Yếu tố nguy cơ gây ra bệnh ung thư cổ tử cung

Cổ tử cung là một phần của cơ quan sinh dục nữ, tiếp nối giữa âm đạo và thân tử cung. Ung thư cổ tử cung là một trong những bệnh ung thư phổ biến ở phụ nữ đặc biệt trong độ tuổi từ 30 trở lên, xếp hàng thứ 7 trong 10 loại ung thư thường gặp ở nữ giới. Theo Globocan năm 2018, tại Việt Nam, ước tính mỗi ngày có 11 phụ nữ mắc mới và 07 phụ nữ tử vong vì ung thư cổ tử cung. Cùng tìm hiểu nguyên nhân gây ra ung thư cổ tử cung và cách phòng ngừa căn bệnh này qua bài viết sau. 

Bệnh ung thư cổ tử cung là gì?

Ung thư cổ tử cung xảy ra khi sự phát triển bất thường của các tế bào (loạn sản) được tìm thấy trên cổ tử cung, nằm giữa âm đạo và tử cung. Bệnh này thường phát triển trong nhiều năm và ít có triệu chứng, do đó nhiều phụ nữ thậm chí không biết mình mắc bệnh. Thông thường, ung thư cổ tử cung được phát hiện qua phết tế bào Pap khi khám phụ khoa. Nếu được phát hiện kịp thời, bệnh có thể được xử lý trước khi gây ra vấn đề lớn.

Hình ảnh mô phỏng cổ tử cung bị ung thư của một bệnh nhân nữ 

Nhiễm trùng papillomavirus ở người (HPV) là một trong những yếu tố nguy cơ bị ung thư cổ tử cung quan trọng nhất để các tế bào phát triển thành ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, cũng có những yếu tố khác có thể khiến bạn gặp nguy hiểm.

Các yếu tố nào gây ra bệnh ung thư cổ tử cung?

•  Nhiễm trùng papillomavirus ở người (HPV)

Nhiễm trùng do papillomavirus ở người (HPV) là yếu tố nguy cơ ung thư cổ tử cung quan trọng nhất. HPV là một nhóm gồm hơn 150 loại virus liên quan. Một số loại trong số chúng gây ra một loại tăng trưởng được gọi là u nhú, thường được gọi là mụn cóc.

HPV có thể lây nhiễm các tế bào trên bề mặt da, và những tế bào lót của bộ phận sinh dục, hậu môn, miệng và cổ họng, nhưng không phải máu hoặc các cơ quan nội tạng như tim hoặc phổi.

Ung thư cổ tử cung do virus HPV 

HPV có thể lây lan từ người này sang người khác trong quá trình tiếp xúc da kề da. HPV cũng thông lây qua hoạt động tình dục, bao gồm cả quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn và thậm chí bằng miệng.

Các loại HPV khác nhau gây ra mụn cóc trên các bộ phận khác nhau của cơ thể. Một số nguyên nhân gây ra mụn cóc phổ biến ở tay và chân; một số trường hợp gây ra mụn cóc trên môi hoặc lưỡi.

• Quan hệ tình dục

Một số yếu tố liên quan đến lịch sử tình dục của bạn có thể làm tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung. Cơ hội tiếp xúc với HPV càng cao thì nguy cơ mắc bệnh càng tăng.

Có nhiều bạn tình, số lượng bạn tình càng nhiều thì nguy cơ bị nhiễm virus càng cao. Một số đối tác có nguy cơ cao như người bị nhiễm HPV hoặc có nhiều bạn tình.

•  Lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung là một bệnh lý ngày càng nhận được sự quan tâm trong thời gian gần đây, trong đó các mô đáng lẽ phát triển trong tử cung lại được tìm thấy ở các bộ phận khác trên cơ thể. Những mô này có thể có đáp ứng hoặc có chức năng khác so với mô phát triển trong tử cung.

Lạc nội mạc tử cung nguy cơ ung thư tử cung liên quan đến buồng trứng sẽ hình thành u lạc nội mạc tử cung. Thậm chí ở một số trường hợp hiếm gặp, lạc nội mạc tử cung có thể được phát hiện ở ngoài vùng chậu như ở phổi, não hoặc các bộ phận khác trên cơ thể.

• Hút thuốc

Phụ nữ hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung cao gấp đôi so với người không hút thuốc. Các thành phần của thuốc lá đã được tìm thấy trong chất nhầy cổ tử cung của phụ nữ hút thuốc. Các nhà nghiên cứu tin rằng những chất này làm hỏng DNA của các tế bào cổ tử cung và có thể góp phần vào sự phát triển của ung thư cổ tử cung. Hút thuốc cũng làm cho hệ thống miễn dịch kém hiệu quả trong việc chống lại nhiễm trùng HPV.

Hút thuốc là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư cổ tử cung 

• Có một hệ thống miễn dịch yếu

Virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV), loại virus gây ra AIDS, làm suy yếu hệ thống miễn dịch và khiến mọi người có nguy cơ nhiễm trùng HPV cao hơn.

Hệ thống miễn dịch rất quan trọng trong việc tiêu diệt các tế bào ung thư và làm chậm sự phát triển và lây lan của chúng. Ở phụ nữ nhiễm HIV, tiền ung thư cổ tử cung có thể phát triển thành ung thư xâm lấn nhanh hơn bình thường.

• Nhiễm Chlamydia

Chlamydia là một loại vi khuẩn tương đối phổ biến có thể lây nhiễm vào hệ thống sinh sản. Nó được lan truyền bởi tiếp xúc tình dục. Phụ nữ bị nhiễm chlamydia thường không có triệu chứng và họ có thể không biết rằng họ bị nhiễm bệnh trừ khi khám phụ khoa. Nhiễm chlamydia có thể là nguy cơ dẫn đến ung thư cổ tử cung, gây viêm vùng chậu, dẫn đến vô sinh.

Một số nghiên cứu đã cho thấy nguy cơ ung thư cổ tử cung cao hơn ở những phụ nữ có xét nghiệm máu và chất nhầy cổ tử cung đã từng nhiễm chlamydia trong quá khứ hoặc hiện tại. Một số nghiên cứu cho thấy vi khuẩn Chlamydia có thể giúp HPV phát triển và sống trong cổ tử cung có thể làm tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung.

• Tuổi trẻ khi mang thai đủ tháng

Phụ nữ dưới 20 tuổi mang thai lần đầu tiên sẽ có khả năng bị ung thư cổ tử cung sớm hơn so với những phụ nữ mang thai sau 25 tuổi.

• Mang thai nhiều lần

Phụ nữ đã mang thai đủ 3 lần trở lên có nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung cao hơn. Người ta cho rằng điều này có lẽ là do sự gia tăng phơi nhiễm với nhiễm trùng HPV với hoạt động tình dục. Ngoài ra, các nghiên cứu đã chỉ ra những thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ vì có thể khiến phụ nữ dễ bị nhiễm vi-rút hoặc tăng trưởng ung thư. Một suy nghĩ khác là phụ nữ mang thai có thể có hệ thống miễn dịch yếu hơn, khiến cơ thể bị nhiễm HPV và phát triển thành ung thư.

Cách giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư cổ tử cung

Hai yếu tố quan trọng nhất theo hướng dẫn của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) là chủng ngừa HPV và thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm những thay đổi của tế bào cổ tử cung. Ung thư cổ tử cung thường bắt đầu với những thay đổi tiền ung thư. Do đó, có thể ngăn chặn ung thư bằng cách phát hiện và điều trị tiền ung thư hoặc thực hiện các biện pháp ngăn chặn tiền ung thư như: 

• Vắc xin

Vắc-xin HPV được đánh giá là an toàn và có thể đem lại hiệu quả cao trong việc bảo vệ phụ nữ tránh khỏi những căn bệnh liên quan đến virus HPV typ 16 và 18, hai typ chủ yếu gây ung thư cổ tử cung. Đặc điểm của các bệnh ung thư nếu để lâu thì càng khó chữa trị nên bác sĩ khuyến cáo trẻ em gái từ 9 tuổi nên tiêm ngừa để đảm bảo được bảo vệ trước khi có khả năng nhiễm loại virus này.

Vắc xin phòng HPV theo khuyến cáo của nhà sản xuất vắc xin được chỉ định tiêm cho nữ giới trong độ tuổi từ 9 – 26 tuổi, bất luận đã từng quan hệ tình dục hay chưa. Tuy nhiên độ tuổi an toàn để vacxin còn có hiệu quả cao nhất là dưới 26 tuổi và chị em phụ nữ chưa lập gia đình  hoặc chưa quan hệ tình dục.

Tiêm vacxin phòng ngừa ung thư cổ tử cung

• Dinh dưỡng

Không hút thuốc là cách phòng ngừa rất quan trọng để giảm nguy cơ tiền ung thư cổ tử cung và ung thư cổ tử cung.

• Vận động

Một lối sống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa khả năng bị ung thư cổ tử cung. Nên có chế độ nghỉ ngơi, vận động hợp lý. Không quan hệ tình dục quá sớm, không lạm dụng thuốc tránh thai. Vệ sinh âm đạo sạch sẽ ngăn ngừa virus HPV.

• Tầm soát tiền ung thư cổ tử cung

Xét nghiệm Pap và xét nghiệm tìm virus gây u nhú ở người (HPV) được sử dụng để tầm soát ung thư cổ tử cung. Hầu hết các trường hợp ung thư cổ tử cung xâm lấn đều được phát hiện ở những phụ nữ không làm xét nghiệm Pap thường xuyên. Nếu kết quả xét nghiệm HPV dương tính, cần phải tái khám thêm, làm các xét nghiệm khác để tìm tiền ung thư hay ung thư. Nên làm xét nghiệm Pap 3 năm một lần từ tuổi 21. Nếu từ 30 đến 65 tuổi, nên thực hiện xét nghiệm Pap và xét nghiệm virus HPV 5 năm một lần.

Phụ nữ nên thực hiện các xét nghiệm PAP khi cần thiết

• Hạn chế tiếp xúc với HPV

HPV truyền từ người này sang người khác khi da tiếp xúc với vùng da bị nhiễm HPV. Điều này có nghĩa là virus HPV có thể lây lan mà không cần quan hệ tình dục. Thậm chí bộ phận sinh dục có thể bị lây nhiễm HPV khi tiếp xúc với bàn tay. HPV cũng có thể lây lan từ bộ phận này sang bộ phận khác của cơ thể. Nghĩa là virus HPV có thể bắt đầu ở cổ tử cung và sau đó lan đến âm đạo, âm hộ. Hạn chế số lượng bạn tình và tránh quan hệ tình dục với những người đã có nhiều bạn tình khác và sử dụng bao cao su có thể làm giảm nguy cơ phơi nhiễm với HPV. Mặc dù vậy, HPV rất phổ biến, quan hệ tình dục chỉ với một người cũng vẫn có thể bị lây nhiễm HPV.

Nếu bạn đang hoạt động tình dục và có nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, nên đi xét nghiệm tìm Chlamydia, lậu và giang mai mỗi năm. Nên xét nghiệm HIV ít nhất một lần hoặc thường xuyên nếu bạn có nguy cơ cao.

Kết Luận

Bài viết trên đã cung cấp các thông tin cần thiết về bệnh ung thư cổ tử cung và các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh. Hi vọng bạn đọc đã có thêm kiến thức bổ ích để chăm sóc và phòng ngừa cho bản thân. Việc chủ động phòng ngừa và thường xuyên kiểm tra sức khỏe là cách tốt nhất để bảo vệ bạn và những người thân yêu khỏi căn bệnh nguy hiểm này. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của mình và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để có một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.