Cách kiềm chế sự nổi loạn ở trẻ: hiểu nguyên nhân và cách giải quyết

Trẻ em ở bất kỳ giai đoạn nào cũng có khả năng nổi loạn để bộc lộ cảm xúc của mình. Đặc biệt là độ tuổi thanh thiếu niên, khi trẻ đang muốn chứng tỏ bản thân rằng mình đã lớn thì sự nổi loạn càng khó kiểm soát. Thường thì khi trẻ nổi loạn, cha mẹ có xu hướng cãi nhau hoặc thậm chí dùng đòn roi để kiềm chế trẻ. Tuy nhiên, đây không phải là cách hay, bởi sẽ khiến trẻ dễ tổn thương và nổi loạn hơn. Cha mẹ nên tìm hiểu nguyên nhân khiến trẻ nổi loạn và áp dụng những cách đơn giản dưới đây để kiềm chế sự giận dữ ở trẻ, giúp thoát khỏi những “trận chiến” tưởng chừng không hồi kết với trẻ.

Nguyên nhân khiến trẻ nổi loạn

• Các vấn đề về tâm sinh lý: Nguyên nhân này xảy ra không chỉ riêng với trẻ vị thành niên mà còn cả với trẻ nhỏ độ tuổi mẫu giáo. Khi tâm lý của trẻ bất ổn hoặc nhu cầu sinh lý không được đáp ứng, trẻ có xu hướng gắt gỏng và quậy phá.
• Ngoại cảnh tác động: Vấn đề này thường xảy ra với trẻ vị thành niên và thanh thiếu niên, khi trẻ tiếp xúc nhiều hơn với xã hội và dễ chịu ảnh hưởng từ tác động bên ngoài. Những tình huống như bị bạo lực thể xác, bị bắt nạt hoặc tấn công tình dục có thể khiến trẻ trở nên nổi loạn.
• Sự cố chấp: Đây là khi trẻ biết rõ điều đó là sai nhưng vẫn cố tình làm theo vì thích. Trẻ vị thành niên và thanh thiếu niên dễ gặp nguyên nhân này vì muốn tự do quyết định.
• Khẳng định sự trưởng thành: Nguyên nhân này tương tự sự cố chấp, nhưng khác ở chỗ trẻ tự do hành động theo người khác mà chưa ý thức được tác hại của hành động đó. Trẻ thấy người lớn làm và họ bắt chước để chứng tỏ đã lớn. Khi cảm thấy bị coi là trẻ con, trẻ có khuynh hướng nổi loạn và cáu gắt để phản bác.

Cách kiềm chế sự nổi loạn ở trẻ

“Việc đầu tiên trong việc kiềm chế sự nổi loạn ở trẻ là hiểu tuổi tác của trẻ để trò chuyện một cách phù hợp.”

• Xem xét độ tuổi để trò chuyện một cách phù hợp: Mặc dù bạn có thể trò chuyện thẳng thắn với một đứa trẻ vị thành niên, nhưng với trẻ mẫu giáo và tiểu học, bạn nên trò chuyện ngắn gọn và sử dụng từ vựng dễ hiểu cho trẻ. Ví dụ, khi trẻ ném đồ chơi, bạn có thể nói: “Mẹ hiểu con buồn, nhưng chúng ta không thể ném đồ chơi như vậy vì con sẽ không còn đồ chơi để chơi nữa đâu.”
• Kiểm soát cảm xúc của bạn: Cha mẹ cần kiểm soát cảm xúc của mình khi thấy trẻ nổi loạn để có thể kiềm chế sự nổi loạn của trẻ. Mặc dù ba mẹ có thể cảm thấy bực tức khi trẻ liên tục đập phá và cáu gắt, nhưng cần cố gắng để làm gương cho con. Hãy dạy cho trẻ những cảm xúc và hành vi nhẹ nhàng để bày tỏ cảm xúc không vui hoặc thất vọng. Điều quan trọng là để trẻ học được rằng la hét và hành vi gay gắt không đúng.
• Trao cho con quyền lựa chọn: Bạn không nên tước đoạt mọi quyền lựa chọn của con dù bạn là cha mẹ trẻ. Ngay cả những đứa trẻ mới biết đi cũng nên được lựa chọn để họ học cách tự quyết định, dù quyết định đó nhỏ đến đâu. Bằng cách này, trẻ cảm thấy mình được tôn trọng và ít nổi loạn hơn.
• Thiết lập ranh giới của quy tắc: Dù có vẻ mâu thuẫn với cách trên, nhưng điều này giúp trẻ nhận biết được việc nổi loạn vượt quá giới hạn sẽ có hậu quả như thế nào. Trẻ em thường nổi loạn để kiểm tra độ bền của cha mẹ đối với quy tắc. Vì vậy, bạn cần đề ra ranh giới rõ ràng để trẻ nhận thức rằng việc đi quá giới hạn sẽ có hậu quả đáng kể.

“Mặc dù từng đứa trẻ sẽ có những suy nghĩ và sự thấu hiểu khác nhau về cách cha mẹ áp dụng, quan trọng là cha mẹ hiểu được tính cách và suy nghĩ của con cái mình.”

Bài viết trên đây giới thiệu các cách kiềm chế sự nổi loạn ở trẻ. Mặc dù đây là những cách khá hữu ích, nhưng từng đứa trẻ sẽ có suy nghĩ và sự thấu hiểu riêng về cách cha mẹ áp dụng. Tuy nhiên, việc hiểu tính cách và suy nghĩ của con là quan trọng, cố gắng làm hình mẫu để trẻ học hỏi do trẻ thường bắt chước hành vi của cha mẹ. Vì vậy, nếu trẻ nổi loạn, cha mẹ beh cạnh việc kiềm chế trẻ, cũng nên xem xét lại hành vi của mình để tạo sự thay đổi cùng trẻ và đồng hành trong quá trình trưởng thành.

Câu hỏi thường gặp

1. Làm thế nào để hiểu nguyên nhân khiến trẻ nổi loạn?

Để hiểu nguyên nhân khiến trẻ nổi loạn, cha mẹ cần quan tâm và trò chuyện với trẻ để tìm hiểu về tâm lý và nhu cầu của trẻ. Đôi khi những vấn đề tâm sinh lý hoặc tác động từ ngoại cảnh có thể làm trẻ nổi loạn.

2. Làm thế nào để kiềm chế sự nổi loạn ở trẻ một cách hiệu quả?

Để kiềm chế sự nổi loạn ở trẻ một cách hiệu quả, cha mẹ cần xem xét tuổi tác của trẻ để truyền đạt thông điệp phù hợp, kiểm soát cảm xúc của mình, trao cho trẻ quyền lựa chọn và thiết lập ranh giới của quy tắc.

3. Trẻ có thể nổi loạn vì lý do gì?

Trẻ có thể nổi loạn vì nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm vấn đề về tâm sinh lý, tác động từ ngoại cảnh, sự cố chấp hoặc khẳng định sự trưởng thành.

4. Làm thế nào để trẻ học cách kiềm chế sự nổi loạn?

Để trẻ học cách kiềm chế sự nổi loạn, cha mẹ cần làm gương cho trẻ bằng cách kiểm soát cảm xúc của mình, dạy cho trẻ những cách bày tỏ cảm xúc nhẹ nhàng và thiết lập ranh giới của quy tắc.

5. Cha mẹ có ảnh hưởng như thế nào đến sự nổi loạn của trẻ?

Cha mẹ có ảnh hưởng lớn đến sự nổi loạn của trẻ thông qua việc làm gương và bắt chước. Vì vậy, cha mẹ cần xem xét lại hành vi của mình và tạo sự thay đổi cùng trẻ trong quá trình trưởng thành.

Nguồn: Tổng hợp