Vàng da sơ sinh: nguyên nhân và dấu hiệu
Vàng da, một bệnh lý biểu hiện bởi sắc vàng trên da và lòng trắng mắt, là một vấn đề phổ biến ở trẻ sơ sinh. Mặc dù thường vẫn là một tình trạng vô hại và tự khỏi, nhưng một số trường hợp vàng da nặng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm và đòi hỏi can thiệp y tế kịp thời.
“Vàng da là hiện tượng da và lòng trắng mắt của trẻ sơ sinh có màu vàng. Tình trạng này xảy ra do bilirubin – một chất màu vàng được tạo ra khi gan phá vỡ các tế bào hồng cầu cũ – tích tụ trong máu”, theo chuyên gia y tế.
Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh
Bệnh vàng da là hiện tượng da và lòng trắng mắt của trẻ sơ sinh có màu vàng do bilirubin tích tụ trong máu. Bệnh này phổ biến trong khoảng 60% trẻ sơ sinh đủ tháng và 80% trẻ sơ sinh non. Hầu hết các trường hợp vàng da là nhẹ và tự khỏi trong vòng 2-3 tuần, nhưng một số trường hợp có thể gây ra biến chứng và cần được điều trị.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc trẻ sơ sinh bị vàng da, bao gồm:
- Vàng da sinh lý: Là loại vàng da phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh, xảy ra khi gan của trẻ chưa hoàn thiện và không thể loại bỏ bilirubin hiệu quả. Vàng da sinh lý thường xảy ra trong một vài ngày đầu sau khi sinh và tự khỏi sau khoảng 2-3 tuần.
- Vàng da do sữa mẹ: Xảy ra khi trẻ sơ sinh bú sữa mẹ trong vài ngày đầu sau khi sinh. Nguyên nhân là do sữa mẹ có thể làm tăng lượng bilirubin trong máu của trẻ. Vàng da do sữa mẹ thường không gây hại và tự khỏi trong vòng 2-3 tuần.
- Vàng da do tắc nghẽn mật: Có thể do sỏi mật hoặc các vấn đề về gan. Tắc nghẽn mật sẽ ngăn cản bilirubin chảy ra khỏi cơ thể.
- Vàng da do thiếu máu tán huyết: Là tình trạng các tế bào hồng cầu bị phá hủy nhanh chóng, dẫn đến bilirubin được giải phóng vào máu.
- Nguyên nhân khác: Bao gồm nhiễm trùng, bất thường về gan, và các nguyên nhân khác.
Một số phương pháp điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh
- Ánh sáng trị liệu: Phương pháp phổ biến nhất cho việc điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh. Ánh sáng xanh lam được sử dụng để phá vỡ bilirubin trong máu. Trẻ sẽ được đặt dưới đèn chiếu sáng đặc biệt trong vài giờ mỗi ngày.
- Truyền dịch: Phương pháp này giúp loại bỏ bilirubin khỏi cơ thể. Thường được sử dụng cho những trường hợp vàng da nặng.
- Thay máu: Thay máu được thực hiện khi vàng da rất nặng. Quá trình này loại bỏ bilirubin khỏi máu của trẻ và thay thế bằng máu hiến.
“Một trong những phương pháp điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh là thay máu một phần hoặc toàn bộ. Thay máu là quá trình thay thế các thành phần máu bị lỗi bằng máu hiến để giảm mức độ bilirubin tự do trong máu và ngăn chặn các biến chứng tiềm tàng”, theo bác sĩ chuyên khoa nhi.
Những lưu ý khi thay máu
Thay máu là một phương pháp điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh, vì vậy có một số lưu ý cần quan tâm:
- Trước khi thực hiện thủ thuật, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe của trẻ và xác định xem liệu thay máu có phù hợp không.
- Trẻ sẽ được xét nghiệm máu để xác định loại máu phù hợp cho quá trình thay máu.
- Trẻ có thể cần truyền dịch để bù nước và duy trì huyết áp trong quá trình thay máu.
- Sau khi thay máu, trẻ cần được theo dõi tại bệnh viện trong một vài ngày để đảm bảo sự ổn định và kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng.
Chống chỉ định khi thay máu:
- Huyết động không ổn định.
- Bị suy hô hấp nặng hoặc sốc.
- Không thể đặt được ống catheter vào rốn.
- Thiếu nguồn máu phù hợp và máu tươi (dưới 5 ngày).
Quy trình thực hiện thủ thuật thay máu
Quá trình thay máu bao gồm các bước sau đây:
- Nhân viên y tế sẽ rửa tay, mặc áo choàng và đeo găng tay vô trùng để đảm bảo vệ sinh.
- Catheter, hệ thống dây nối và các thiết bị được tráng bằng nước muối.
- Đặt catheter tĩnh mạch vào vùng rốn để lấy và truyền máu.
- Nối hệ thống 3 chia với catheter tĩnh mạch ở vùng rốn, sau đó kết nối hệ thống với bịch máu và túi chứa máu thải.
- Thực hiện kỹ thuật pull-push để đảm bảo áp lực trong quá trình rút và bơm máu không quá mạnh.
- Lượng máu thay thế mỗi chu kỳ được tính dựa trên cân nặng của bệnh nhân với hệ số nhân 5. Lượng máu được rút ra phải bằng lượng máu được bơm vào, và thời gian thực hiện mỗi chu kỳ là khoảng 1-1,5 phút.
- Sau khi quá trình thay máu hoàn thành, catheter tĩnh mạch ở vùng rốn sẽ được rút ra.
- Sau thủ thuật, trẻ sẽ tiếp tục được sử dụng đèn chiếu và hạn chế việc ăn uống trong khoảng 6 giờ để giảm nguy cơ viêm ruột hoại tử.
Bài viết trên đã giải đáp cho bạn câu hỏi “Thay máu là gì?” và cung cấp thông tin chi tiết về việc chẩn đoán và điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh. Hãy lưu ý rằng vàng da ở trẻ sơ sinh không phải lúc nào cũng là vấn đề đáng lo lắng, nhưng nếu bạn lo ngại, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia y tế.
FAQ về vàng da ở trẻ sơ sinh
1. Vàng da sinh lý là gì?
Vàng da sinh lý là loại vàng da phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh, xảy ra khi gan của trẻ chưa hoàn thiện và không thể loại bỏ bilirubin hiệu quả. Vàng da sinh lý thường xảy ra trong một vài ngày đầu sau khi sinh và tự khỏi sau khoảng 2-3 tuần.
2. Vàng da do sữa mẹ có gây hại cho trẻ không?
Không, vàng da do sữa mẹ thường không gây hại và tự khỏi trong vòng 2-3 tuần. Nguyên nhân là do sữa mẹ có thể làm tăng lượng bilirubin trong máu của trẻ.
3. Phương pháp điều trị vàng da nào phổ biến nhất?
Ánh sáng trị liệu là phương pháp điều trị vàng da phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh. Ánh sáng xanh lam được sử dụng để phá vỡ bilirubin trong máu. Trẻ sẽ được đặt dưới đèn chiếu sáng đặc biệt trong vài giờ mỗi ngày.
4. Thủ thuật thay máu được thực hiện như thế nào?
Quá trình thay máu bao gồm các bước như rửa tay, đặt catheter tĩnh mạch vào vùng rốn, nối hệ thống 3 chia, rút và bơm máu, tính toán lượng máu thay thế, rút catheter sau khi hoàn thành, và hạn chế ăn uống trong khoảng thời gian nhất định.
5. Có những trường hợp nào không nên thực hiện thủ thuật thay máu?
Các trường hợp không nên thực hiện thủ thuật thay máu bao gồm huyết động không ổn định, suy hô hấp nặng hoặc sốc, không thể đặt được ống catheter vào rốn, và thiếu nguồn máu phù hợp và máu tươi.
Nguồn: Tổng hợp
