Ung thư vòm họng: nguyên nhân, triệu chứng và tầm soát

Ung thư vòm họng là một căn bệnh nguy hiểm, có tỷ lệ mắc cao ở Việt Nam. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng chữa khỏi và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về ung thư vòm họng, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp tầm soát.

Tổng quan về ung thư vòm họng

Theo thống kê, ung thư vòm họng là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở Việt Nam, đặc biệt là ở nam giới. Bệnh thường gặp ở độ tuổi từ 30 đến 50. Mặc dù y học hiện đại đã có nhiều tiến bộ trong điều trị ung thư, nhưng ung thư vòm họng vẫn là một căn bệnh nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao.

Ung thư vòm họng là gì?

Vòm họng là phần trên cùng của họng, nằm phía sau mũi và khẩu cái mềm. Ung thư vòm họng xảy ra khi các tế bào ở vùng này phát triển bất thường và không kiểm soát, tạo thành khối u ác tính.

Các loại ung thư vòm họng

Có nhiều loại ung thư vòm họng khác nhau, phổ biến nhất là ung thư biểu mô vòm họng. Ngoài ra còn có các loại khác như u lympho vòm họng, u ác tính tuyến nước bọt…

Nguyên nhân gây ung thư vòm họng

Mặc dù chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây ung thư vòm họng, nhưng một số yếu tố sau đây được cho là làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

Virus Epstein-Barr (EBV)

Virus Epstein-Barr (EBV) là một loại virus phổ biến, lây truyền qua đường nước bọt. Hầu hết mọi người đều nhiễm EBV trong đời, tuy nhiên chỉ một số ít phát triển thành ung thư vòm họng. EBV xâm nhập vào tế bào vòm họng và gây ra những thay đổi di truyền, dẫn đến ung thư.

Yếu tố di truyền

Một số nghiên cứu cho thấy ung thư vòm họng có thể liên quan đến yếu tố di truyền. Những người có người thân trong gia đình mắc bệnh có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường.

Thói quen sinh hoạt

Hút thuốc lá và uống rượu bia là hai yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư vòm họng. Các chất độc hại trong thuốc lá và rượu bia gây tổn thương tế bào vòm họng, tạo điều kiện cho ung thư phát triển.

Ngoài ra, chế độ ăn uống nghèo nạp rau củ quả, nhiều thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Các yếu tố nguy cơ khác

• Tuổi tác: Ung thư vòm họng thường gặp ở người trung niên và người cao tuổi.
• Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới.
• Môi trường sống: Ô nhiễm không khí, tiếp xúc với hóa chất độc hại cũng là những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn.

Triệu chứng ung thư vòm họng

Ung thư vòm họng giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể gặp phải một số triệu chứng sau:

Triệu chứng ban đầu

• Nghẹt mũi một bên, kéo dài không khỏi.
• Chảy máu cam thường xuyên.
• Ù tai một bên, nghe kém.
• Đau đầu âm ỉ.

Triệu chứng giai đoạn tiến triển

• Nổi hạch cổ một hoặc hai bên, cứng và không đau.
• Đau đầu dữ dội, lan xuống cổ và vai.
• Nhìn mờ, nhìn đôi.
• Khó nuốt, đau khi nuốt.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.

Triệu chứng tại chỗ

• Khối u ở vòm họng, có thể nhìn thấy khi soi gương.
• Chảy máu mũi lẫn máu mủ.
• Nghẹt mũi hoàn toàn một bên.

Triệu chứng di căn

• Đau đầu, chóng mặt, buồn nôn do ung thư di căn lên não.
• Liệt dây thần kinh sọ não, gây méo miệng, khó nói, nhìn mờ…
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ, nách, bẹn do ung thư di căn.

Phương pháp chẩn đoán ung thư vòm họng

Để chẩn đoán ung thư vòm họng, bác sĩ sẽ tiến hành các bước sau:

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng bạn gặp phải và tiến hành khám vùng tai mũi họng. Nội soi vòm họng giúp quan sát trực tiếp vòm họng, phát hiện các bất thường như khối u, viêm nhiễm.

Xét nghiệm máu

• Xét nghiệm tìm virus Epstein-Barr (EBV): Xét nghiệm này giúp phát hiện sự hiện diện của virus EBV trong máu.
• Xét nghiệm các dấu ấn ung thư: Một số dấu ấn ung thư có thể tăng cao ở bệnh nhân ung thư vòm họng.

Chẩn đoán hình ảnh

• Chụp X-quang: Cung cấp hình ảnh tổng quan về vùng đầu cổ.
• Chụp CT: Cho phép quan sát chi tiết cấu trúc vòm họng, phát hiện khối u, đánh giá mức độ xâm lấn.
• Chụp MRI: Cung cấp hình ảnh rõ nét về mô mềm, giúp phân biệt khối u lành tính và ác tính.

Sinh thiết

Sinh thiết là phương pháp lấy mẫu mô từ khối u để xét nghiệm giải phẫu bệnh. Đây là phương pháp chẩn đoán xác định ung thư vòm họng.

Tầm soát ung thư vòm họng

Tầm soát ung thư vòm họng giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, khi chưa có triệu chứng, tăng khả năng điều trị thành công.

Đối tượng cần tầm soát

• Người có tiền sử gia đình mắc ung thư vòm họng.
• Người nhiễm virus Epstein-Barr (EBV).
• Người hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều.
• Người sống trong môi trường ô nhiễm, tiếp xúc với hóa chất độc hại.
• Nam giới trên 40 tuổi.

Các phương pháp tầm soát

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm tìm kháng thể kháng EBV.
• Nội soi vòm họng: Phát hiện các bất thường ở vòm họng.

Tần suất tầm soát

Tần suất tầm soát ung thư vòm họng phụ thuộc vào mức độ nguy cơ của mỗi người. Nói chung, người có nguy cơ cao nên tầm soát 6 tháng/lần, người có nguy cơ thấp có thể tầm soát 1 năm/lần.

Điều trị ung thư vòm họng

Phương pháp điều trị ung thư vòm họng phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, vị trí khối u, sức khỏe tổng quát của người bệnh. Các phương pháp điều trị chính bao gồm:

Xạ trị

Xạ trị là phương pháp sử dụng tia X năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Đây là phương pháp điều trị chính cho ung thư vòm họng.

Hóa trị

Hóa trị sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư. Hóa trị thường được kết hợp với xạ trị để tăng hiệu quả điều trị.

Phẫu thuật

Phẫu thuật ít được sử dụng trong điều trị ung thư vòm họng do vị trí khối u khó tiếp cận. Phẫu thuật thường được chỉ định trong trường hợp khối u còn nhỏ, khu trú.

Liệu pháp nhắm trúng đích

Liệu pháp nhắm trúng đích sử dụng các loại thuốc đặc hiệu để ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Đây là phương pháp điều trị mới, đang được nghiên cứu và ứng dụng trong điều trị ung thư vòm họng.

Tiên lượng và phòng ngừa ung thư vòm họng

Tiên lượng

Tiên lượng ung thư vòm họng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Giai đoạn bệnh
• Vị trí và kích thước khối u
• Mức độ xâm lấn
• Sức khỏe tổng quát của người bệnh
• Phương pháp điều trị

Phát hiện và điều trị sớm giúp cải thiện đáng kể tiên lượng bệnh.

Biện pháp phòng ngừa

Hiện nay chưa có vắc xin phòng ngừa ung thư vòm họng. Tuy nhiên, bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách:

• Tiêm vắc xin ngừa virus Epstein-Barr (EBV).
• Không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia.
• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, giàu rau củ quả.
• Thường xuyên vận động, rèn luyện sức khỏe.
• Khám sức khỏe định kỳ, tầm soát ung thư vòm họng theo khuyến cáo của bác sĩ.

Lời kết

Ung thư vòm họng là một căn bệnh nguy hiểm, nhưng có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện sớm. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp tầm soát giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe của mình. Hãy thực hiện lối sống lành mạnh và đi khám sức khỏe định kỳ để phòng ngừa ung thư vòm họng hiệu quả.

FAQs về Ung thư vòm họng

1. Ung thư vòm họng có di truyền không?

• Có một số bằng chứng cho thấy ung thư vòm họng có thể liên quan đến yếu tố di truyền. Những người có người thân trong gia đình mắc bệnh có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

2. Ung thư vòm họng có chữa khỏi được không?

• Khả năng chữa khỏi ung thư vòm họng phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, vị trí khối u và sức khỏe tổng quát của người bệnh. Phát hiện và điều trị sớm giúp tăng đáng kể tỷ lệ chữa khỏi.

3. Tôi nên tầm soát ung thư vòm họng bao lâu một lần?

• Tần suất tầm soát phụ thuộc vào mức độ nguy cơ của bạn. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cụ thể.

4. Làm thế nào để phòng ngừa ung thư vòm họng?

• Bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách tiêm vắc xin ngừa EBV, không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia, ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên và khám sức khỏe định kỳ.

5. Ung thư vòm họng có triệu chứng gì?

• Các triệu chứng phổ biến bao gồm nghẹt mũi, chảy máu cam, ù tai, nổi hạch cổ, đau đầu, khó nuốt… Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng.

Nguồn: Tổng hợp