Cách máy chạy thận nhân tạo hoạt động và chỉ định bắt đầu chạy thận
Ngày nay, nhiều bệnh nhân mắc phải suy thận và cần thực hiện chạy thận nhân tạo đặt ra câu hỏi về nguyên lý hoạt động của máy chạy thận và chỉ định khi nào bắt đầu thực hiện phương pháp này. Suy thận là một căn bệnh nghiêm trọng, tác động không chỉ đến sức khỏe tổng quát mà còn đe dọa tính mạng của bệnh nhân, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về việc bắt đầu chạy thận nhân tạo và nguyên lý hoạt động của máy chạy thận.
Tại sao bệnh nhân cần chạy thận nhân tạo?
Thận là một cơ quan quan trọng trong cơ thể con người, không chỉ giúp lọc các chất thải, điều hòa nồng độ nước và điện giải, mà còn thực hiện các chức năng nội tiết quan trọng. Khi các nephron (cấu trúc cơ bản của thận) mất dần dần, các chức năng quan trọng này cũng bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng ngộ độc và thậm chí tử vong. Vì vậy, để duy trì sự sống, bệnh nhân cần phải sử dụng phương pháp thay thế thận.
Phương pháp thay thế thận bao gồm ghép thận, chạy thận nhân tạo, và thẩm phân phúc mạc. Trong số đó, ghép thận là phương pháp hiệu quả nhất, nhưng vì sự thiếu hụt nguồn hiến tặng thận, không phải bệnh nhân nào cũng có thể thực hiện được phương pháp này.
Nguyên lý hoạt động của máy chạy thận nhân tạo
Máy chạy thận nhân tạo là một phương pháp thay thế thận, giúp loại bỏ chất thải và duy trì cân bằng nước và điện giải ở bệnh nhân mắc suy giảm chức năng thận. Phương pháp này cho phép trao đổi các chất hòa tan và chất nước giữa máu của bệnh nhân và dung dịch điện giải thông qua màng bán thấm tổng hợp. Dung dịch điện giải này có thành phần tương tự như máu bình thường.
Quy trình chạy thận nhân tạo cơ bản bao gồm trao đổi nước và các chất hòa tan giữa máu của bệnh nhân và dung dịch trạm tách (có thành phần tương tự nước bên ngoài các tế bào) thông qua màng bán thấm tổng hợp. Máu và dung dịch trạm tách được ngăn cách bởi màng bán thấm và di chuyển theo hai hướng ngược nhau để đảm bảo quá trình lọc diễn ra hiệu quả.
Máy chạy thận nhân tạo hoạt động dựa trên nguyên lý chuyển động của các chất theo gradient nồng độ.
Chất lọc được di chuyển từ máu bệnh nhân qua màng bán thấm vào dung dịch trạm tách trên cơ sở của sự khác biệt nồng độ giữa hai chất này. Quá trình lọc được thực hiện nhờ sự khuếch tán, tức là chuyển động của các phân tử từ nồng độ cao đến nồng độ thấp. Quá trình này tiếp tục cho đến khi nồng độ chất trong máu và dung dịch trạm tách đạt trạng thái cân bằng.
Màng bán thấm là một loại màng lọc có tính chọn lọc, tương tự như một hàng rào, cho phép các hạt có kích thước phù hợp đi qua. Trong quá trình lọc máu, màng bán thấm cho phép các phân tử nhỏ như nước và ure đi qua dễ dàng, trong khi các phân tử kích thước trung bình cũng có thể xuyên qua nhưng chậm hơn, và các phân tử lớn như protein và tế bào máu không được phép đi qua.
Chuẩn bị và chỉ định bắt đầu chạy thận nhân tạo
Trước khi bắt đầu chạy thận nhân tạo, bệnh nhân cần có một quá trình chuẩn bị kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Một phẫu thuật thông nối động tĩnh mạch cần được thực hiện để tăng lưu lượng máu đến máy chạy thận. Điều này giúp cung cấp một đầu vào dễ dàng để tiếp cận máu của bệnh nhân, nơi mà máu được lấy ra để lọc và sau đó trở lại cơ thể. Sau phẫu thuật, bệnh nhân cần có thời gian phục hồi hoàn toàn trước khi bắt đầu chạy thận.
Trong quá trình chạy thận nhân tạo, bệnh nhân sẽ nằm nghiêng trên ghế, với hai cây kim được luồn qua cánh tay để tiếp cận đầu vào và đầu ra. Máu của bệnh nhân được rút ra qua cây kim đầu tiên, sau đó được đưa qua một loạt hệ thống máy lọc. Máu sau khi được lọc sẽ được đưa trở lại cơ thể thông qua cây kim thứ hai. Thời gian chạy thận để lọc máu thường kéo dài từ 3-5 giờ, 3 lần mỗi tuần nếu đến trung tâm lọc máu, và từ 2-3 giờ, 6-7 lần mỗi tuần nếu chạy thận tại nhà.
Có một số chỉ định để bắt đầu chạy thận nhân tạo. Trong giai đoạn suy thận cấp, nếu có tăng huyết áp không kiểm soát, phù phổi, nhiễm toan chuyển hóa với vô niệu, tăng kali máu, viêm màng ngoài tim, và bệnh lý não, chạy thận nhân tạo có thể được sử dụng tạm thời để vượt qua giai đoạn cấp tính của suy thận. Trong suy thận giai đoạn cuối, nếu creatine của bệnh nhân là 15 mL/phút và độ thanh thải là 10 mL/phút, chạy thận nhân tạo là một phương pháp điều trị được lựa chọn. Trong trường hợp bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, nếu có các dấu hiệu suy thận không thể điều trị như buồn nôn, nôn mửa, thay đổi giấc ngủ, hôn mê, choáng váng, run rẩy, co giật, tăng thể tích tuần hoàn, chức năng thận xấu đi cùng với tình trạng nitơ huyết, dinh dưỡng kém và phù <15ml/phút khó điều trị, bệnh nhân cũng có thể được yêu cầu bắt đầu chạy thận sớm hơn.
FAQs (Câu hỏi thường gặp)
- 1. Chạy thận nhân tạo có phải là phương pháp tốt nhất để thay thế thận?
- 2. Máy chạy thận nhân tạo hoạt động theo nguyên lý gì?
- 3. Quy trình chạy thận nhân tạo kéo dài bao lâu?
- 4. Ai là người được chỉ định bắt đầu chạy thận nhân tạo?
- 5. Phương pháp chạy thận nhân tạo có an toàn không?
Trả lời: Không, ghép thận được coi là phương pháp hiệu quả nhất để thay thế thận, nhưng không phải bệnh nhân nào cũng có thể thực hiện được phương pháp này do sự thiếu hụt nguồn hiến tặng thận.
Trả lời: Máy chạy thận nhân tạo hoạt động dựa trên nguyên lý chuyển động của các chất theo gradient nồng độ để lọc các chất thải và duy trì cân bằng nước và điện giải trong cơ thể.
Trả lời: Thời gian chạy thận nhân tạo để lọc máu thường kéo dài từ 3-5 giờ, 3 lần mỗi tuần nếu đến trung tâm lọc máu, và từ 2-3 giờ, 6-7 lần mỗi tuần nếu chạy thận tại nhà.
Trả lời: Chạy thận nhân tạo có thể được sử dụng tạm thời trong giai đoạn suy thận cấp và là một phương pháp điều trị được lựa chọn trong suy thận giai đoạn cuối, tùy thuộc vào tình trạng và chỉ định của bệnh nhân.
Trả lời: Chạy thận nhân tạo là một phương pháp an toàn và hiệu quả để duy trì sự sống cho bệnh nhân suy thận, nhưng cần tuân thủ đầy đủ hướng dẫn và quy trình để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Nguồn: Tổng hợp
