U Nang Buồng Trứng Siêu Âm: Những Điều Bạn Cần Biết Ngay

Bạn đã từng nghe về u nang buồng trứng chưa? Đây là tình trạng phổ biến mà nhiều phụ nữ gặp phải trong độ tuổi sinh sản. Theo thống kê, khoảng 20-25% phụ nữ sẽ bị u nang buồng trứng ít nhất một lần trong đời. May mắn thay, với sự tiến bộ của y học hiện đại, việc phát hiện sớm tình trạng này đã trở nên dễ dàng hơn rất nhiều nhờ phương pháp siêu âm u nang buồng trứng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin toàn diện về phương pháp siêu âm phát hiện u nang buồng trứng, từ quy trình thực hiện đến cách đọc hiểu kết quả.

U Nang Buồng Trứng Là Gì?

U nang buồng trứng là một túi chứa dịch hình thành bên trong hoặc trên bề mặt buồng trứng. Đa số u nang buồng trứng là lành tính, không gây ung thư và thường tự biến mất sau vài chu kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, u nang có thể phát triển lớn, gây đau đớn hoặc có nguy cơ ác tính.

Phân Loại U Nang Buồng Trứng

U nang buồng trứng được phân loại thành nhiều loại khác nhau, mỗi loại có đặc điểm riêng biệt:

1. U nang chức năng

Đây là loại u nang phổ biến nhất, thường hình thành trong quá trình rụng trứng bình thường:

• U nang nang trứng: Hình thành khi nang trứng không vỡ ra để giải phóng trứng hoặc khi nang trứng đóng lại sau khi đã giải phóng trứng và tích tụ dịch bên trong.
• U nang hoàng thể: Hình thành khi hoàng thể (cấu trúc hình thành sau khi trứng được giải phóng) không tan biến mà thay vào đó tích tụ dịch bên trong.

2. U nang không chức năng

• U nang lạc nội mạc tử cung: Hình thành khi mô nội mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung và gắn vào buồng trứng.
• U nang bì: Chứa các mô khác nhau như tóc, da, mỡ, xương hoặc răng.
• U nang thanh dịch: Thường phát triển trên bề mặt buồng trứng.
• U nang nhầy: Thường lành tính nhưng có thể phát triển rất lớn.

Nguyên Nhân Hình Thành U Nang Buồng Trứng

Nguyên nhân hình thành u nang buồng trứng có thể do nhiều yếu tố:

• Rối loạn nội tiết: Sự mất cân bằng hormone có thể dẫn đến hình thành u nang.
• Di truyền: Một số loại u nang có thể có yếu tố di truyền.
• Lạc nội mạc tử cung: Tình trạng này thường gây ra u nang chocolate.
• Viêm nhiễm: Viêm nhiễm vùng chậu có thể dẫn đến hình thành u nang.

Triệu Chứng Của U Nang Buồng Trứng

Nhiều phụ nữ mắc u nang buồng trứng mà không hề có triệu chứng. Tuy nhiên, khi u nang phát triển lớn hoặc vỡ, có thể xuất hiện các triệu chứng như:

• Đau hoặc cảm giác nặng ở vùng bụng dưới
• Đau khi quan hệ tình dục
• Kinh nguyệt không đều
• Cảm giác đầy bụng hoặc áp lực ở bụng
• Đau lưng hoặc đau vùng đùi
• Buồn nôn, nôn, hoặc đau bụng khi u nang vỡ

Những Dấu Hiệu Cảnh Báo

Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu gặp phải các triệu chứng sau:

• Đau bụng dữ dội kèm theo sốt hoặc nôn mửa
• Chóng mặt, ngất xỉu
• Đau bụng đột ngột, dữ dội
• Thở nhanh

Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của u nang vỡ, xoắn buồng trứng hoặc chảy máu trong ổ bụng, đòi hỏi phải được điều trị khẩn cấp.

Tại Sao Cần Siêu Âm Phát Hiện U Nang Buồng Trứng?

Siêu âm u nang buồng trứng đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi u nang buồng trứng. Phương pháp này có nhiều ưu điểm như:

• Không xâm lấn, an toàn và không đau
• Không sử dụng bức xạ ion hóa như X-quang
• Cung cấp hình ảnh chi tiết về kích thước, vị trí và đặc điểm của u nang
• Giúp phân biệt giữa u nang lành tính và u nang có khả năng ác tính
• Có thể thực hiện nhiều lần để theo dõi sự phát triển của u nang

Các Loại Siêu Âm Trong Chẩn Đoán U Nang Buồng Trứng

Có ba phương pháp siêu âm chính được sử dụng để chẩn đoán u nang buồng trứng:

1. Siêu âm qua đường bụng

Đây là phương pháp phổ biến nhất, thực hiện bằng cách đặt đầu dò siêu âm trên bề mặt bụng. Bệnh nhân cần uống nhiều nước và nhịn tiểu trước khi thực hiện để bàng quang đầy, giúp đẩy tử cung và buồng trứng lên cao, dễ quan sát hơn.

2. Siêu âm qua đường âm đạo

Phương pháp này sử dụng đầu dò siêu âm đặc biệt đưa vào âm đạo, cho phép quan sát buồng trứng và các cấu trúc lân cận một cách chi tiết hơn. Đây là phương pháp được ưa chuộng để đánh giá u nang buồng trứng vì cung cấp hình ảnh rõ nét hơn.

3. Siêu âm Doppler màu

Kỹ thuật này kết hợp siêu âm thông thường với công nghệ Doppler để đánh giá lưu lượng máu trong và xung quanh u nang. Đây là công cụ quý giá để phân biệt giữa u nang lành tính và ác tính, vì u nang ác tính thường có nhiều mạch máu hơn.

Lưu ý: Theo Hội Siêu âm Y khoa Việt Nam, siêu âm đầu dò âm đạo thường cho kết quả chính xác hơn siêu âm qua đường bụng khi đánh giá u nang buồng trứng, đặc biệt ở phụ nữ béo phì hoặc khi u nang nhỏ.

Quy Trình Siêu Âm U Nang Buồng Trứng

Chuẩn Bị Trước Khi Siêu Âm

Chuẩn bị đúng cách sẽ giúp kết quả siêu âm u nang buồng trứng chính xác hơn:

Đối với siêu âm qua đường bụng:

• Uống khoảng 1-1,5 lít nước sạch trước khi siêu âm 1-1,5 giờ
• Không đi tiểu trước khi siêu âm để bàng quang đầy đủ
• Mặc quần áo rộng rãi, dễ thao tác khi siêu âm

Đối với siêu âm qua đường âm đạo:

• Không cần nhịn tiểu, ngược lại, bàng quang trống sẽ cho kết quả tốt hơn
• Tránh quan hệ tình dục 24 giờ trước khi siêu âm
• Không cần chuẩn bị đặc biệt khác

Thời điểm lý tưởng để siêu âm:

• Đối với phụ nữ còn kinh nguyệt: Nên thực hiện vào đầu chu kỳ kinh (ngày thứ 3-10) khi u nang chức năng ít xuất hiện nhất
• Đối với phụ nữ mãn kinh: Có thể thực hiện bất kỳ thời điểm nào

Các Bước Thực Hiện Siêu Âm

Siêu âm qua đường bụng:

1. Bệnh nhân nằm ngửa trên bàn siêu âm
2. Bác sĩ bôi gel siêu âm lên vùng bụng dưới
3. Đặt đầu dò siêu âm lên vùng bụng dưới và di chuyển để quan sát tử cung và buồng trứng
4. Thời gian thực hiện khoảng 10-15 phút

Siêu âm qua đường âm đạo:

1. Bệnh nhân nằm ngửa, co hai chân
2. Đầu dò siêu âm được bọc bao cao su sạch và bôi gel
3. Đầu dò được đưa nhẹ nhàng vào âm đạo
4. Bác sĩ di chuyển đầu dò để quan sát tử cung và buồng trứng từ các góc độ khác nhau
5. Thời gian thực hiện khoảng 5-10 phút

Lời khuyên: Siêu âm qua đường âm đạo tuy nghe có vẻ khó chịu nhưng thực tế không gây đau đớn. Bạn có thể thả lỏng cơ thể và hít thở sâu để giảm căng thẳng trong quá trình thực hiện.

Sau Khi Siêu Âm

• Kết quả siêu âm thường có ngay sau khi thực hiện
• Bác sĩ sẽ giải thích kết quả và đưa ra các khuyến nghị tiếp theo
• Nếu phát hiện bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu để đo nồng độ CA-125, MRI hoặc CT scan

Cách Đọc Kết Quả Siêu Âm U Nang Buồng Trứng

Kết quả siêu âm u nang buồng trứng thường bao gồm các thông tin sau:

• Kích thước buồng trứng: Kích thước bình thường là 3-5 cm
• Kích thước u nang: Được đo theo ba chiều (dài, rộng, cao)
• Số lượng u nang: Đơn u hoặc đa u
• Vị trí u nang: Buồng trứng trái, phải hoặc cả hai bên
• Cấu trúc u nang: Dạng dịch đồng nhất, hỗn hợp âm hoặc đặc
• Vách ngăn: Có hay không có vách ngăn bên trong u nang
• Mạch máu: Đánh giá qua siêu âm Doppler màu

Dấu Hiệu Phân Biệt U Nang Lành Tính Và Ác Tính

Các đặc điểm giúp phân biệt giữa u nang lành tính và u nang có nguy cơ ác tính bao gồm:

Lưu ý: Các dấu hiệu này chỉ mang tính chất tham khảo. Chẩn đoán chính xác cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa dựa trên kết hợp nhiều yếu tố.

Điều Trị U Nang Buồng Trứng

Phương pháp điều trị u nang buồng trứng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại u nang, kích thước, triệu chứng và mức độ nguy cơ ác tính.

Phương Pháp Điều Trị Không Phẫu Thuật

1. Theo dõi chờ đợi

• Áp dụng cho u nang chức năng kích thước nhỏ (< 5 cm)
• Siêu âm kiểm tra sau 4-6 tuần hoặc 1-2 chu kỳ kinh nguyệt
• Nhiều u nang chức năng tự biến mất sau 2-3 chu kỳ kinh

2. Điều trị nội khoa

• Thuốc giảm đau: Giúp kiểm soát các triệu chứng đau
• Thuốc tránh thai: Ngăn ngừa hình thành u nang mới
• Liệu pháp hormone: Điều trị u nang liên quan đến lạc nội mạc tử cung

Phương Pháp Điều Trị Phẫu Thuật

Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp:

• U nang có kích thước lớn (> 5-10 cm)
• U nang tồn tại sau 2-3 chu kỳ kinh nguyệt
• U nang gây đau đớn hoặc các triệu chứng khác
• U nang có dấu hiệu nghi ngờ ác tính
• U nang gây biến chứng (xoắn, vỡ)

Các kỹ thuật phẫu thuật:

1. Phẫu thuật nội soi: Ít xâm lấn, thời gian hồi phục nhanh
   • Chọc hút u nang
   • Bóc u nang
   • Cắt một phần buồng trứng
2. Phẫu thuật mổ mở: Áp dụng khi u nang lớn hoặc nghi ngờ ác tính cao
   • Cắt buồng trứng
   • Cắt tử cung và hai phần phụ (trong trường hợp ác tính)

Theo Pharmacity.vn: Phẫu thuật nội soi được ưu tiên hơn so với mổ mở vì giảm thiểu nguy cơ tổn thương mô lành, ít đau đớn và thời gian hồi phục nhanh hơn. Thời gian hồi phục sau phẫu thuật nội soi thường chỉ từ 1-2 tuần.

Phòng Ngừa U Nang Buồng Trứng

Mặc dù không thể phòng ngừa hoàn toàn, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc u nang buồng trứng bằng cách:

1. Khám phụ khoa định kỳ

• Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản nên khám phụ khoa 6 tháng/lần
• Phụ nữ trên 40 tuổi nên khám phụ khoa 3-4 tháng/lần
• Siêu âm phụ khoa định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường

2. Chế độ dinh dưỡng và luyện tập

• Duy trì cân nặng hợp lý
• Ăn nhiều trái cây, rau xanh và thực phẩm giàu chất xơ
• Hạn chế đồ ăn nhiều đường, chất béo bão hòa
• Tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút/ngày

3. Kiểm soát stress

Stress kéo dài có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt và tăng nguy cơ hình thành u nang buồng trứng.

Những Câu Hỏi Thường Gặp Về U Nang Buồng Trứng Và Siêu Âm

1. U nang buồng trứng có gây vô sinh không?

Phần lớn u nang buồng trứng không gây vô sinh. Tuy nhiên, một số loại u nang liên quan đến lạc nội mạc tử cung hoặc hội chứng buồng trứng đa nang có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Việc phát hiện và điều trị kịp thời thông qua siêu âm u nang buồng trứng giúp giảm thiểu nguy cơ này.

2. Tần suất siêu âm kiểm tra u nang buồng trứng?

Đối với u nang nhỏ, lành tính, bác sĩ thường khuyến nghị siêu âm lại sau 4-6 tuần. Nếu u nang tồn tại sau 2-3 chu kỳ kinh nguyệt nhưng không có dấu hiệu nguy hiểm, tần suất siêu âm có thể là 3-6 tháng/lần. Với u nang đã được điều trị, nên siêu âm kiểm tra định kỳ theo chỉ định của bác sĩ.

3. U nang buồng trứng có tự biến mất không?

Nhiều u nang chức năng (u nang nang trứng, u nang hoàng thể) tự biến mất sau 2-3 chu kỳ kinh nguyệt mà không cần điều trị. Tuy nhiên, các loại u nang khác như u nang lạc nội mạc tử cung, u nang bì thường không tự biến mất và có thể cần can thiệp y tế.

4. Siêu âm có phát hiện được tất cả các loại u nang không?

Siêu âm là công cụ hiệu quả để phát hiện hầu hết các loại u nang buồng trứng. Tuy nhiên, một số u nang rất nhỏ có thể không được phát hiện qua siêu âm thông thường. Trong những trường hợp này, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như MRI có thể được sử dụng.

5. Chi phí siêu âm u nang buồng trứng hiện nay?

Chi phí siêu âm u nang buồng trứng dao động từ 100.000 đến 300.000 VNĐ tùy thuộc vào cơ sở y tế và phương pháp siêu âm (qua đường bụng hay đường âm đạo). Tại các bệnh viện công, chi phí có thể được bảo hiểm y tế chi trả một phần hoặc toàn bộ.

Kết Luận

Siêu âm u nang buồng trứng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và theo dõi u nang buồng trứng. Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh an toàn, không xâm lấn và cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm của u nang, giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Nguồn: Tổng hợp