Lạm dụng “kẹo” vitamin – Ảnh hưởng xấu tới sức khỏe

Vitamin tổng hợp dưới dạng những viên “kẹo” hình thù ngộ nghĩnh, mùi vị hấp dẫn hiện đang được nhiều bậc phụ huynh tin dùng làm thực phẩm bổ sung cho trẻ nhằm tăng cường dưỡng chất, phát triển chiều cao, hay giúp trẻ bớt biếng ăn… Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng, không nên coi đó là một loại “kẹo” có thể ăn tùy thích. Vì nếu trẻ ăn quá nhiều có thể là một mối nguy với sức khỏe.

Các vitamin, khoáng chất cần cho sự phát triển cơ thể

Chúng ta đều biết, vitamin và khoáng chất là những yếu tố rất cần thiết cho cơ thể trẻ phát triển toàn diện. Vitamin A giúp trẻ tăng cường thị lực, tăng tổng hợp các protein miễn dịch, giúp bảo vệ các tế bào biểu mô và có lợi cho sự phát triển xương.

Các vitamin nhóm B đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình chuyển hóa của cơ thể, góp phần vào quá trình sản sinh năng lượng và giúp duy trì hoạt động của hệ thần kinh, giảm lo âu, căng thẳng. Vitamin C là một chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân oxy hóa, đồng thời tham gia tạo collagen và mô liên kết ở xương, răng, mạch máu.

Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xương, bảo đảm hoạt động của cơ bắp, tim, phổi. Thế nhưng, sự thật là đa số trẻ em không cần sử dụng các loại vitamin bổ sung bởi có thể được cung cấp đầy đủ từ chế độ dinh dưỡng đa dạng, hợp lý.

Bác sĩ nhi khoa thường chỉ khuyên cha mẹ bổ sung vitamin tổng hợp cho bé trong một số trường hợp cần dinh dưỡng đặc biệt: Trẻ kén ăn, hoặc ăn không đủ chất; trẻ mắc bệnh mạn tính hay gặp vấn đề tiêu hóa; trẻ ăn chay hoặc thường xuyên ăn thức ăn nhanh; trẻ vận động nhiều, hoặc chơi những môn thể thao cường độ cao…

Nguy cơ khi lạm dụng kẹo vitamin

Bởi luôn có xu hướng lo lắng trẻ không nhận được đầy đủ dinh dưỡng từ chế độ ăn hàng ngày nên các bậc cha mẹ thường tìm cách bù đắp cho con bằng các loại thực phẩm bổ sung. Và không thể phủ nhận, những viên “kẹo” bổ sung vitamin hình trái cây hay nhân vật hoạt hình đáng yêu, dẻo dẻo, thơm thơm thay vì viên thuốc đắng nghét khó nuốt sẽ khiến trẻ thích thú hơn rất nhiều khi phải sử dụng.

Tuy nhiên, cũng chính bởi được điều vị rất tốt để trở nên hấp dẫn với trẻ, những thành phần đường, chất tạo ngọt trở thành mối nguy đối với không chỉ răng miệng mà cả sức khỏe của trẻ. Nhất là những loại kẹo dẻo, dính, dễ dàng bám vào bề mặt và các kẽ răng gây sâu răng nếu trẻ không được vệ sinh răng miệng đúng cách sau khi ăn.

Hơn nữa, trẻ còn chưa nhận thức được “kẹo” bổ sung vitamin không giống những loại kẹo thông thường khác nên có thể sẽ ăn tùy thích. Nhiều trường hợp trẻ ăn quá nhiều, không theo liều lượng hướng dẫn khiến thừa đường, tăng cân, béo phì, tiểu đường. Bên cạnh đó, đây cũng có thể là nguyên nhân gây ngộ độc vitamin vì trẻ ăn cùng lúc nhiều loại “kẹo” vitamin có thành phần giống nhau dẫn tới quá liều.

Với các vitamin tan trong nước như các vitamin nhóm B, vitamin C triệu chứng quá liều hiếm khi xảy ra, bởi chúng dễ dàng được đào thải qua thận và nước tiểu. Nguy cơ quá liều thường xảy ra với những vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) vì chúng được tích lũy trong cơ thể ở các mô, đặc biệt là mô mỡ.

Triệu chứng quá liều các vitamin có thể xảy ra từ nhẹ đến nặng. Một số biểu hiện thường gặp như: đau khớp, chán ăn, buồn nôn, nôn, rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, sụt cân…

Nghiêm trọng hơn, tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể như tim, gan, bộ máy tiêu hóa có thể gặp phải. Ví dụ ngộ độc vitamin A gây tổn thương tế bào gan, xơ gan, tăng canxi, tăng lipid máu hoặc kích thích, mất ngủ, co giật, mê sảng… Quá liều vitamin D gây tăng lắng đọng calci ở thận dẫn tới tổn thương tim, sỏi thận…

Lời khuyên để sử dụng có hiệu quả

Vitamin bổ sung sẽ phát huy hiệu quả nếu được dùng một cách hợp lý, ngược lại có thể gây hậu quả khó lường. Do đó, trước khi quyết định sử dụng bất kỳ một loại “kẹo” vitamin tổng hợp nào cho bé, bố mẹ cần lưu ý:

– Nguồn dinh dưỡng tự nhiên đa dạng từ các loại thực phẩm như: trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, và thịt, cá sẽ tốt hơn nhiều các loại “kẹo” vitamin đồng thời cũng chứa nhiều đường.

Bởi vậy, chỉ nên sử dụng các loại thực phẩm bổ sung như giải pháp cuối cùng khi không còn lựa chọn nào khác. Tham vấn bác sĩ dinh dưỡng xem liệu con mình cần sử dụng vitamin tổng hợp hay một loại riêng biệt. Đọc kỹ thành phần và tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng của từng loại sản phẩm.

Cho bé ăn cùng với bữa ăn giúp hấp thu tốt hơn và vệ sinh răng miệng sạch sẽ sau đó. Để xa tầm với của trẻ và chỉ nên có một người chịu trách nhiệm phân phát “kẹo” hàng ngày cho trẻ, trong trường hợp có nhiều người cùng tham gia, cần có sự thống nhất và thông báo cho nhau để tránh cho trẻ dùng quá liều.

Ths. Mai Ngọc Tú