Đối Phó Với Những Bệnh Thường Gặp
Khi tuổi càng cao, nhiều chức năng sinh lý của cơ thể bị suy giảm do lão hóa. vì vậy, bệnh tật theo đó mà xuất hiện hoặc tái phát. bệnh tật của người cao tuổi (NCT) thường tỉ lệ thuận với tuổi tác.
Hầu hết ở NCT khi tuổi càng cao, càng dễ mắc bệnh tật bởi vì chức năng đề kháng của cơ thể bị suy giảm một cách đáng kể, lúc đầu bệnh còn nhẹ, thoáng qua, dần dần bệnh trở thành mạn tính, kéo dài, khó chữa. Bởi vì trong vô số các chức năng sinh lý của NCT bị suy giảm, chức năng đề kháng của cơ thể bị ảnh hưởng nhiều nhất, rõ rệt nhất. Tuy nhiên, không phải NCT nào cũng mắc bệnh giống nhau, có người mắc bệnh này, có trường hợp lại mắc bệnh khác nhưng tỉ lệ mắc bệnh ở NCT cao hơn hẳn so với tầng lớp trẻ tuổi, trung niên.
Một số bệnh thường gặp
Loại bệnh dễ thấy nhất ở NCT là bệnh về xương khớp, điển hình là đau xương khớp, thoái hóa xương khớp. Đặc biệt là cột sống thắt lưng, khớp gối, cột sống cổ do các lớp sụn ở đầu xương khớp bị hao mòn dần theo năm tháng cho nên đau nhiều mỗi khi cử động làm cho người bệnh lo lắng, buồn chán nhất là khi thay đổi thời tiết. Thoái hóa khớp gối gây biến chứng cứng khớp, gây đau khớp gối, đặc biệt là vận động khó khăn mỗi buổi sáng lúc bắt đầu ngủ dậy, nguy hiểm hơn là có thể gây biến chứng tàn phế (đi lại khó khăn).
Loại bệnh đau nhức các khớp xương là loại tương đối phổ biến ở NCT, gây khó chịu làm ảnh hưởng rất lớn đến giấc ngủ do đó sức khỏe dễ bị giảm sút.
NCT cũng rất dễ mắc các bệnh về đường tiêu hóa như hay bị viêm loét miệng, ăn không tiêu, đầy hơi, trướng bụng, táo bón kéo dài hoặc viêm đại tràng mạn tính (đi lỏng hoặc phân không thành khuôn). NCT cũng có thể mắc bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng, trào ngược dạ dày – thực quản.
Tỉ lệ NCT mắc bệnh trĩ với nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng hay gặp nhất là do ăn ít rau, lượng nước đưa vào cơ thể không đủ do NCT thường ngại uống nước và táo bón kéo dài. Táo bón và bệnh trĩ luôn liên quan mật thiết với nhau (táo bón dễ bị trĩ, bị trĩ rất dễ gây táo bón). Các loại bệnh dạng này thường làm cho NCT rất khó chịu, gây lo lắng, ăn không ngon, ngủ không yên giấc hoặc kém ngủ, mất ngủ trường diễn. Khi NCT mất ngủ kéo dài càng làm cho nhiều bệnh tật khác phát sinh hoặc tái phát.
NCT cũng dễ mắc bệnh viêm đường hô hấp như viêm họng, viêm phế quản mạn tính, giãn phế quản, hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thường do nghiện thuốc lá, thuốc lào). Đặc biệt, NCT bị mắc bệnh ung thư phổi do có tiền sử hút thuốc chiếm tỉ lệ cao hơn hẳn các đối tượng khác.
NCT cũng rất dễ mắc các bệnh về hệ tiết niệu – sinh dục, đặc biệt là u xơ tiền liệt tuyến hoặc ung thư tiền liệt tuyến (nam giới), ung thư cổ tử cung, ung thư vú (nữ giới). Những bệnh về sinh dục – tiết niệu thường có hiện tượng đi tiểu nhiều lần, đái rắt, đái són, khó đái nhất là vào ban đêm, gây nhiều phiền toái cho NCT, đặc biệt gây mất ngủ. Viêm nhiễm đường tiết niệu cũng là một bệnh mà NCT có thể gặp, điển hình là viêm bàng quang cấp, viêm thận có kèm theo sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi bàng quang.Ở phụ nữ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh cũng có thể mắc một số bệnh về đường sinh dục tiết niệu, phần phụ hoặc bệnh loãng xương. Loãng xương không chỉ gặp ở nữ giới ở tuổi mãn kinh mà ở nam giới có tuổi cao cũng thường bắt gặp gãy xương do loãng xương hoặc viêm khớp. Đây là hậu quả của chất canxi trong xương bị tiêu hao và gây thiếu. Ngoài ra, ở nữ giới còn do nội tiết tố estrogen bị thiếu khi mãn kinh. Nhưng cả nam và nữ giới ở tuổi cao niên bị loãng xương có thể do không dùng đủ canxi và sinh tố D hoặc hậu quả của hút thuốc lá, uống quá nhiều rượu, bia hoặc do lạm dụng thuốc cortison (dexamethason, prednisolon…).
Nói đến bệnh của NCT chúng ta không thể không nhắc tới bệnh về tim mạch. Bệnh tim mạch cũng liên quan mật thiết với rối loạn chuyển hóa như tăng mỡ máu (cholesterol, triglycerit), đái tháo đường, xơ vữa động mạch. NCT có tỉ lệ mắc các bệnh tăng huyết áp, thiểu năng mạch vành gây nhồi máu cơ tim, hẹp động mạch vành do xơ vữa động mạch. Bệnh tăng huyết áp vẫn thường được coi như “bệnh giết người thầm lặng” bởi vì nó diễn ra âm thầm, ít có triệu chứng cho nên ít khi được người bệnh biết đến và quan tâm. Nguy hiểm nhất đối với NCT là đột quỵ, tai biến mạch máu não có thể đưa đến tử vong hoặc di chứng về rối loạn ngôn từ, nhận thức, rối loạn vận động, thậm chí gây liệt nửa người, đại tiểu tiện không tự chủ. Theo thống kê, có tới 30% số bệnh nhân bị tai biến mạch máu não tử vong trong vong vài tháng; nếu sống sót đều có thể bị tai biến trở lại hoặc bị đột quỵ tim trong vòng vài năm. Bệnh nguy hiểm này là do xơ vữa động mạch tạo nên các cục máu đông hoặc các cục xơ vữa động mạch bị bong ra đi đến các nơi mạch máu nhỏ như mạch vành, mạch não gây tắc gây thiếu máu não đột ngột.
Về thính lực và thị lực, một số NCT mắt nhìn kém do đục thủy tinh thể, tai nghễnh ngãng. Có tới 30% người trên 65 tuổi và gần 50% người trên 85 tuổi nghe kém hoặc bị điếc. Đục thủy tinh thể thấy ở 40% người ngoài 75 tuổi và có thể bị một mắt hoặc cả hai.
Lời khuyên của thầy thuốc
Nên làm gì để hạn chế bệnh tật?
Nên đi khám bệnh định kỳ, nhất là mỗi khi nghi bản thân mình có bệnh. Cố gắng có chế độ dinh dưỡng hợp lý như ăn nhiều rau, hạn chế ăn tinh bột, không ăn mỡ, lòng, phụ tạng động vật (vì có nhiều mỡ), tăng cường ăn cá (mỗi tuần nên ăn cá vài, ba lần trong bữa ăn chính), uống đủ lượng nước cần thiết (khoảng 1,5 – 2,0 lít mỗi ngày). Nên uống nước ít một, phân phối đều trong ngày, nhất là buổi sáng và đầu giờ chiều, buổi tối hạn chế uống nước. Nên tập thể dục đều đặn như tập hít thở trước và sau khi ngủ dậy, tập vận động tay chân, xoa, bóp các cơ bắp, tốt nhất là đi bộ ngày khoảng 60 phút chia làm 2 – 3 lần.
TS. BÙI MAI HƯƠNG
