Triệu chứng và cách điều trị tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ

Tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ là một tình trạng đáng lo ngại có thể gây khó chịu, mất cân bằng dinh dưỡng và mất nước. Nó xảy ra khi đường ruột của trẻ bị vi khuẩn có hại tấn công, thông qua việc sản xuất nội độc tố hoặc do chính vi khuẩn đó. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa và điều trị bệnh tiêu chảy truyền nhiễm ở trẻ em.

Nguyên nhân gây tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ

Tiêu chảy nhiễm khuẩn là tình trạng đường ruột của trẻ bị các vi khuẩn có hại tấn công. Hệ miễn dịch non yếu của trẻ, đặc biệt là trong giai đoạn từ 6 tháng đến 3 tuổi (khi trẻ bắt đầu cai sữa mẹ và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện), khiến trẻ dễ bị “vướng” phải các tác nhân gây bệnh này. Tuy nhiên, đó không phải là tất cả. Có rất nhiều yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ, bao gồm:

• Hệ miễn dịch non nớt: Như đã đề cập ở trên, hệ miễn dịch của trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ, khiến trẻ dễ bị tấn công bởi các vi khuẩn gây bệnh. Đây là lý do chính khiến trẻ nhỏ dễ bị tiêu chảy nhiễm khuẩn hơn so với người lớn.

• Suy dinh dưỡng: Trẻ bị suy dinh dưỡng, thiếu các chất dinh dưỡng thiết yếu, sức đề kháng kém cũng dễ bị nhiễm khuẩn hơn. Tỷ lệ tiêu chảy ở trẻ suy dinh dưỡng cao hơn và thời gian mắc bệnh thường kéo dài hơn so với trẻ được nuôi dưỡng tốt. Một cơ thể khỏe mạnh với đầy đủ dinh dưỡng sẽ có “hàng rào” bảo vệ vững chắc hơn.

• Vệ sinh không đúng cách: Việc không duy trì vệ sinh đúng cách khi cho con bú (đặc biệt là bú bình), vệ sinh tay không sạch sẽ trước khi chăm sóc bé, hoặc để bé tiếp xúc với môi trường ô nhiễm cũng là những nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ. Vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể bé qua đường tiêu hóa nếu chúng ta không cẩn thận trong vấn đề vệ sinh.

• Sử dụng kháng sinh không hợp lý: Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách, không theo chỉ định của bác sĩ, có thể tiêu diệt các vi khuẩn có lợi trong đường ruột của bé, tạo điều kiện cho các vi khuẩn có hại phát triển mạnh mẽ và gây tiêu chảy. Kháng sinh chỉ nên được sử dụng khi thực sự cần thiết và dưới sự giám sát của bác sĩ.

• Thực phẩm không an toàn: Cho bé ăn những thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, bị nhiễm khuẩn, hoặc chưa được nấu chín kỹ cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy nhiễm khuẩn. Việc lựa chọn và chế biến thực phẩm an toàn cho bé là vô cùng quan trọng.

• Uống nước không sạch: Nguồn nước không sạch, bị ô nhiễm cũng là một con đường lây nhiễm vi khuẩn gây tiêu chảy. Hãy đảm bảo bé luôn được uống nước sạch, đã đun sôi để nguội.

Triệu chứng trẻ bị tiêu chảy nhiễm khuẩn

Tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào loại vi khuẩn gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tuy nhiên, có một số triệu chứng phổ biến mà các mẹ cần đặc biệt lưu ý:

• Nôn mửa, buồn nôn: Đây là một trong những triệu chứng thường gặp nhất của tiêu chảy nhiễm khuẩn. Bé có thể nôn trớ sau khi ăn, hoặc nôn khan.

• Tiêu chảy lặp đi lặp lại: Bé đi ngoài nhiều lần trong ngày, phân thường lỏng, có nước, hoặc lẫn chất nhầy và máu. Đây là dấu hiệu đặc trưng của tiêu chảy.

• Đau bụng: Bé có thể quấy khóc, khó chịu do đau bụng, đặc biệt là trước và trong khi đi ngoài.

• Sốt: Sốt là phản ứng thường gặp của cơ thể khi chống lại nhiễm trùng. Bé có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.

• Mất nước: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của tiêu chảy. Các dấu hiệu mất nước bao gồm da khô hoặc nhăn nheo, mắt trũng sâu, thờ ơ, tay chân lạnh, lượng nước tiểu giảm. Mất nước có thể đe dọa đến tính mạng của bé, vì vậy cần được phát hiện và xử lý kịp thời.

Điều trị tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ

Việc điều trị tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ cần được thực hiện một cách cẩn trọng và khoa học, kết hợp nhiều biện pháp để đạt hiệu quả tốt nhất. Dưới đây là những nguyên tắc và phương pháp điều trị quan trọng mà các mẹ cần nắm rõ:

1. Đánh giá và bù nước kịp thời

Mất nước là biến chứng nguy hiểm nhất của tiêu chảy, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Việc đánh giá chính xác mức độ mất nước của trẻ là vô cùng quan trọng để có biện pháp bù nước kịp thời và phù hợp. Các dấu hiệu mất nước bao gồm:

• Mất nước nhẹ: Bé vẫn tỉnh táo, da hơi khô, miệng khô, khóc có nước mắt, đi tiểu ít hơn bình thường.
• Mất nước vừa: Bé lừ đừ, da khô, miệng rất khô, khóc ít nước mắt, đi tiểu rất ít.
• Mất nước nặng: Bé li bì, da nhăn nheo, mắt trũng sâu, không khóc, không đi tiểu.

Tùy thuộc vào mức độ mất nước, bác sĩ sẽ có chỉ định bù nước phù hợp. Đối với trường hợp mất nước nhẹ và vừa, có thể bù nước bằng đường uống với dung dịch Oresol (ORS). Đối với trường hợp mất nước nặng, cần truyền dịch tĩnh mạch để bù nước nhanh chóng và hiệu quả. Tuyệt đối không tự ý cho bé uống thuốc cầm tiêu chảy khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

2. Điều trị kháng sinh theo nguyên nhân

Tiêu chảy nhiễm khuẩn thường do vi khuẩn gây ra. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng cần sử dụng kháng sinh. Việc sử dụng kháng sinh cần tuân theo chỉ định của bác sĩ, dựa trên kết quả xét nghiệm phân để xác định loại vi khuẩn gây bệnh. Việc tự ý sử dụng kháng sinh không những không hiệu quả mà còn có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn, thậm chí làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

3. Giảm triệu chứng và chăm sóc hỗ trợ

Bên cạnh việc điều trị nguyên nhân, việc giảm triệu chứng và chăm sóc hỗ trợ cũng rất quan trọng để giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn và nhanh chóng phục hồi. Một số biện pháp có thể áp dụng bao gồm:

• Cho bé ăn thức ăn mềm, dễ tiêu: Trong giai đoạn bé bị tiêu chảy, nên cho bé ăn những thức ăn mềm, dễ tiêu như cháo, súp, bột. Tránh các loại thức ăn cứng, khó tiêu, nhiều dầu mỡ.
• Chia nhỏ các bữa ăn: Thay vì cho bé ăn 3 bữa chính, hãy chia nhỏ thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để giảm tải cho hệ tiêu hóa của bé.
• Đảm bảo vệ sinh: Vệ sinh tay sạch sẽ trước khi chăm sóc bé, vệ sinh đồ chơi, vật dụng của bé, và đảm bảo môi trường sống của bé luôn sạch sẽ.
• Theo dõi sát sao: Theo dõi sát sao tình trạng của bé, đặc biệt là các dấu hiệu mất nước, sốt cao, đi ngoài ra máu. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần đưa bé đến bác sĩ ngay lập tức.

Phòng ngừa tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để bảo vệ bé yêu khỏi tiêu chảy nhiễm khuẩn, các mẹ cần chú ý thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cung cấp kháng thể giúp bé tăng cường sức đề kháng.
• Vệ sinh tay sạch sẽ: Rửa tay sạch sẽ trước khi chăm sóc bé, trước khi cho bé ăn, và sau khi thay tã cho bé.
• Vệ sinh thực phẩm: Lựa chọn thực phẩm tươi ngon, đảm bảo vệ sinh, nấu chín kỹ thức ăn cho bé.
• Vệ sinh môi trường: Giữ gìn vệ sinh môi trường sống của bé, đảm bảo nhà cửa luôn sạch sẽ, thoáng mát.
• Tiêm chủng đầy đủ: Tiêm chủng đầy đủ các loại vaccine phòng bệnh giúp bé tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa nhiều bệnh nhiễm trùng, trong đó có tiêu chảy.

Câu hỏi thường gặp (FAQs)

1. Bé nhà tôi bị tiêu chảy 3 ngày rồi, tôi phải làm sao?

   Nếu bé bị tiêu chảy kéo dài, đặc biệt là có các dấu hiệu mất nước hoặc đi ngoài ra máu, bạn cần đưa bé đến bác sĩ ngay lập tức để được khám và điều trị kịp thời.

2. Tôi có nên cho bé uống thuốc cầm tiêu chảy không?

   Không nên tự ý cho bé uống thuốc cầm tiêu chảy khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Việc sử dụng thuốc không đúng cách có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.

3. Bé bị tiêu chảy có nên ăn cháo không?

   Có, cháo là một trong những thức ăn mềm, dễ tiêu mà bạn có thể cho bé ăn khi bị tiêu chảy. Tuy nhiên, nên chia nhỏ các bữa ăn và tránh các loại thức ăn nhiều dầu mỡ, khó tiêu.

4. Làm thế nào để phòng ngừa tiêu chảy nhiễm khuẩn cho bé?

   Các biện pháp phòng ngừa bao gồm cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, vệ sinh tay sạch sẽ, vệ sinh thực phẩm, vệ sinh môi trường, và tiêm chủng đầy đủ.

5. Khi nào tôi cần đưa bé đi khám bác sĩ ngay lập tức?

   Cần đưa bé đi khám bác sĩ ngay lập tức nếu bé có các dấu hiệu mất nước (da khô, mắt trũng sâu, không đi tiểu), sốt cao, đi ngoài ra máu, hoặc quấy khóc, bỏ ăn.

Nguồn: Tổng hợp