Iot là gì? tầm quan trọng và lợi ích sức khỏe không thể bỏ qua

Iot là một trong những nguyên tố vi lượng thiết yếu mà cơ thể con người không thể tự tổng hợp được, vì thế chúng ta cần bổ sung nó qua chế độ ăn uống hàng ngày. Mặc dù ai cũng từng nghe nói đến muối iot và vai trò của nó trong việc phòng ngừa bệnh bướu cổ, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ iot là gì cũng như các công dụng quan trọng của nguyên tố này đối với sức khỏe. Bài viết sau đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện, chi tiết về iot, giúp bạn có thêm kiến thức để chăm sóc sức khỏe bản thân và gia đình một cách tốt nhất.

Iot là gì? Nhận diện nguyên tố vi lượng quan trọng này

Iot là một nguyên tố hóa học có ký hiệu là I, tồn tại ở trạng thái rắn màu xám sáng dưới điều kiện thường. Khi được đun nóng, iot bay hơi và tạo thành màu tím đặc trưng, còn khi làm lạnh sẽ kết tinh lại. Đặc biệt, do cơ thể không thể tự tổng hợp iot, chúng ta phải bổ sung thông qua thực phẩm và các nguồn khác.

“Iot là nguyên tố không thể thiếu cho sự sống của nhiều sinh vật, trong đó có con người, đặc biệt quan trọng đối với chức năng tuyến giáp và nhiều hoạt động sinh học cơ bản.”

Nguồn cung cấp iot phổ biến nhất hiện nay chính là muối iot và các loại hải sản như tảo biển, rong biển, cũng như một số loại rau xanh trồng trên đất giàu iot. Bên cạnh đó, iot còn được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất dược phẩm và thiết bị y tế, ví dụ như:

• Chất sát trùng diệt khuẩn hiệu quả.
• Muối iot dùng trong nấu ăn hằng ngày.
• Muối iodide bạc ứng dụng trong nhiếp ảnh.
• Đồng vị phóng xạ iot-123 dùng trong xét nghiệm y khoa.
• Đồng vị iot-131 ứng dụng điều trị ung thư tuyến giáp và bệnh Grave.
• Muối iodide kali (KI) giúp rửa trôi đồng vị phóng xạ I-131 trong y học.

Lợi ích của iot đối với sức khỏe con người

1. Hỗ trợ quá trình chuyển hóa và sản xuất hormone

Iot đóng vai trò trung tâm trong việc sản xuất các hormone tuyến giáp như thyroxin (T4) và triiodothyronine (T3). Những hormone này điều chỉnh các hoạt động trao đổi chất cơ bản của cơ thể, ảnh hưởng đến huyết áp, nhịp tim, nhiệt độ cơ thể và cân nặng.

2. Kiểm soát cân nặng và vóc dáng

Bằng cách tối ưu hóa quá trình sử dụng năng lượng, iot giúp cơ thể chuyển hóa calo hiệu quả, ngăn ngừa tích tụ mỡ thừa. Do đó, việc bổ sung đủ iot góp phần duy trì vóc dáng cân đối và sức khỏe toàn diện.

3. Phòng ngừa nhiều bệnh ung thư

Nghiên cứu khoa học chứng minh iot có vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, hỗ trợ loại bỏ tế bào đột biến và ung thư, đặc biệt là tế bào ung thư vú ở phụ nữ, mà không làm tổn hại đến các tế bào khỏe mạnh.

4. Thải độc kim loại nặng

Iot có khả năng giúp cơ thể loại bỏ độc tố kim loại nặng như thủy ngân, chì và các độc tố sinh học, giảm nguy cơ các bệnh liên quan đến tự miễn và mất cân bằng hệ miễn dịch do nhiễm độc.

5. Tác dụng kháng khuẩn và chống viêm tự nhiên

Bản chất kháng khuẩn của iot giúp ngăn chặn vi khuẩn Helicobacter pylori – nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày và ung thư dạ dày. Đồng thời, đặc tính chống viêm giúp làm dịu các biểu hiện viêm đỏ, kích ứng da, góp phần giữ cho da, tóc và răng khỏe mạnh, sáng bóng.

6. Ngăn ngừa bệnh bướu cổ và đảm bảo chức năng tuyến giáp

Khi thiếu iot, sự tổng hợp hormone thyroxin bị gián đoạn, tuyến giáp buộc phải tăng kích thước để hoạt động bù đắp, dẫn đến bệnh bướu cổ hoặc thiểu năng tuyến giáp. Bổ sung iot đúng cách giúp phòng tránh các vấn đề này hiệu quả.

7. Hỗ trợ phát triển toàn diện ở trẻ em

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng thiếu iot trong thai kỳ có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển hệ thần kinh của thai nhi, làm tăng nguy cơ tử vong sơ sinh và chậm phát triển thể chất, trí tuệ ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Nhu cầu iot nên được đáp ứng như thế nào?

Theo các khuyến nghị dinh dưỡng, người trưởng thành cần cung cấp cho cơ thể khoảng 0,1 đến 0,14mg iot hàng ngày, trong khi phụ nữ mang thai và cho con bú cần nhiều hơn khoảng 1,5 lần để đáp ứng nhu cầu phát triển của thai nhi và trẻ nhỏ. Việc cung cấp quá nhiều iot cũng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe như cường giáp, viêm tuyến giáp và ngộ độc iot.

Tham khảo bảng nhu cầu iot khuyến nghị dành cho người Việt Nam giúp bạn điều chỉnh chế độ ăn hợp lý:

• Nam giới trưởng thành: 0,14 mg/ngày
• Nữ giới trưởng thành: 0,10 mg/ngày
• Phụ nữ mang thai và cho con bú: cao hơn mức bình thường đến 1,5 lần

Cách bổ sung iot hiệu quả trong cuộc sống hàng ngày

• Sử dụng muối iot khi nấu ăn, chế biến món ăn và làm gia vị chấm.
• Thường xuyên ăn rong biển và các loại tảo biển như tảo bẹ – thực phẩm có hàm lượng iot cao nhất.
• Bổ sung hải sản, sữa tươi, trứng và một số loại ngũ cốc giàu iot.
• Đối với trẻ sơ sinh chưa ăn dặm, iot được cung cấp chủ yếu qua sữa mẹ và sữa công thức.

“Việc hiểu rõ iot là gì và vai trò của nó trong cơ thể giúp chúng ta có được quyết định thông minh hơn trong lựa chọn thực phẩm, từ đó bảo vệ và duy trì sức khỏe lâu dài.”

Lưu ý rằng những người mắc các bệnh về tim, thận hoặc bệnh về tuyến giáp nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tăng cường bổ sung iot. Khi có dấu hiệu thiếu hoặc thừa iot, việc thăm khám và chẩn đoán đúng chuyên khoa là rất quan trọng để đưa ra phương án điều trị phù hợp, đảm bảo an toàn sức khỏe.

Tại sao iot rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể?

Iot không chỉ ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp mà còn tham gia vào nhiều quá trình sinh học khác quan trọng như:

• Điều hòa hoạt động của hệ thần kinh trung ương: Hormone tuyến giáp chứa iot tham gia vào việc duy trì sự phát triển và chức năng của não bộ, đặc biệt trong giai đoạn thai nhi và trẻ nhỏ.
• Hỗ trợ hệ miễn dịch: Iot góp phần tăng cường khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn và viêm nhiễm.
• Tăng cường sự bền vững của mô tế bào: Bảo vệ tế bào khỏi các tác nhân oxy hóa và các gốc tự do gây tổn hại.

Việc thiếu hụt iot trong cơ thể có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như:

1. Giảm trí thông minh và khả năng nhận thức ở trẻ em.
2. Gây các bệnh về tuyến giáp như bướu cổ, cường giáp, suy giáp.
3. Rối loạn chuyển hóa và suy giảm chức năng các cơ quan khác như tim mạch, sinh sản.

Chính vì vậy, hiểu rõ về iot và đảm bảo cung cấp đủ nguyên tố này là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe của cả gia đình.

Lời khuyên từ Pharmacity

Pharmacity khuyến nghị người tiêu dùng nên:

• Ưu tiên sử dụng muối iot trong chế độ ăn hàng ngày để phòng ngừa thiếu hụt iot hiệu quả và an toàn.
• Chọn các sản phẩm bổ sung iot phù hợp, có nguồn gốc rõ ràng và tuân thủ liều lượng khuyến cáo nếu cần thiết.
• Thăm khám bác sĩ để được tư vấn khi có dấu hiệu nghi ngờ thiếu hoặc thừa iot như sưng vùng cổ, mệt mỏi bất thường, thay đổi cân nặng.
• Lưu ý đặc biệt với phụ nữ mang thai và cho con bú để đảm bảo cung cấp iot đầy đủ cho sự phát triển của thai nhi và trẻ nhỏ.
• Kết hợp chế độ ăn uống cân đối, giàu rau xanh, hải sản, sữa và các thực phẩm giàu iot khác cùng với lối sống lành mạnh để duy trì sức khỏe ổn định.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Iot có thể lấy từ những nguồn thực phẩm nào ngoài muối iot?
   Bạn có thể lấy iot từ các loại hải sản (tôm, cá biển, rong biển), sữa, trứng, các loại rau củ trồng trên đất giàu iot.
2. Việc bổ sung iot quá mức có gây hại không?
   Có. Bổ sung iot quá nhiều dễ gây ra các vấn đề như viêm tuyến giáp, cường giáp hoặc ngộ độc iot. Vì thế, cần tuân thủ liều khuyến cáo và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế khi bổ sung.
3. Phụ nữ mang thai nên bổ sung bao nhiêu iot mỗi ngày?
   Phụ nữ mang thai cần khoảng 0,15 đến 0,20 mg iot mỗi ngày để đảm bảo sự phát triển bình thường của thai nhi và dự phòng các rối loạn phát triển thần kinh.
4. Làm thế nào để biết mình có thiếu hoặc thừa iot?
   Triệu chứng thiếu iot có thể là bướu cổ, mệt mỏi, tăng cân, suy giảm trí nhớ; thừa iot gây cường giáp, kích thích tuyến giáp. Xét nghiệm máu và kiểm tra chức năng tuyến giáp giúp chẩn đoán chính xác.
5. Muối iot có phải là cách bổ sung iot tốt nhất cho mọi người?
   Muối iot là phương pháp phổ biến và dễ sử dụng giúp chống thiếu iot hiệu quả. Tuy nhiên, với những người mắc bệnh tuyến giáp hoặc dị ứng iot, cần có hướng dẫn của bác sĩ.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.