áp-xe thận. Các loại vi khuẩn thường gây áp-xe thận bao gồm:
  • Escherichia coli (E. coli): Là nguyên nhân phổ biến nhất.
  • Klebsiella spp.
  • Proteus spp.
  • Staphylococcus aureus
  • Pseudomonas aeruginosa

Đối tượng nguy cơ

Áp-xe thận là một tình trạng nghiêm trọng và một số nhóm người có nguy cơ cao hơn mắc phải bệnh này. Dưới đây là các đối tượng nguy cơ chính:

• Người có tiền sử nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) tái phát: Những người đã từng bị nhiễm trùng đường tiết niệu nhiều lần có nguy cơ cao hơn bị áp-xe thận.
• Người bị sỏi thận: Sỏi thận có thể gây tắc nghẽn và tổn thương, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và gây nhiễm trùng.
• Người mắc bệnh tiểu đường: Tiểu đường làm suy yếu hệ miễn dịch và tăng nguy cơ nhiễm trùng, bao gồm cả áp-xe thận.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Những người bị các bệnh làm suy yếu hệ miễn dịch như HIV/AIDS hoặc những người dùng thuốc ức chế miễn dịch (như sau ghép tạng) có nguy cơ cao hơn bị nhiễm trùng nặng.
• Người bị tắc nghẽn đường tiểu mãn tính: Các tình trạng như phì đại tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo, hoặc các khối u có thể gây cản trở dòng chảy nước tiểu, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng thận.
• Người đã trải qua phẫu thuật hoặc thủ thuật liên quan đến hệ tiết niệu: Các thủ thuật như đặt ống thông tiểu hoặc các phẫu thuật liên quan đến thận và đường tiểu có thể làm tổn thương và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Người lớn tuổi: Người cao tuổi thường có hệ miễn dịch yếu hơn và nguy cơ mắc các bệnh lý nền cao hơn, do đó họ cũng có nguy cơ cao hơn bị áp-xe thận.
• Phụ nữ mang thai: Thai kỳ có thể gây ra các thay đổi về sinh lý và giải phẫu học, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiểu và nhiễm trùng thận.
• Người có tiền sử bệnh lý mãn tính khác: Những người có các bệnh lý mãn tính như bệnh tim mạch, bệnh gan hoặc bệnh phổi cũng có thể có nguy cơ cao hơn do hệ miễn dịch yếu hoặc do các biến chứng từ các bệnh lý này

Chẩn đoán

Chẩn đoán áp-xe thận là quá trình xác định sự hiện diện của nhiễm trùng và tích tụ mủ trong thận. Để chẩn đoán chính xác, các bác sĩ thường sử dụng một loạt các phương pháp sau:

Lâm sàng

• Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, tiền sử bệnh lý, và các yếu tố nguy cơ như tiền sử nhiễm trùng đường tiết niệu, sỏi thận, hoặc bệnh tiểu đường.
• Khám thực thể: Bác sĩ có thể khám vùng lưng dưới và bụng để tìm dấu hiệu đau hoặc sưng, và kiểm tra các dấu hiệu toàn thân của nhiễm trùng như sốt và ớn lạnh.

Xét nghiệm

Xét nghiệm máu:

• Công thức máu toàn phần (CBC): Để kiểm tra số lượng bạch cầu, một chỉ số tăng cao có thể chỉ ra nhiễm trùng.
• CRP (C-reactive protein) và ESR (erythrocyte sedimentation rate): Để đánh giá mức độ viêm trong cơ thể.

Xét nghiệm nước tiểu:

• Phân tích nước tiểu: Tìm kiếm bạch cầu, vi khuẩn, và các tế bào bất thường trong nước tiểu.
• Cấy nước tiểu: Để xác định loại vi khuẩn gây nhiễm trùng và kiểm tra độ nhạy cảm với kháng sinh.

Chẩn đoán hình ảnh

• Siêu âm thận: Là phương pháp đầu tiên và phổ biến để đánh giá cấu trúc của thận và phát hiện các bất thường như áp-xe.
• CT scan (chụp cắt lớp vi tính): CT scan với chất cản quang có thể cung cấp hình ảnh chi tiết về thận và xác định kích thước, vị trí của áp-xe cũng như mức độ lan rộng của nhiễm trùng.
• MRI (chụp cộng hưởng từ): Ít được sử dụng hơn, nhưng có thể hữu ích trong một số trường hợp để đánh giá chi tiết mô mềm.

Các thủ thuật can thiệp

• Dẫn lưu mủ: Nếu có sự hiện diện của áp-xe lớn, bác sĩ có thể tiến hành dẫn lưu mủ qua da (dưới hướng dẫn của siêu âm hoặc CT scan) hoặc thông qua phẫu thuật. Mẫu mủ sẽ được gửi đi xét nghiệm để xác định vi khuẩn và kiểm tra kháng sinh đồ.

Chẩn đoán phân biệt

• Loại trừ các bệnh lý khác: Các triệu chứng của áp-xe thận có thể giống với một số bệnh khác như viêm bể thận, sỏi thận hoặc các bệnh lý về đường tiêu hóa. Do đó, việc chẩn đoán phân biệt rất quan trọng để xác định đúng bệnh và điều trị phù hợp.

Chẩn đoán áp-xe thận đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp khác nhau để đảm bảo độ chính xác và hiệu quả trong việc điều trị. Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng nghi ngờ áp-xe thận, hãy tìm đến cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời.

Phòng ngừa bệnh

Phòng ngừa bệnh áp-xe thận đòi hỏi sự chú ý đến việc duy trì sức khỏe hệ tiết niệu và ngăn chặn các yếu tố nguy cơ gây nhiễm trùng. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Duy trì vệ sinh cá nhân tốt: Vệ sinh vùng kín đúng cách: Đặc biệt là sau khi đi vệ sinh và quan hệ tình dục. Sử dụng các sản phẩm vệ sinh nhẹ nhàng, không gây kích ứng. Uống đủ nước: Giúp thải vi khuẩn ra khỏi đường tiết niệu, ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Điều trị kịp thời và đúng cách các nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): Nhận biết và điều trị sớm UTI: Nếu có các triệu chứng như đau, rát khi tiểu, hoặc tiểu buốt, cần đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tuân thủ đầy đủ phác đồ điều trị: Uống đủ liều kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ, ngay cả khi các triệu chứng đã giảm.
• Kiểm soát bệnh lý nền: Kiểm soát tốt bệnh tiểu đường: Giữ đường huyết ổn định thông qua chế độ ăn uống, tập luyện, và dùng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ. Điều trị các bệnh lý gây tắc nghẽn đường tiểu: Như sỏi thận, phì đại tuyến tiền liệt, để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh: Chế độ ăn uống cân đối, bao gồm nhiều rau quả, hạn chế muối và đường. Tập thể dục đều đặn: Giúp tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện sức khỏe toàn diện.
• Hạn chế sử dụng các thủ thuật can thiệp vào hệ tiết niệu nếu không cần thiết: Thực hiện thủ thuật dưới sự giám sát y tế chặt chẽ: Như đặt ống thông tiểu, phẫu thuật thận, để tránh tổn thương và nhiễm trùng. Vệ sinh dụng cụ y tế sạch sẽ: Để ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập.
• Thăm khám định kỳ và theo dõi sức khỏe: Đặc biệt là đối với những người có nguy cơ cao như người cao tuổi, người bị tiểu đường, và người có tiền sử nhiễm trùng đường tiết niệu. Thực hiện các xét nghiệm cần thiết: Để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và điều trị kịp thời.
• Tư vấn và giáo dục về sức khỏe: Nâng cao nhận thức về nguy cơ và triệu chứng của nhiễm trùng đường tiết niệu và áp-xe thận để có biện pháp phòng ngừa kịp thời. Hướng dẫn sử dụng thuốc kháng sinh đúng cách: Tránh lạm dụng kháng sinh gây kháng thuốc, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng khó điều trị.

Phòng ngừa bệnh áp-xe thận cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các biện pháp vệ sinh, điều trị kịp thời các nhiễm trùng đường tiết niệu, quản lý tốt các bệnh lý nền và duy trì lối sống lành mạnh. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng hoặc yếu tố nguy cơ nào liên quan đến nhiễm trùng thận, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Điều trị như thế nào

Điều trị áp-xe thận là một quá trình phức tạp đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính:

Kháng sinh

• Khởi đầu bằng kháng sinh phổ rộng: Bác sĩ thường bắt đầu điều trị bằng kháng sinh phổ rộng để kiểm soát nhiễm trùng ngay lập tức.
• Điều chỉnh kháng sinh dựa trên kết quả cấy vi khuẩn: Sau khi có kết quả cấy mủ hoặc nước tiểu, bác sĩ sẽ điều chỉnh kháng sinh cho phù hợp với loại vi khuẩn cụ thể và độ nhạy cảm của chúng.

Dẫn lưu mủ

• Dẫn lưu qua da: Nếu áp-xe lớn hoặc không đáp ứng với kháng sinh, bác sĩ có thể thực hiện dẫn lưu mủ qua da dưới sự hướng dẫn của siêu âm hoặc CT scan.
• Phẫu thuật: Trong trường hợp áp-xe quá lớn hoặc ở vị trí phức tạp, cần phải thực hiện phẫu thuật để dẫn lưu mủ và loại bỏ mô nhiễm trùng.

Điều trị hỗ trợ

• Chăm sóc y tế tại bệnh viện: Bệnh nhân thường cần được điều trị nội trú để theo dõi sát sao và quản lý nhiễm trùng.
• Giảm đau và kiểm soát triệu chứng: Sử dụng thuốc giảm đau và thuốc chống viêm để kiểm soát cơn đau và viêm nhiễm.
• Hydrat hóa: Bệnh nhân cần uống nhiều nước hoặc nhận dịch truyền tĩnh mạch để duy trì cân bằng điện giải và giúp thải trừ vi khuẩn.

Quản lý các bệnh lý nền

• Kiểm soát tiểu đường: Đối với bệnh nhân tiểu đường, việc kiểm soát đường huyết là rất quan trọng để giảm nguy cơ nhiễm trùng tái phát.
• Điều trị các vấn đề tắc nghẽn: Giải quyết các nguyên nhân gây tắc nghẽn đường tiểu như sỏi thận hoặc phì đại tuyến tiền liệt để ngăn ngừa tái phát.

Theo dõi và tái khám

• Theo dõi tiến triển của bệnh: Bác sĩ sẽ theo dõi tình trạng của bệnh nhân qua các xét nghiệm và hình ảnh định kỳ để đảm bảo nhiễm trùng được kiểm soát tốt.
• Tái khám định kỳ: Bệnh nhân cần tái khám định kỳ để đảm bảo không có dấu hiệu tái phát và để kiểm tra các yếu tố nguy cơ.

Kết luận

Điều trị áp-xe thận là một quá trình đa dạng, bao gồm việc sử dụng kháng sinh, dẫn lưu mủ, chăm sóc hỗ trợ và quản lý các bệnh lý nền. Việc theo dõi sát sao và điều chỉnh điều trị theo tình trạng của bệnh nhân là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả điều trị và ngăn ngừa các biến chứng.
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của áp-xe thận hoặc có yếu tố nguy cơ, hãy tìm kiếm sự tư vấn y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.