Tìm hiểu toàn diện về trái quách: công dụng, cách ăn và những lưu ý quan trọng
Trái quách là một loại quả độc đáo với hình dáng và hương vị đặc trưng, rất được ưa thích ở miền Tây Nam Bộ nhưng vẫn còn khá xa lạ với nhiều người, đặc biệt là ở miền Bắc Việt Nam. Loại quả này không chỉ thơm ngon mà còn có rất nhiều công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe. Tuy nhiên, nhiều người vẫn băn khoăn không biết có nên ăn hạt trái quách hay không và cần lưu ý những điểm gì khi thưởng thức loại trái đặc sản này. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp đầy đủ thông tin, giúp bạn hiểu rõ hơn về trái quách một cách chi tiết và dễ dàng áp dụng.
Tổng Quan Về Trái Quách
Cây quách, còn gọi là cây cần thăng, có tên khoa học là Limonia acidissima, thuộc họ Cam (Rutaceae). Đây là loại cây gỗ nhỏ, chiều cao trung bình từ 6 đến 12 mét và thân cây có các gai cứng dài khoảng 1cm. Quách cần từ 4 đến 7 năm để bắt đầu cho quả. Lá của cây là loại lá kép với 2-3 đôi lá chét mọc đối nhau, bề mặt lá nhẵn với các điểm tuyến có mùi thơm nhẹ.
- Hoa: Có màu trắng kem, xanh lục hoặc ánh tím hồng, mọc thành chùm tại kẽ lá.
- Quả: Dạng quả mọng, hình cầu với đường kính từ 7 đến 8 cm, vỏ quả dày và cứng, có màu xám trắng hoặc hơi xám đốm, tương tự như trái dây cám.
- Thịt quả: Khi chưa chín có màu trắng, chuyển sang nâu sẫm hoặc nâu đen khi chín, phần thịt quả có sợi cứng và nhiều hạt nhỏ phủ lông.
Trái quách chủ yếu phân bố ở khu vực Indomalaya như Ấn Độ, Sri Lanka, Bangladesh, Đông Dương,… Ở Việt Nam, trái quách được tìm thấy nhiều ở các tỉnh thuộc đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là tỉnh Trà Vinh. Cây quách thường ra hoa vào tháng 2 đến tháng 3 và cho quả vào khoảng tháng 10 đến tháng 11 hàng năm.
“Trái quách khi chín có vị chua ngọt dịu, là một món ngon đặc trưng của miền Tây Nam Bộ Việt Nam.”
Những Công Dụng Nổi Bật Của Trái Quách
Thịt quả quách giàu giá trị dinh dưỡng và các hoạt chất có lợi cho sức khỏe. Trong 100g thịt quả có chứa:
- Khoảng 74g nước, 7,5g carbohydrate, 8g đạm (protid), 1,5g chất béo (lipid) và 5g tro.
- Khi phơi khô, thịt quả chứa đến 15% acid citric cùng các khoáng chất như kali (K), canxi (Ca), sắt (Fe) và muối.
- Nhiều loại vitamin như A, B1, B2, C, cùng các hoạt chất tự nhiên như tanin, flavonoid, coumarin.
Dựa trên các thành phần trên, trái quách mang đến nhiều lợi ích sức khỏe đặc biệt:
Chống táo bón, cải thiện hệ tiêu hóa
Hàm lượng chất xơ cao trong trái quách giúp làm sạch đường ruột, tăng cường khả năng co bóp của ruột, từ đó giảm nguy cơ bị táo bón và hỗ trợ phòng tránh bệnh trĩ hiệu quả. Đặc biệt, chất xơ còn giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn và hấp thụ chất dinh dưỡng.
Thanh nhiệt, giải độc cơ thể
Trái quách chín có thể ăn trực tiếp hoặc dùng kết hợp với đá và đường tạo thành một thức uống mát lành, giúp thanh nhiệt và thải độc cho cơ thể. Đây cũng là thức uống lý tưởng cho ngày hè nóng bức giúp cung cấp nước và bù khoáng.
Đặc biệt, vitamin C và các chất khoáng trong quả sẽ cung cấp độ ẩm và duy trì sức khỏe, đồng thời hỗ trợ ngăn ngừa thiếu hụt vitamin C mãn tính. Ngoài ra, tanin trong quả còn ứng dụng trong điều trị các bệnh tiêu hóa như tiêu chảy, nhiễm trùng tiêu hóa và kiết lỵ.
Tăng cường hệ miễn dịch
Hoạt chất flavonoid có trong trái quách hoạt động như một chất chống oxy hóa mạnh, giúp cơ thể hấp thu vitamin C hiệu quả hơn và hỗ trợ quá trình tái tạo mô, tăng sức đề kháng và rút ngắn thời gian hồi phục vết thương. Việc bổ sung flavonoid từ trái quách thường xuyên còn giúp giảm nguy cơ các bệnh mãn tính như viêm nhiễm, thoái hóa tế bào.
Hỗ trợ kiểm soát các rối loạn chuyển hóa
Những thành phần trong quả còn có tác dụng điều hòa đường huyết và mỡ máu, từ đó giúp phòng chống và hỗ trợ điều trị các bệnh lý chuyển hóa như tiểu đường, cao huyết áp và rối loạn mỡ máu. Ngoài ra, các chất chống oxy hóa còn giúp bảo vệ mạch máu, cải thiện tuần hoàn và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.
“Trái quách không chỉ là đặc sản miền Tây mà còn là nguồn dinh dưỡng quý báu cho sức khỏe cộng đồng.”
Trái Quách Ăn Hạt Được Không?
Trái quách khi còn non có thể ăn bằng cách đập vỏ lấy phần thịt màu trắng đục, thường được chấm với muối ớt hoặc mắm đường để tăng vị ngon. Ngoài ra, trái xanh non còn có thể ăn kèm với các loại rau sống trong ẩm thực dân gian, tạo nên món ăn dân dã và bổ dưỡng.
Theo kinh nghiệm truyền thống, trái quách non thái mỏng và phơi khô còn được dùng để hỗ trợ điều trị tiêu chảy. Trong khi đó, trái quách chín lại nổi bật với khả năng chữa trị táo bón và cân bằng tiêu hóa.
Khi lựa chọn quách chín, bạn có thể kiểm tra bằng cách cào nhẹ vào lớp vỏ ngoài – vỏ có màu nâu đồng nghĩa với quả đã chín hoàn toàn, còn nếu màu nâu nhạt hoặc có chút xanh thì quả chín vừa.
Để chế biến, bạn nên đập nhẹ lớp vỏ ngoài cứng rồi lấy phần thịt màu nâu sẫm trộn đường và đá để thưởng thức như một món giải khát tự nhiên, thanh mát và dễ chịu.
Hạt trong trái quách thường nhỏ, có lông mịn, vị hơi chua và giòn. Việc ăn hạt hay không chủ yếu phụ thuộc vào sở thích cá nhân. Tuy nhiên, khi ăn quách chín bạn nên nhả hạt ra vì hạt lúc này đã già và cứng, không có giá trị dinh dưỡng và có thể gây khó chịu nếu nuốt phải nhiều.
“Nếu chỉ vô tình nuốt vài hạt nhỏ thì cũng không đáng lo ngại và không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe” – các chuyên gia y tế cho biết. Tuy nhiên, không nên cố tình ăn hạt hoặc nhai hạt vì có thể dẫn đến tổn thương niêm mạc miệng hoặc khó chịu dạ dày.
Những Lưu Ý Khi Sử Dụng Trái Quách
- Ưu tiên chọn quách chín: Trái chín chứa nhiều dưỡng chất hơn và dễ ăn hơn. Ngược lại, ăn trái còn xanh hoặc non có thể gây ra các vấn đề về cổ họng như đau, khàn giọng.
- Không ăn trái quách bị nứt vỏ: Vì lúc này thịt quả có thể bị mốc và không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, gây nguy cơ ngộ độc hoặc nhiễm khuẩn.
- Dừng sử dụng khi gặp phản ứng lạ: Nếu trong quá trình sử dụng cảm thấy khó chịu hoặc các triệu chứng bất thường, hãy ngưng ăn và tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn kịp thời.
- Không nên lạm dụng: Mặc dù trái quách mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc ăn quá nhiều có thể dẫn đến tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa do lượng chất xơ cao.
- Bảo quản đúng cách: Trái quách nên được giữ nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp để giữ được hương vị và độ tươi ngon lâu hơn.
Lời Khuyên Từ Pharmacity
Pharmacity khuyên bạn nên thưởng thức trái quách với mức độ vừa phải và đúng cách để tận dụng tối đa các giá trị dinh dưỡng và công dụng chăm sóc sức khỏe mà loại quả này mang lại. Nếu bạn mới lần đầu dùng trái quách, hãy bắt đầu với lượng nhỏ để theo dõi phản ứng của cơ thể. Ngoài ra, hãy luôn lựa chọn trái quách chín mọng, đảm bảo sạch và an toàn vệ sinh thực phẩm.
Nếu bạn đang gặp các vấn đề về tiêu hóa hoặc các bệnh lý chuyển hóa, trước khi sử dụng trái quách như một biện pháp hỗ trợ điều trị, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
- Trái quách có gây dị ứng không?
Trái quách được đánh giá là an toàn, tuy nhiên như với bất kỳ thực phẩm nào, một số người có thể bị dị ứng. Nếu lần đầu ăn, bạn nên thử lượng nhỏ và theo dõi cơ thể. - Ăn trái quách có giúp giảm cân không?
Nhờ chứa nhiều chất xơ và lượng calo thấp, trái quách hỗ trợ cảm giác no lâu, giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả khi kết hợp cùng chế độ ăn và luyện tập phù hợp. - Có thể dùng quả quách để làm món gì ngoài ăn tươi?
Quả quách có thể chế biến thành các món như mứt, nước giải khát, chè, hoặc kết hợp trong nấu ăn truyền thống tùy sở thích. - Trẻ em có nên ăn trái quách không?
Trẻ em có thể ăn trái quách đã chín, nhưng nên ăn với lượng vừa phải và loại bỏ hạt để tránh nguy cơ hóc và khó tiêu. - Có thể bảo quản trái quách được bao lâu?
Nếu để ở nhiệt độ phòng thoáng mát, trái quách thường giữ được từ 5-7 ngày. Bảo quản trong tủ lạnh có thể kéo dài lâu hơn khoảng 1-2 tuần.
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
