Siêu âm xuyên thóp: chẩn đoán và đánh giá bệnh lý của trẻ

Siêu âm xuyên thóp là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh thông qua sử dụng sóng siêu âm để kiểm tra các cấu trúc bên trong não và xương sọ của trẻ sơ sinh. Phương pháp này không gây đau đớn và không sử dụng tia X, đặc biệt an toàn và ưu tiên cho trẻ nhỏ. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ tìm hiểu về ứng dụng siêu âm xuyên thóp trong chẩn đoán bệnh lý của hệ thần kinh trung ương.

Siêu âm xuyên thóp là gì?

Siêu âm xuyên thóp được sử dụng để chẩn đoán các bệnh lý của hệ thần kinh trung ương ở trẻ dưới 6 tháng tuổi. Phương pháp này đặc biệt quan trọng đối với trẻ sinh non, nơi các thóp của xương sọ chưa hoàn toàn hình thành. Siêu âm xuyên thóp được thực hiện bằng cách đặt đầu cảm biến siêu âm lên da đầu trẻ và sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong, bao gồm não và các thóp của xương sọ.

Siêu âm xuyên thóp là một phương pháp an toàn, không gây đau đớn hoặc khó chịu cho trẻ và không sử dụng tia X.

Thóp trong xương sọ

Thóp là các mảng chưa kín hoàn toàn của xương sọ, được tạo ra bởi các sọ. Mỗi trẻ sơ sinh mới có 6 thóp, bao gồm:

• Thóp trước: Là thóp lớn nhất, nằm giữa hai xương trán và hai xương đỉnh sọ. Thời gian đóng của nó trung bình là 14 tháng tuổi.
• Thóp sau: Nhỏ hơn thóp trước, nằm giữa hai xương đỉnh sọ và xương chẩm. Thóp này thường đóng sau khoảng 2 – 3 tháng tuổi.
• Hai thóp thái dương và hai thóp chũm, mặc dù ít được nhắc đến, nhưng cũng là những điểm quan trọng để đánh giá bệnh lý thần kinh.

Quá trình chẩn đoán và đánh giá bệnh lý thần kinh

Siêu âm thóp sử dụng các cửa sổ thăm khám gồm thóp trước, thóp sau, hai thóp thái dương và hai thóp chũm để đánh giá thùy chẩm. Phương pháp này thường được áp dụng cho trẻ dưới 6 tháng tuổi, khi các xương sọ chưa hoàn toàn phát triển và các khớp sọ chưa hoàn toàn liên kết.

Siêu âm sử dụng một đầu dò có tần số phù hợp để thăm dò vùng thóp của trẻ. Sóng siêu âm được phát ra và tạo ra hình ảnh cấu trúc não, cho phép quan sát rõ ràng các nhu mô não, não thất, đồi thì và các mạch máu. Phương pháp này cung cấp hình ảnh rõ ràng về các cấu trúc mềm mà không hiển thị tốt trên hình ảnh X-quang.

Siêu âm thóp là một phương pháp phổ biến và hiệu quả đối với chẩn đoán bệnh lý thần kinh ở trẻ sơ sinh non.

Ưu điểm và nhược điểm

Siêu âm xuyên thóp có những ưu và nhược điểm như sau:

Ưu điểm:

• Phương pháp thông dụng và hiệu quả đối với trẻ sơ sinh non.
• Dễ thực hiện và chi phí thấp, có thể được thực hiện ngay tại giường bệnh.
• An toàn với sóng siêu âm, không sử dụng bức xạ.
• Cung cấp hình ảnh rõ ràng về các cấu trúc mềm mà không hiển thị tốt trên hình ảnh X-quang.

Nhược điểm:

• Khó đánh giá vùng hố sau và các mặt lồi của não.
• Không thể quan sát thay đổi cấu trúc âm trên siêu âm trong trường hợp trẻ sơ sinh đủ tháng có triệu chứng ngạt trong vòng 24 giờ.
• Khó đánh giá các tổn thương trong bệnh lý.

Vai trò của siêu âm xuyên thóp

Siêu âm xuyên thóp đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và đánh giá các bệnh lý thần kinh và dị tật thần kinh ở trẻ. Các bệnh lý thần kinh như xuất huyết não màng não, xuất huyết tiểu não, hỗ trợ chẩn đoán xuất huyết ngoài màng cứng, nhuyễn chất trắng quanh não thất, phát hiện khối u hoặc u nang trong não, bệnh lý nhiễm trùng như viêm màng não mủ di chứng và áp-xe não, cũng như các dị dạng bẩm sinh như não úng thủy, bất thường thể trai, Dandy-Walker, đều có thể được phát hiện thông qua siêu âm xuyên thóp.

Khi nào cần thực hiện siêu âm xuyên thóp?

Siêu âm xuyên thóp cần được thực hiện cho những trường hợp sau đây:

• Trẻ sinh non cần chăm sóc đặc biệt: Siêu âm thóp thường được chỉ định đối với trẻ sinh non để loại trừ các vấn đề tiềm ẩn và đánh giá nguy cơ cao về biến chứng thần kinh, như xuất huyết não và tổn thương chất trắng quanh não thất.
• Trẻ có kích thước đầu bất thường: Siêu âm thóp được sử dụng để đánh giá và chẩn đoán vấn đề này nếu trẻ xuất hiện dấu hiệu của kích thước đầu không bình thường.
• Thóp phồng: Siêu âm thóp là một công cụ hữu ích để đánh giá và theo dõi tình trạng thóp phồng, một điều kiện khiến đầu của trẻ có hình dạng không bình thường do sự phồng lên của một hoặc nhiều thóp.
• Nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào về vấn đề thần kinh không bình thường ở trẻ: Siêu âm thóp cũng được sử dụng khi trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào của vấn đề thần kinh không bình thường, chẳng hạn như rối loạn vận động hoặc dấu hiệu của hội chứng não màng não.

Siêu âm xuyên thóp là một công cụ quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi các vấn đề thần kinh ở trẻ, đặc biệt là trong những trường hợp đặc biệt như trẻ sinh non và các vấn đề thần kinh không bình thường.

Siêu âm dị tật thai nhi

Siêu âm xuyên thóp có thể được sử dụng để chẩn đoán và đánh giá các dị tật thai nhi. Tuy nhiên, việc thực hiện siêu âm dị tật thai nhi phải tuân thủ theo các quy định và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa và chuyên gia siêu âm.

Các câu hỏi thường gặp (FAQs) về siêu âm xuyên thóp

1. Siêu âm xuyên thóp có gây đau đớn cho trẻ không?

Không, siêu âm xuyên thóp không gây đau đớn cho trẻ. Phương pháp này không đòi hỏi xâm nhập vào cơ thể và không gửi tia X.

2. Cho đến bao nhiêu tuổi, trẻ có thể được thực hiện siêu âm xuyên thóp?

Siêu âm xuyên thóp thường được thực hiện cho trẻ dưới 6 tháng tuổi, nơi các thóp của xương sọ chưa kín hoàn toàn.

3. Phải chuẩn bị gì trước khi thực hiện siêu âm xuyên thóp?

Trước khi thực hiện siêu âm xuyên thóp, không cần có bất kỳ chuẩn bị đặc biệt nào. Tuy nhiên, trẻ có thể được yêu cầu không được cho ăn hay uống trong một thời gian ngắn trước quá trình thăm khám.

4. Siêu âm xuyên thóp có tốt hơn so với cách chẩn đoán khác không?

Siêu âm xuyên thóp là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh an toàn và hiệu quả đối với các bệnh lý của hệ thần kinh ở trẻ sơ sinh non. Nó cung cấp hình ảnh rõ ràng về cấu trúc mềm mà không hiển thị tốt trên hình ảnh X-quang.

5. Thời gian chẩn đoán thông qua siêu âm xuyên thóp là bao lâu?

Thời gian chẩn đoán thông qua siêu âm xuyên thóp diễn ra nhanh chóng, thường chỉ trong vòng vài phút.

Nguồn: Tổng hợp