Tác hại không ngờ của đường phèn đối với sức khỏe bạn cần biết
Đường phèn được biết đến rộng rãi trong ẩm thực châu Á, là một loại đường đặc biệt được dùng để làm ngọt trà, món tráng miệng, và đôi khi sử dụng trong các món mặn. Với vị ngọt nhẹ hơn đường cát trắng, đường phèn được nhiều người yêu thích như một chất làm ngọt tự nhiên, lành mạnh hơn. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, việc sử dụng đường phèn không đúng cách cũng có thể gây ra không ít tác hại đối với sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ thành phần dinh dưỡng, những nguy cơ tiềm ẩn và lưu ý quan trọng khi dùng đường phèn để bảo vệ sức khỏe hiệu quả.
Thành Phần Dinh Dưỡng Trong Đường Phèn
Đường phèn hình thành chủ yếu từ nguồn nguyên liệu là mía hoặc củ cải đường, sau đó được tinh luyện và kết tinh thành những viên to, cứng. Về mặt dinh dưỡng, đường phèn tập trung chủ yếu cung cấp năng lượng (calo) mà gần như không chứa vitamin hay khoáng chất thiết yếu. Cụ thể, trong 4g đường phèn bạn sẽ nhận được:
- Calo: 25 kcal
- Chất béo: 0g
- Chất đạm: 0g
- Đường: 6,5g
- Carbohydrate: 6,5g
Điều này cho thấy đường phèn về bản chất cũng được tạo ra từ đường trắng tinh luyện nên có thành phần hóa học tương tự như đường cát thông thường.
Thêm vào đó, đường phèn còn được đánh giá là:
- Lành tính hơn đường trắng: Do ít qua xử lý hóa học hơn, nên đường phèn giữ được phần nào các khoáng chất tự nhiên có trong mía hoặc củ cải đường, như một lượng nhỏ canxi và sắt.
- Giúp làm dịu cổ họng: Người dùng thường sử dụng đường phèn trong các bài thuốc dân gian để giảm ho, đau họng nhờ đặc tính ngọt thanh và dễ tan.
- Dễ hòa tan trong nước nóng: Thích hợp dùng để làm ngọt cho các loại trà thảo mộc và súp, mang lại cảm giác dễ chịu hơn so với loại đường khác.
Tác Hại Của Việc Sử Dụng Đường Phèn Không Đúng Cách
Dù sở hữu vị ngọt thanh nhẹ giúp tăng thêm hương vị cho các món ăn, nhưng việc dùng đường phèn quá mức hoặc sai cách cũng không kém phần nguy hiểm đối với sức khỏe. Sau đây là một số ảnh hưởng bạn cần lưu ý:
Nguy Cơ Béo Phì Gia Tăng
Sử dụng quá nhiều đường phèn có thể kích thích vị giác, khiến bạn có xu hướng thưởng thức nhiều hơn, dẫn đến thói quen dễ tăng cân và thừa cân.
Đường phèn có vị ngọt tự nhiên dễ gây nghiện và khiến người dùng dễ bị hấp dẫn, duy trì thói quen ăn nhiều dẫn đến tăng calo nạp vào cơ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh béo phì phát triển.
Thực tế, thừa cân, béo phì không chỉ do việc ăn quá nhiều đường mà còn do sự mất cân bằng tổng thể trong chế độ ăn và lối sống ít vận động. Do đó, để phòng hạn béo phì, bạn cần lưu ý kiểm soát tổng lượng calo tiêu thụ hàng ngày và kết hợp với việc rèn luyện thể chất đều đặn.
Gia Tăng Nguy Cơ Tiểu Đường Type 2
Mặc dù đường phèn không trực tiếp gây ra bệnh tiểu đường, nhưng việc tiêu thụ với liều lượng cao có thể làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường loại 2 ở những người có yếu tố nguy cơ. Tiểu đường không chỉ ảnh hưởng đến cân bằng dinh dưỡng mà còn ảnh hưởng đến hệ thần kinh, mạch máu và đường ruột, thậm chí làm tăng nguy cơ đột quỵ nếu không kiểm soát tốt.
Ngoài ra, đường phèn cũng kích thích phản ứng tăng insulin mạnh trong cơ thể, dẫn đến hiện tượng kháng insulin lâu dài. Người bệnh tiểu đường hay tiền tiểu đường cần đặc biệt lưu ý tránh tiêu thụ đường phèn quá nhiều để kiểm soát đường huyết ổn định.
Tác Động Tiêu Cực Đến Sức Khỏe Răng Miệng
Đường dư thừa trong khoang miệng là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, gây ra mảng bám, sâu răng và viêm nướu. Men răng sẽ bị tổn thương dần theo thời gian nếu thói quen ăn nhiều đường phèn kéo dài mà thiếu chăm sóc răng miệng.
Đường phèn khi tan chậm trong miệng có thể gây hại nhiều hơn so với đường tan nhanh bởi vi khuẩn có nhiều thời gian tiếp xúc hơn với bề mặt răng. Vì vậy, chăm sóc vệ sinh răng miệng kỹ càng là điều không thể thiếu với những người thường xuyên sử dụng đường phèn.
Gây Các Vấn Đề Tại Gan
Glucose từ đường phèn dễ chuyển hóa thành lipid, làm gan phải làm việc quá mức, gây tổn thương gan và dẫn đến gan nhiễm mỡ nếu sử dụng không điều độ.
Ngoài ra, insulin trong cơ thể cũng bị ảnh hưởng dẫn đến sự tích tụ chất béo trong gan, gây các triệu chứng mệt mỏi, buồn nôn, vàng da, đặc biệt nguy hiểm với những người thừa cân, béo phì.
Gan nhiễm mỡ do đường phèn hay các loại đường khác nếu không được điều chỉnh có thể tiến triển thành viêm gan, xơ gan hoặc các bệnh gan khác vô cùng nguy hiểm. Người có tiền sử bệnh gan cần hạn chế tối đa lượng đường nạp vào cơ thể.
Ảnh Hưởng Đến Tim Mạch
Tiêu thụ quá nhiều đường phèn trong thời gian dài có thể làm tổn thương mạch máu, tăng huyết áp, làm gia tăng nguy cơ đau tim, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Giống như các loại đường thông thường khác, việc không kiểm soát lượng đường phèn sẽ gây hại nghiêm trọng cho hệ tim mạch.
Thực tế nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, đường phèn có thể gây viêm mãn tính và làm tăng cholesterol xấu LDL, đồng thời giảm cholesterol tốt HDL, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Tác Động Xấu Đến Làn Da
Quá nhiều đường phèn phá hủy elastin và collagen – thành phần quan trọng giúp giữ cho làn da đàn hồi và trẻ trung. Kết quả là da dễ bị mụn, lão hóa sớm. Đường còn làm giảm khả năng chống oxy hóa tự nhiên trong cơ thể, khiến da nhạy cảm và dễ tổn thương hơn dưới tác động của môi trường.
Đồng thời, đường phèn có thể làm tăng lượng hormone insulin và androgen, điều này kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn, gây ra mụn và viêm da.
Ảnh Hưởng Đến Hoạt Động Não Bộ
Các nghiên cứu chỉ ra rằng lượng đường phèn quá cao trong khẩu phần ăn làm suy giảm trí nhớ và ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thần kinh. Để giảm thiểu tác dụng này, bạn nên bổ sung thêm thực phẩm giàu axit béo như cá hồi và hạt óc chó, giúp bảo vệ não bộ hiệu quả.
Đường phèn gây ra sự mất cân bằng trong chuyển hóa glucose bên trong não, làm giảm khả năng tập trung và trí tuệ theo thời gian. Do vậy, cần tránh tiêu thụ vượt mức để giữ cho hoạt động não bộ ổn định.
Bà Bầu Có Nên Dùng Đường Phèn Không?
Phụ nữ mang thai nên hạn chế sử dụng đường phèn, bởi đây có thể là nguyên nhân gây tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng xấu đến cả mẹ và bé. Việc cung cấp nhiều đường phèn cho thai nhi có thể làm tăng tốc độ phát triển không đồng đều, gây khó khăn trong quá trình sinh nở và các vấn đề cho trẻ sau này.
Mẹ bầu cần chú ý cân đối lượng đường trong thực đơn và tham khảo ý kiến chuyên gia để duy trì sức khỏe tốt nhất cho cả mẹ và bé.
Một số khuyến nghị cho mẹ bầu:
- Ưu tiên nguồn đường tự nhiên có trong trái cây tươi, hạn chế dùng đường tinh luyện.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi dùng các loại đường hoặc thực phẩm ngọt.
- Duy trì chế độ ăn cân bằng, bổ sung nhiều rau xanh và thực phẩm giàu protein.
Điểm Khác Biệt Giữa Đường Phèn Và Đường Cát Trắng
- Kích thước: Đường phèn thường ở dạng viên lớn, cứng giống như đá, trong khi đường cát trắng có hạt nhỏ li ti.
- Hương vị: Đường phèn có vị ngọt thanh nhẹ nhàng, không gắt bằng đường cát trắng.
- Ứng dụng: Đường phèn thường dùng trong các món ăn cần vị ngọt dịu, còn đường cát trắng phổ biến trong đa dạng các món ăn hằng ngày.
- Thời gian tan: Đường phèn tan chậm hơn giúp giữ hương vị lâu dài trong món ăn hoặc đồ uống.
- Khả năng bảo quản: Đường phèn có tuổi thọ cao hơn đường cát trắng do ít hút ẩm.
Lời Khuyên Từ Pharmacity
- Kiểm soát liều lượng: Không nên tiêu thụ quá 25g đường mỗi ngày theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bao gồm cả đường phèn.
- Kết hợp chế độ ăn lành mạnh: Tăng cường rau xanh, trái cây tươi và nguồn protein để cân bằng lượng calo và đảm bảo dinh dưỡng.
- Vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng: Sau khi sử dụng đồ ngọt có đường phèn, nên súc miệng hoặc đánh răng để hạn chế sâu răng, viêm nướu.
- Người bệnh tiểu đường và gan cần hỏi ý kiến bác sĩ: Trước khi quyết định dùng đường phèn trong khẩu phần ăn hàng ngày.
Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Đường Phèn
- Đường phèn có tốt hơn đường cát trắng không?
Đường phèn vị ngọt dịu, dễ tan và được xem là ít qua xử lý hơn so với đường cát trắng, tuy nhiên về mặt dinh dưỡng, cả hai loại đường này đều tương tự và cần được sử dụng điều độ. - Dùng đường phèn có làm tăng cân không?
Có, nếu tiêu thụ quá mức sẽ cung cấp nhiều calo dư thừa dẫn đến tăng cân và béo phì. Kiểm soát lượng đường ăn vào là rất cần thiết. - Phụ nữ mang thai có nên ăn đường phèn không?
Phụ nữ mang thai nên hạn chế sử dụng đường phèn để tránh nguy cơ tiểu đường thai kỳ và các vấn đề sức khỏe liên quan. Tốt nhất hãy tham khảo ý kiến bác sĩ. - Làm thế nào để giảm tác hại của đường phèn đối với răng?
Nên đánh răng ngay sau khi ăn hoặc uống đồ ngọt có đường phèn, sử dụng nước súc miệng và khám nha khoa định kỳ để bảo vệ sức khỏe răng miệng. - Đường phèn có thể thay thế hoàn toàn đường cát trắng trong chế biến món ăn được không?
Đường phèn thường phù hợp với các món cần vị ngọt nhẹ, trong khi đường cát trắng linh hoạt hơn trong nhiều món. Có thể kết hợp cả hai nhưng cần chú ý lượng dùng.
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
