Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây thiên đầu thống

Thiên đầu thống, còn được gọi là glaucoma, là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mất thị lực không hồi phục trên toàn thế giới. Bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác và có thể dẫn đến mù lòa nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về thiên đầu thống là gì, những nguyên nhân chính gây ra bệnh, các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh và những biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh thiên đầu thống.

Thiên đầu thống là gì?

Thiên đầu thống, hay glaucoma, là một nhóm các bệnh liên quan đến tổn thương thần kinh thị giác, thường do áp lực trong mắt tăng cao. Áp lực này, gọi là áp lực nội nhãn (intraocular pressure – IOP), có thể gây tổn thương dây thần kinh thị giác, dẫn đến mất thị lực và nếu không được điều trị, có thể dẫn đến mù lòa. Thiên đầu thống được chia thành hai loại chính: thiên đầu thống góc mở (open-angle glaucoma) và thiên đầu thống góc đóng (angle-closure glaucoma).

Nguyên nhân chính gây ra thiên đầu thống

Nguyên nhân chính gây ra thiên đầu thống chủ yếu liên quan đến áp lực nội nhãn cao, nhưng có nhiều yếu tố khác cũng góp phần vào sự phát triển của bệnh. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây ra thiên đầu thống:

Áp lực nội nhãn cao

Áp lực nội nhãn cao là nguyên nhân chính gây ra thiên đầu thống. Khi áp lực bên trong mắt tăng lên, nó có thể gây tổn thương dây thần kinh thị giác. Áp lực nội nhãn cao có thể do sản xuất quá nhiều dịch thủy tinh hoặc giảm khả năng thoát nước mắt.

Di truyền

Thiên đầu thống có thể di truyền trong gia đình. Nếu bạn có người thân bị thiên đầu thống, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn. Các nghiên cứu đã xác định nhiều gen liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc thiên đầu thống.

Tổn thương mắt

Các tổn thương mắt, chẳng hạn như va đập hoặc chấn thương mắt nghiêm trọng, có thể gây tổn thương dây thần kinh thị giác hoặc làm thay đổi dòng chảy của dịch thủy tinh, dẫn đến tăng áp lực nội nhãn và gây ra thiên đầu thống.

Các bệnh lý khác

Một số bệnh lý khác như tiểu đường, cao huyết áp, và bệnh lý tim mạch có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc thiên đầu thống. Các bệnh này có thể ảnh hưởng đến lưu thông máu và dẫn đến tổn thương dây thần kinh thị giác.

Yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc thiên đầu thống

Tuổi tác

Nguy cơ mắc thiên đầu thống tăng lên theo tuổi tác. Đặc biệt, những người trên 60 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Theo Hiệp hội Thiên đầu thống Hoa Kỳ, người trên 60 tuổi có nguy cơ mắc thiên đầu thống cao hơn gấp sáu lần so với người trẻ.

Di truyền

Như đã đề cập, nếu trong gia đình có người bị thiên đầu thống, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn. Nghiên cứu cho thấy khoảng 10% những người mắc thiên đầu thống có tiền sử gia đình mắc bệnh này.

Chủng tộc

Một số chủng tộc có nguy cơ mắc thiên đầu thống cao hơn. Ví dụ, người gốc Phi, người gốc Tây Ban Nha và người châu Á có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người da trắng.

Tiền sử bệnh lý mắt

Những người đã từng mắc các bệnh lý mắt khác như viêm mống mắt, viêm giác mạc, hoặc bị cận thị nặng cũng có nguy cơ cao hơn mắc thiên đầu thống.

Sử dụng corticosteroid kéo dài

Sử dụng corticosteroid trong thời gian dài, dù là dưới dạng thuốc nhỏ mắt, thuốc viên hay kem bôi da, có thể làm tăng áp lực nội nhãn và dẫn đến thiên đầu thống.

Các biện pháp giảm nguy cơ thiên đầu thống

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa thiên đầu thống, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe mắt đúng cách. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ mắc thiên đầu thống:

Khám mắt định kỳ

Khám mắt định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm thiên đầu thống và các bệnh lý mắt khác. Các chuyên gia khuyến cáo nên khám mắt mỗi 2-4 năm đối với người từ 40-54 tuổi, mỗi 1-3 năm đối với người từ 55-64 tuổi, và mỗi 1-2 năm đối với người trên 65 tuổi.

Kiểm soát các bệnh lý nền

Quản lý tốt các bệnh lý như tiểu đường, cao huyết áp và bệnh tim mạch có thể giúp giảm nguy cơ mắc thiên đầu thống. Điều này bao gồm duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và tuân thủ chỉ định của bác sĩ.

Tránh chấn thương mắt

Sử dụng kính bảo hộ khi tham gia các hoạt động có nguy cơ gây chấn thương mắt, như thể thao hoặc làm việc với công cụ máy móc, để bảo vệ mắt khỏi tổn thương.

Hạn chế sử dụng corticosteroid

Sử dụng corticosteroid chỉ khi cần thiết và dưới sự giám sát của bác sĩ. Nếu bạn cần dùng corticosteroid lâu dài, hãy thường xuyên kiểm tra áp lực nội nhãn để phát hiện sớm nguy cơ thiên đầu thống.

Duy trì lối sống lành mạnh

Hạn chế hút thuốc, giảm tiêu thụ rượu bia, ăn uống cân bằng và duy trì hoạt động thể chất đều đặn là những biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc thiên đầu thống và các bệnh lý khác.

Sử dụng thuốc nhỏ mắt đúng cách

Nếu bạn đang sử dụng thuốc nhỏ mắt để điều trị thiên đầu thống, hãy tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả điều trị và giảm nguy cơ tác dụng phụ.

Kết luận

Thiên đầu thống là một bệnh lý nghiêm trọng có thể dẫn đến mất thị lực nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hiểu rõ về nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của bệnh là điều quan trọng giúp bạn có những biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Khám mắt định kỳ, quản lý tốt các bệnh lý nền, bảo vệ mắt khỏi chấn thương và duy trì lối sống lành mạnh là những cách thiết thực giúp bạn giảm nguy cơ mắc thiên đầu thống. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe mắt của mình và tham khảo ý kiến bác sĩ khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Việc này không chỉ giúp bảo vệ thị lực mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của bạn và gia đình.