Tưa miệng là gì? Những điều cần biết về tưa miệng

Triệu chứng

• Người lớn: Khi nhiễm nấm sẽ xuất hiện lớp giả mạc dày, màu trắng hoặc màu trắng ngà ở niêm mạc miệng, phần má trong, lưỡi, họng. Ngoài ra, một số đốm nhỏ nổi trên nền sưng, đỏ của khoang miệng. Các đốm này khi ở cùng một khu vực có thể liên kết với nhau gọi là mảng. Đôi khi, người lớn bị nấm Candida sẽ không có lớp giả mạc trắng mà chỉ bị sưng, đỏ ở phần má trong.
• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: Dấu hiệu nhiễm nấm Candida ở trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh là xuất hiện lớp giả mạc màu trắng tựa như phô mai ở đầu lưỡi. Lớp giả mạc này thường khó cạo ra. Khi cạo ra có thể gây chảy máu.

Những triệu chứng chung khi nhiễm nấm Candida miệng bao gồm: 

• Có vết nứt ở khóe miệng
• Đau lưỡi
• Đau nướu
• Khó nuốt
• Giảm vị giác khi ăn uống.

Nguyên nhân

Tưa miệng là do sự phát triển quá mức của nấm men Candida albicans (C. albicans) trong miệng, gây nên các mảng bám màu trắng trong miệng. Y học gọi là nấm miệng. Để phân biệt với cặn sữa, có thể lấy khăn lau mảng bám, nếu lau sạch dễ dàng thì đó là cặn sữa, còn mảng bám do nấm men thì dính chắc, lau không đi, dễ chảy máu.

Bình thường, một lượng nhỏ C. albicans vẫn sống trong miệng của bạn mà không gây hại. Nếu không giữ vệ sinh răng miệng, bú xong không uống nước cho sạch miệng, thường xuyên ăn đêm… lượng sữa còn dư trong miệng sẽ tạo môi trường cho nấm men phát triển.

Ngoài ra ở trẻ lớn hoặc người trưởng thành mà còn bị nấm miệng thì cần xem các yếu tố ảnh hưởng. Nguyên nhân phát triển quá mức C.albicans khiến miệng bị nấm có khả năng là do dùng một số loại thuốc, khiến số lượng vi sinh vật có lợi trong cơ thể bị giảm, chẳng hạn như thuốc kháng sinh. Những người dùng nhiều thuốc corticoid điều trị hen, bệnh khớp… người suy yếu hệ miễn dịch chẳng hạn như bệnh bạch cầu và HIV, cũng tăng nguy cơ phát triển bệnh tưa miệng. Nấm miệng là một bệnh nhiễm trùng phổ biến ở những người nhiễm HIV.

Đối tượng nguy cơ

Tưa miệng hay gặp ở trẻ nhỏ dưới 2 tháng tuổi, nhất là trẻ nuôi nhân tạo. Những đối tượng có nguy cơ cao mắc tưa miệng bao gồm:

• Vệ sinh răng miệng kém hay không tháo răng giả trước khi đi ngủ
• Người đang sử dụng thuốc kháng sinh và kháng viêm steroid
• Người có hệ thống miễn dịch suy yếu.
• Người mắc bệnh tiểu đường
• Người hút thuốc
• Người bị khô miệng.

Chẩn đoán

Khi đến khám nha khoa tại các cơ sở y tế uy tín, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh lý bằng cách kiểm tra miệng của bệnh nhân bằng cách:

• Nhận biết dấu hiệu qua tổn thương màu trắng đặc trưng ở trên miệng, phần lưỡi hoặc má.
• Chải thử nhẹ phần sưng đỏ xem có hiện tượng chảy máu không.
• Tiến hành xét nghiệm tế bào từ một tổn thương dưới kính hiển vi.

Ngoài ra, để kiểm tra xem bệnh nấm miệng có lan đến thực quản không, bác sĩ sẽ thực hiện một số chẩn đoán như:

• Tiến hành ngoáy cổ họng bằng bông vô trùng và soi các vi sinh vật thu được dưới kính hiển vi.
• Nội soi bằng một ống dài có gắn máy ảnh để kiểm tra tình trạng niêm mạc thực quản, dạ dày cũng như ruột non.
• Chụp X-quang thực quản.

Phòng ngừa bệnh

Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh tưa miệng là chăm sóc sức khỏe tổng thể của toàn bộ cơ thể. Giữ cho hệ thống miễn dịch của bạn mạnh mẽ là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa tất cả các loại nhiễm trùng. Ngoài ra, có nhiều hành động khác có thể được thực hiện để ngăn chặn sự phát triển quá mức của nấm được tìm thấy tự nhiên trong khoang miệng.

• Đánh răng: Cách tốt nhất để tránh bất kỳ loại nhiễm trùng miệng là thông qua vệ sinh thích hợp. Ngoài đánh răng, việc sử dụng chỉ và rửa bổ sung cho việc làm sạch để kiểm soát bệnh tưa miệng. Điều rất quan trọng là thực hiện đánh răng tốt sau mỗi bữa ăn, để loại bỏ thực phẩm còn lại cung cấp phương tiện phù hợp cho sự phát triển của vi sinh vật, cả nấm và vi khuẩn chịu trách nhiệm về mảng bám răng.
• Chế độ ăn ít đường: Hạn chế tiêu thụ ngọt là một biện pháp rất hữu ích khác để kiểm soát bệnh tưa miệng. Đối với bệnh nhân tiểu đường, điều cần thiết là kiểm soát đường huyết thông qua điều trị dược lý và chế độ ăn uống.
• Điều trị khô miệng: Xerostomia hoặc khô miệng cũng thúc đẩy sự phát triển của nấm miệng. Xịt dưỡng ẩm miệng, sử dụng nước súc miệng phù hợp với vấn đề này, kem đánh răng cho khô miệng và các phương pháp điều trị khác như gel dưỡng ẩm đường uống, cải thiện sự thoải mái và bảo vệ bệnh nhân bị ảnh hưởng.
• Bảo trì răng giả: Đối với những người cũng đeo răng giả, các biện pháp phòng ngừa nên được thực hiện. Mỗi đêm khi đi ngủ, cần phải tháo răng giả và làm sạch nó tốt để ngăn chặn sự tăng sinh của nấm có thể đi vào khoang miệng.

Điều trị như thế nào?

Bác sĩ điều trị bệnh tưa miệng, nấm lưỡi bằng thuốc chống nấm như:

• Nystatin (Mycostatin, Nilstat).
• Clotrimazole (Mycelex).
• Ketoconazole (Nizoral).
• Fluconazole (Diflucan).

Đối với những trường hợp nhẹ, có thể sử dụng nước súc miệng nystatin hoặc viên ngậm clotrimazole. Đối với những trường hợp nặng hơn, có thể dùng ketoconazole hoặc fluconazole một lần một ngày trong vòng 7 đến 10 ngày. Các vết thương ở khóe miệng có thể được điều trị hiệu quả bằng thuốc mỡ nystatin.

Sau khi điều trị bệnh tưa miệng thành công, bác sĩ sẽ khuyên bạn nên chuyển từ các loại thuốc kháng sinh có thể là nguyên nhân gây khô miệng nghiêm trọng sang các loại thuốc ít gây khô miệng hơn. Chỉ có bác sĩ của bạn mới có thể thay đổi các loại thuốc theo toa mà bạn đang dùng. 

Đôi khi, không thể thay thế thuốc vì lý do sức khỏe. Trong trường hợp này, bạn nên uống nhiều nước hơn, sử dụng kem dưỡng ẩm miệng và điều tiết nước bọt thường xuyên.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.