Đột quỵ: triệu chứng, cách nhận biết và phòng ngừa

Đột quỵ là một tình trạng y tế nghiêm trọng, xảy ra khi lưu lượng máu đến não bị gián đoạn, dẫn đến tổn thương não bộ. Việc nhận biết sớm các triệu chứng đột quỵ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp có thể giảm thiểu nguy cơ và hậu quả của bệnh.

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi dòng máu cung cấp cho một phần não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể, khiến não không nhận đủ oxy và dưỡng chất. Nếu không được cấp cứu kịp thời, các tế bào não sẽ bắt đầu chết trong vòng vài phút.

Có hai loại đột quỵ chính:

• Đột quỵ do thiếu máu cục bộ: Chiếm khoảng 85% các trường hợp, xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn do cục máu đông hoặc mảng xơ vữa.
• Đột quỵ do xuất huyết não: Xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu vào mô não. Nguyên nhân thường do cao huyết áp, phình động mạch hoặc chấn thương đầu.

Triệu chứng đột quỵ cần lưu ý

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ là yếu tố quan trọng giúp cứu sống và giảm thiểu di chứng cho người bệnh. Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và có thể bao gồm:

• Tê hoặc yếu ở mặt, tay hoặc chân, đặc biệt là ở một bên cơ thể.
• Khó nói hoặc hiểu lời nói; nói ngọng, nói lắp hoặc không thể nói.
• Mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt; nhìn mờ hoặc nhìn đôi.
• Chóng mặt, mất thăng bằng hoặc phối hợp động tác kém; khó đi lại.
• Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân.

Để dễ dàng nhận biết và nhớ các triệu chứng này, bạn có thể áp dụng quy tắc B.E.F.A.S.T:

• B (Balance – Thăng bằng): Đột ngột mất thăng bằng hoặc phối hợp.
• E (Eyes – Mắt): Mất thị lực đột ngột ở một hoặc cả hai mắt.
• F (Face – Mặt): Mặt bị xệ một bên khi cười hoặc nói.
• A (Arms – Tay): Yếu hoặc tê một tay, không thể nâng cả hai tay lên cùng lúc.
• S (Speech – Lời nói): Nói ngọng, khó nói hoặc không hiểu lời nói.
• T (Time – Thời gian): Nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào trên, cần hành động nhanh chóng.

Lưu ý: Khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy gọi ngay cấp cứu để được hỗ trợ kịp thời.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây đột quỵ

Đột quỵ có thể do nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khác nhau. Hiểu rõ những yếu tố này giúp bạn có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân phổ biến

• Cục máu đông: Hình thành trong mạch máu não hoặc di chuyển từ nơi khác đến, gây tắc nghẽn.
• Mảng xơ vữa: Sự tích tụ của chất béo, cholesterol và các chất khác trong thành mạch, dẫn đến hẹp hoặc tắc mạch.
• Vỡ mạch máu: Do cao huyết áp, phình động mạch hoặc dị dạng mạch máu.

Yếu tố nguy cơ

• Tuổi tác: Nguy cơ đột quỵ tăng theo tuổi, đặc biệt sau 55 tuổi.
• Giới tính: Nam giới có nguy cơ cao hơn, nhưng phụ nữ thường có tiên lượng xấu hơn.
• Tiền sử gia đình: Nếu người thân từng bị đột quỵ, nguy cơ của bạn cũng tăng.
• Bệnh lý nền: Cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu và bệnh tim mạch đều làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Lối sống không lành mạnh: Hút thuốc, uống rượu quá mức, chế độ ăn nhiều muối và chất béo, ít vận động.

Cách phòng ngừa đột quỵ hiệu quả

Phòng ngừa đột quỵ tập trung vào việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ và duy trì lối sống lành mạnh.

Thay đổi lối sống

• Chế độ ăn uống: Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế muối, đường và chất béo bão hòa.
• Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần với các hoạt động như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe.
• Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia: Hút thuốc và uống rượu đều làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Kiểm soát bệnh lý nền

• Theo dõi và điều trị cao huyết áp: Duy trì huyết áp ở mức ổn định thông qua thuốc và thay đổi lối sống.
• Quản lý tiểu đường: Kiểm soát đường huyết bằng chế độ ăn, tập luyện và thuốc theo chỉ định.
• Kiểm soát cholesterol: Sử dụng thuốc và thay đổi chế độ ăn để duy trì mức cholesterol lành mạnh.

Thăm khám sức khỏe định kỳ

• Kiểm tra sức khỏe thường xuyên: Phát hiện sớm và quản lý các yếu tố nguy cơ.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Khi có triệu chứng bất thường hoặc tiền sử gia đình có người bị đột quỵ.

Chia sẻ thực tế: Ông Minh, 60 tuổi, từng trải qua cơn đột quỵ nhẹ do không kiểm soát tốt huyết áp. Sau khi thay đổi chế độ ăn uống, tập luyện và tuân thủ điều trị, ông đã cải thiện sức khỏe và giảm nguy cơ tái phát.

Nhận thức và hành động kịp thời là chìa khóa để phòng ngừa và giảm thiểu tác động của đột quỵ. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của bạn và người thân bằng cách áp dụng các biện pháp trên.

Sơ cứu khi gặp người bị đột quỵ

Khi chứng kiến ai đó có dấu hiệu đột quỵ, việc sơ cứu kịp thời và đúng cách có thể cứu sống họ và giảm thiểu di chứng. Dưới đây là các bước bạn nên thực hiện:

1. Gọi cấp cứu ngay lập tức: Liên hệ số 115 để được hỗ trợ y tế khẩn cấp.
2. Đặt người bệnh nằm nghiêng: Giữ cho đầu và lưng của họ nghiêng khoảng 45 độ để tránh nguy cơ hít phải dị vật hoặc dịch nôn.
3. Nới lỏng quần áo: Tháo bỏ các phụ kiện như cà vạt, khăn quàng cổ, thắt lưng để người bệnh dễ thở hơn.
4. Kiểm tra hô hấp: Nếu người bệnh ngừng thở, thực hiện hô hấp nhân tạo hoặc xoa bóp tim ngoài lồng ngực nếu bạn được đào tạo.
5. Không cho ăn uống: Tránh cho người bệnh ăn hoặc uống bất kỳ thứ gì, và không dùng kim chích vào đầu ngón tay hay chân.

Lưu ý: Giữ bình tĩnh và trấn an người bệnh trong khi chờ đợi sự hỗ trợ từ y tế.

Chế độ dinh dưỡng giúp giảm nguy cơ đột quỵ

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa đột quỵ. Một chế độ ăn uống hợp lý có thể giúp kiểm soát các yếu tố nguy cơ như cao huyết áp, tiểu đường và cholesterol cao.

Thực phẩm nên bổ sung

• Rau xanh và trái cây: Cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp giảm viêm và bảo vệ mạch máu. Nên ăn ít nhất 5 phần rau củ và trái cây mỗi ngày.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Chứa nhiều chất xơ và dinh dưỡng, hỗ trợ kiểm soát đường huyết và cholesterol.
• Thực phẩm giàu omega-3: Cá hồi, cá thu, hạt lanh và quả óc chó giúp giảm nguy cơ hình thành cục máu đông.
• Thực phẩm giàu kali: Chuối, khoai tây và cam giúp điều hòa huyết áp.

Thực phẩm cần hạn chế

• Muối: Tiêu thụ quá nhiều muối có thể dẫn đến cao huyết áp, tăng nguy cơ đột quỵ. Hạn chế muối trong chế độ ăn hàng ngày.
• Chất béo bão hòa và cholesterol: Giảm tiêu thụ thịt đỏ, đồ chiên rán và thực phẩm chế biến sẵn để duy trì mạch máu khỏe mạnh.

Lời khuyên từ Pharmacity: Duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, kết hợp với lối sống lành mạnh và thăm khám sức khỏe định kỳ, sẽ giúp bạn giảm thiểu nguy cơ đột quỵ.

Câu hỏi thường gặp về đột quỵ

1. Đột quỵ có thể phòng ngừa được không?

Có, bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát các bệnh lý nền và thực hiện chế độ ăn uống hợp lý, bạn có thể giảm nguy cơ đột quỵ.

2. Những ai có nguy cơ cao bị đột quỵ?

Người cao tuổi, người có tiền sử gia đình bị đột quỵ, người mắc các bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu và những người hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều đều có nguy cơ cao.

3. Sau khi bị đột quỵ, cần làm gì để phục hồi?

Tham gia chương trình phục hồi chức năng, tuân thủ điều trị của bác sĩ, duy trì chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh, đồng thời thăm khám định kỳ để theo dõi sức khỏe.

4. Có nên sử dụng thuốc bổ não để phòng ngừa đột quỵ?

Việc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào nên theo chỉ định của bác sĩ. Tự ý dùng thuốc có thể gây hại và không mang lại hiệu quả như mong muốn.

5. Tập thể dục như thế nào để giảm nguy cơ đột quỵ?

Tập luyện đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày với các hoạt động như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe, giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ đột quỵ.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết mang tính chất tham khảo. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ biện pháp nào.

Nguồn: Tổng hợp