Chỉ số đường huyết: hiểu và đọc đúng để kiểm soát sức khỏe

Một trong những yếu tố quan trọng để theo dõi sức khỏe, đặc biệt đối với người bị tiểu đường, là chỉ số đường huyết. Việc hiểu và đọc đúng chỉ số đường huyết không chỉ giúp kiểm soát bệnh, mà còn phòng ngừa nguy cơ biến chứng hiệu quả. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách đọc chỉ số đường huyết một cách chính xác và dễ dàng, đồng thời cung cấp những lưu ý quan trọng khi tự kiểm tra đường huyết tại nhà.

Chỉ số đường huyết là gì?

Chỉ số đường huyết, hay còn được gọi là nồng độ glucose trong máu, là một tham số y tế quan trọng giúp theo dõi và quản lý lượng đường trong máu của mỗi người. Chỉ số này có đơn vị đo là miligam đường trên mỗi decilit máu (mg/dL) hoặc milimol trên lít (mmol/L). Sự biến động của chỉ số này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến năng lượng, tâm trạng và khả năng chịu đựng của cơ thể, cũng như quyết định việc điều trị và kiểm soát nhiều loại bệnh mãn tính.

Chỉ số đường huyết đóng vai trò thiết yếu trong việc phòng ngừa và quản lý bệnh tiểu đường, cũng như trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Cách đọc chỉ số đường huyết

Việc đọc chỉ số đường huyết là rất quan trọng để chẩn đoán và theo dõi bệnh tiểu đường. Dưới đây là cách đọc chỉ số đường huyết thông qua các xét nghiệm thường được sử dụng:

• Xét nghiệm đường máu ngẫu nhiên: Mẫu máu được lấy tại bất kỳ thời điểm nào không cần nhịn ăn. Kết quả xét nghiệm cho biết:
  • Glucose ≥ 11.1 mmol/L kèm theo triệu chứng tiểu đường: Chẩn đoán ngay lập tức là tiểu đường.
  • Glucose ≥ 11.1 mmol/L nhưng không có triệu chứng: Cần thực hiện xét nghiệm lại để xác định, nếu kết quả vẫn cao thì bạn được chẩn đoán mắc bệnh.
  • Glucose < 11.1 mmol/L: Chưa thể chẩn đoán tiểu đường, cần xét nghiệm bổ sung.
• Xét nghiệm đường máu lúc đói: Yêu cầu nhịn ăn từ 6 – 8 tiếng trước khi lấy máu. Kết quả xét nghiệm cho biết:
  • Glucose ≥ 7.0 mmol/L trong cả hai lần: Xác nhận bạn mắc bệnh tiểu đường.
  • Glucose < 7.0 mmol/L: Nếu không có triệu chứng khác, bạn có thể cần làm thêm xét nghiệm khác để kiểm tra.
• Nghiệm pháp dung nạp Glucose: Bao gồm uống một lượng dung dịch glucose sau đó lấy máu sau 2 tiếng. Kết quả xét nghiệm cho biết:
  • Glucose ≥ 11.1 mmol/L: Bạn bị tiểu đường.
  • Glucose từ 7.8 đến 11.0 mmol/L: Bạn bị giảm dung nạp glucose, cần theo dõi sát hơn.
  • Glucose < 7.8 mmol/L: Kết quả bình thường.
• Đọc chỉ số HbA1c: Chỉ số HbA1c phản ánh hiệu quả kiểm soát đường huyết trong vòng 2 – 3 tháng qua. Thử nghiệm này không yêu cầu nhịn ăn trước khi lấy máu. Kết quả xét nghiệm cho biết:
  • HbA1c ≥ 6.5%: Chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường.
  • HbA1c > 7.0%: Cho thấy nguy cơ cao của các biến chứng liên quan đến tiểu đường, đòi hỏi sự điều chỉnh lối sống và phương pháp điều trị để cải thiện kiểm soát đường huyết.
  • HbA1c từ 5.5% đến 6.4%: Được xem là tiền tiểu đường, đề nghị người bệnh nên chú trọng theo dõi sát sao và điều chỉnh chế độ ăn uống cũng như hoạt động thể chất để ngăn ngừa tiểu đường phát triển.

Cách duy trì chỉ số đường huyết ổn định cho người tiểu đường

Apart from understanding how to read blood sugar levels, maintaining stable blood sugar levels is one of the top challenges that people with diabetes face. Having stable blood sugar not only reduces diabetes-related complications but also significantly improves quality of life. Here are some effective ways to maintain stable blood sugar levels:

• Chế độ ăn uống cân bằng:
  • Tính toán lượng carbohydrate: Giới hạn lượng carbohydrate tiêu thụ mỗi bữa để tránh đường huyết tăng đột ngột. Sử dụng công cụ đếm carbohydrate và tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng để thiết lập chế độ ăn phù hợp.
  • Chọn thực phẩm lành mạnh: Tăng cường ăn rau xanh, hoa quả ít đường, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Tránh thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh vì chúng thường giàu chất béo bão hòa và đường.
• Tập luyện thể thao đều đặn:
  • Thường xuyên vận động: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần. Các hoạt động như đi bộ nhanh, bơi lội hoặc đạp xe có thể giúp cải thiện khả năng sử dụng insulin và làm giảm đường huyết.
  • Theo dõi đường huyết trước và sau khi tập: Điều này giúp bạn hiểu cách thể chất ảnh hưởng đến đường huyết và điều chỉnh lượng thực phẩm hoặc insulin nếu cần.
• Quản lý căng thẳng:
  • Thực hành các kỹ thuật giảm stress: Áp dụng các phương pháp thư giãn như thiền, yoga hoặc hít thở sâu để giảm căng thẳng, từ đó giúp kiểm soát mức đường huyết.
  • Tư vấn tâm lý: Thoại mái chia sẻ và tìm hiểu cách giải quyết căng thẳng qua việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý.
• Tuân thủ kế hoạch điều trị:
  • Dùng thuốc đúng giờ: Tuân thủ lịch trình dùng thuốc hoặc insulin theo chỉ định của bác sĩ.
  • Điều chỉnh liều lượng theo chỉ số đường huyết: Kiểm tra đường huyết thường xuyên và ghi chép lại kết quả để bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng thuốc nếu cần thiết.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ:
  • Thăm khám bác sĩ định kỳ: Điều này không chỉ giúp theo dõi sự ổn định của đường huyết mà còn phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra.
  • Xét nghiệm A1C: Thực hiện xét nghiệm A1C định kỳ để đánh giá mức đường huyết trung bình trong 2 – 3 tháng qua.

Các câu hỏi thường gặp về chỉ số đường huyết

Khi tự kiểm tra đường huyết tại nhà, nhiều người thường có các câu hỏi xoay quanh cách đọc chỉ số đường huyết. Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp:

Chỉ số đường huyết bình thường là bao nhiêu?
Một câu hỏi phổ biến là chỉ số bao nhiêu được coi là bình thường. Đối với người không mắc bệnh tiểu đường, chỉ số đường huyết lúc đói thường dao động từ 70 – 99 mg/dL và dưới 140 mg/dL sau khi ăn 2 giờ. Nếu chỉ số đường huyết cao hơn, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để có phương án kiểm soát tốt hơn.

Chỉ số đường huyết lúc đói và sau ăn có khác nhau không?
Đường huyết lúc đói là chỉ số đo được sau khi bạn nhịn ăn ít nhất 8 giờ, trong khi đường huyết sau ăn được kiểm tra sau khi ăn 2 giờ. Chỉ số sau ăn thường cao hơn do cơ chế tiêu hóa và tác động của thức ăn lên mức đường huyết.

Với tất cả các thông tin về chỉ số đường huyết và cách duy trì sức khỏe, bạn có thể kiểm soát tình trạng bệnh và đảm bảo một cuộc sống khỏe mạnh.

Các câu hỏi thường gặp về chỉ số đường huyết

1. Chỉ số đường huyết bị cao là dấu hiệu của bệnh gì?Chỉ số đường huyết cao thường là dấu hiệu của tiểu đường type 2, một loại bệnh mãn tính mà cơ thể không thể tạo ra hay sử dụng insulin một cách hiệu quả. Đây là một bệnh nguy hiểm có thể gây tổn hại nghiêm trọng cho gan, tim mạch, thần kinh và các cơ quan khác trong cơ thể.
2. Nguyên nhân gây ra chỉ số đường huyết cao là gì?Chỉ số đường huyết cao thường do một số yếu tố gây ra, bao gồm:
   • Thiếu hoặc không đủ sản xuất insulin trong cơ thể.
   • Không sử dụng insulin hiệu quả.
   • Thiếu hoặc không đủ hormone insulin.
   • Cơ thể không phản ứng đúng với insulin.
   • Các yếu tố di truyền.
   • Thói quen ăn uống không lành mạnh.
   • Không vận động đủ.
   • Một số loại thuốc và bệnh nền khác.
3. Nguy cơ biến chứng do chỉ số đường huyết cao?Chỉ số đường huyết cao có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát, bao gồm:
   • Biến chứng tim mạch: Nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực, đột quỵ, bệnh mạch vành.
   • Biến chứng thần kinh: Đau thần kinh, tổn thương dây thần kinh.
   • Biến chứng thị giác: Đục thủy tinh thể, bệnh đục thủy tinh thể.
   • Biến chứng thận: Tỉ lệ bệnh thận mãn tính và suy thận tăng.
   • Biến chứng chi: Tử vong vì biến chứng đường huyết cao giảm chất lượng cuộc sống.
4. Chế độ ăn uống thích hợp cho người bị chỉ số đường huyết cao?Chế độ ăn uống thích hợp cho người bị chỉ số đường huyết cao bao gồm:
   • Giảm tiêu thụ carbohydrate đơn đường và đường tinh khiết.
   • Thay thế các loại thức ăn chế biến sẵn bằng rau xanh, hoa quả tươi và ngũ cốc nguyên hạt.
   • Giữ cân bằng giữa protein, chất béo và carbohydrate.
   • Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ để hỗ trợ tiêu hóa và kiểm soát đường huyết.
   • Tránh thức ăn nhanh, đồ chiên, thức ăn chiên và thức ăn có nhiều đường và chất béo bão hòa.
5. Thể dục và vận động thể chất quan trọng như thế nào trong việc kiểm soát chỉ số đường huyết?Thể dục và vận động thể chất có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát chỉ số đường huyết. Khi vận động, cơ thể sử dụng năng lượng và insulin một cách hiệu quả hơn, giúp điều chỉnh đường huyết. Thường xuyên tập luyện và vận động giúp giảm cân, cải thiện sức khỏe tim mạch và tăng khả năng sử dụng insulin của cơ thể.

Nguồn: Tổng hợp