Loãng xương ở nam là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Triệu chứng

Xương là một mô sống liên tục phá vỡ và thay thế. Loãng xương xảy ra khi tốc độ tạo xương mới không thể theo kịp quá trình loại bỏ xương cũ. Lúc này, xương trở nên giòn và dễ gãy hơn. Đến mức chỉ cần một cử động nhẹ như cúi người, hắt hơi cũng có thể gãy xương. Cổ tay, cột sống và hông là 3 khu vực dễ xảy ra tình trạng loãng xương nhất.

Ở nam giới, triệu chứng loãng xương giai đoạn đầu thường hiếm có. Tuy nhiên, cũng có một vài triệu chứng có thể theo dõi, nhận biết như:

• Đau nhức mơ hồ ở cột sống, đau mỏi cơ bắp…
• Có xu hướng khom lưng, giảm chiều cao.
• Tần suất gãy xương xảy ra nhiều hơn.
• Hay bị chuột rút ở các cơ.
• Cảm giác thấy đau rõ rệt khi ngồi lâu, khi thay đổi tư thế.

Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân gây loãng xương ở nam giới, do nội tiết, do bệnh tật, do dùng thuốc chữa bệnh, do ăn uống và sinh hoạt như sau:

Thiếu nội tiết tố testosterone gây loãng xương

• Một nguyên nhân phổ biến nhất gây loãng xương ở nam giới là thiếu hụt testosterone. Vì vậy đối với nam giới có testosterone thấp, thầy thuốc sẽ chỉ định dùng testosterone để giúp bổ sung khối lượng xương.
• Tuy nhiên khoa học vẫn chưa biết xương được xây dựng bao nhiêu là do tác dụng trực tiếp của testosterone.
• Cơ thể nam giới cũng cần một lượng nhỏ estrogen và estrogen có tác dụng bảo vệ mật độ xương ở cả nam và nữ.
• Trong cơ thể đàn ông, sự chuyển đổi testosterone thành estrogen là để xây dựng khối lượng xương. Tuy estrogen không lưu hành với nồng độ cao trong cơ thể nam giới, nhưng nó là một yếu tố quan trọng giúp xây dựng và bảo vệ xương.

Người ít hoạt động, vận động thể chất

• Khi cơ thể hoạt động, cơ kéo xương, xương phản ứng bằng cách phát triển. Nhưng nếu cơ thể ít lao động thì cả xương và cơ đều yếu đi.
• Các nghiên cứu đã cho thấy: tập thể dục làm tăng khối lượng xương, nhưng chỉ tại các vị trí có căng thẳng xương, chẳng hạn đi bộ hoặc chạy bộ có thể tăng mật độ xương ở hông.

Dùng các thuốc làm giảm khối lượng xương

• Hầu hết các thuốc làm mất xương ở phụ nữ thì cũng làm mất xương ở nam giới. Những thuốc đó là: corticosteroid, các steroid chống viêm làm giảm phản ứng miễn dịch của cơ thể như cortison, hydrocortison, glucocorticoid và prednison.
• Các thuốc chống viêm này có tác dụng tốt trong điều trị suyễn, chống viêm, chống dị ứng… nhưng lại gây hại với xương.
• Một nghiên cứu cho biết, liều prednisone cao hơn 7,5mg/ngày làm ngừng hoàn toàn tăng trưởng xương mới, đồng thời tăng tốc độ mất xương bình thường của xương cũ.
• Thuốc chữa bệnh ung thư tuyến tiền liệt, thuốc gọi là các chủ vận GnRH thường sử dụng cho nam giới mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, có thể dẫn đến mật độ khoáng xương thấp và tỷ lệ gãy xương cao hơn.
• Thuốc chống co giật cũng làm mất xương, nhất là những người đàn ông uống liều cao kéo dài và không có đủ canxi hoặc vitamin D.

Nồng độ canxi và vitamin D thấp

• Xương liên tục phát triển trong một quá trình tự nhiên gọi là tân tạo, với các tế bào xương cũ bong ra và các tế bào xương mới phát triển để thay thế.
• Quá trình để tạo xương mới, cơ thể cần nhiều canxi và vitamin D. Vì nếu không có đủ canxi và vitamin D, cơ thể sẽ không tạo ra được đủ xương mới, không giữ được mật độ xương kiên cố với canxi và khoáng chất khác.

Mắc một số bệnh ảnh hưởng đến xương

Đó là các bệnh: xơ nang, tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, rối loạn tiêu hóa, bệnh về máu. Đối với những người có bệnh mạn tính nói trên và đang dùng thuốc trong nhiều năm qua thì điều quan trọng nhất là phải thực hiện một chế độ ăn uống có nhiều canxi và vitamin D, đồng thời phải duy trì việc tập thể dục đều đặn hàng ngày giúp xương phát triển và chắc khỏe.

Hút thuốc

Người hút thuốc có nguy cơ gãy xương cao hơn, trong đó nguy cơ gãy xương hông cao hơn 55% so với người không hút thuốc và mật độ khoáng xương ở người hút thuốc thấp hơn người không hút. Chất nicotin có hiệu ứng độc hại trực tiếp lên các tế bào xương.

Đối tượng nguy cơ

Đàn ông có một số yếu tố nguy cơ gây bệnh loãng xương tương tự như phụ nữ, bao gồm:

• Các bệnh mạn tính, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc viêm khớp dạng thấp.
• Sử dụng thường xuyên một số loại thuốc nhất định, chẳng hạn như glucocorticoid.
• Bệnh Parkinson và các tình trạng khác ảnh hưởng đến chức năng thần kinh.
• Nồng độ hormone sinh dục testosterone và estrogen thấp.
• Thói quen không lành mạnh, chẳng hạn như hút thuốc và uống quá nhiều đồ uống có cồn.
• Yếu cơ.
• Từ 70 tuổi trở lên.

Chẩn đoán

Xét nghiệm phổ biến nhất được sử dụng để đo mật độ khoáng trong xương và chẩn đoán bệnh loãng xương là phép đo hấp thụ tia X năng lượng kép trung tâm (DXA hoặc DEXA). DXA sử dụng một lượng nhỏ tia X để đo lượng canxi và các khoáng chất khác trong một vùng xương cụ thể.

Điểm T là gì?

Nếu bạn từ 50 tuổi trở lên, kết quả xét nghiệm mật độ khoáng trong xương sẽ là điểm T. Điểm T là sự chênh lệch giữa mật độ khoáng trong xương của bạn và mật độ khoáng trung bình trong xương của một người trưởng thành khỏe mạnh. Điểm T dưới -2,5 thường được coi là dấu hiệu loãng xương.

Bác sĩ có thể sử dụng Công Cụ Đánh Giá Nguy Cơ Gãy Xương (FRAX) cùng với điểm T để ước tính nguy cơ gãy xương của bạn. Điểm này sử dụng độ tuổi, giới tính, bệnh sử, quốc gia và các yếu tố khác của bạn. 

Điểm Z là gì?

Nếu bạn dưới 50 tuổi, kết quả xét nghiệm mật độ khoáng trong xương sẽ là điểm Z. Điểm Z là sự chênh lệch giữa mật độ khoáng trong xương của bạn và mật độ khoáng trung bình trong xương của những người khỏe mạnh ở độ tuổi, dân tộc và giới tính của bạn.

Phòng ngừa bệnh

Nhận thức sớm và chủ động chăm sóc sức khỏe xương khớp là cách duy nhất phòng ngừa loãng xương tìm đến. Thực tế rất nhiều nam giới phát hiện mình bị loãng xương do không quan tâm tới sức khỏe đúng mức. Có nhiều trường hợp bệnh đã tiến triển nặng khiến cho việc điều trị mất đi hiệu quả. Do đó, nằm lòng những điều dưới đây sẽ giúp duy trì xương chắc khỏe:

• Bổ sung đầy đủ canxi và vitamin D. Đây là hai chất giúp thúc đẩy quá trình tạo khối xương khi còn trẻ và ngăn ngừa mất xương khi có tuổi. Canxi là chất thiết yếu để cấu tạo nên xương và cần bổ sung hàng ngày. Còn vitamin D giúp tăng cường hấp thụ canxi cho cơ thể. Các thực phẩm chứa nhiều canxi và vitamin D là: sữa, bơ sữa, rau xanh.
• Thiết lập một chu trình tập thể dục khoa học, phù hợp. Có thể vận động nhẹ nhàng với các bài tập yoga, đi bộ,… sẽ giúp xương khớp trở nên linh hoạt.
• Không uống rượu vì đây là nhân tố ngăn cho cơ thể hấp thụ canxi. Không hút thuốc lá vì làm đẩy nhanh quá trình tiêu xương.
• Chủ động kiểm tra sức khỏe tổng quát định kỳ 2 lần/năm. Ngoài đánh giá được tình trạng sức khỏe toàn diện thì cũng giúp phát hiện sớm dấu hiệu loãng xương nếu có. Từ đó có phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả cao.

Điều trị như thế nào?

Đa phần những trường hợp nam giới bị loãng xương được phát hiện ra khi tình trạng đã khá nghiêm trọng, một phần vì tỷ lệ nữ giới bị loãng xương cao hơn nam giới, một phần vì đa phần nam giới thường không để ý đến tình trạng cơ thể cho đến khi xảy ra biến chứng gãy xương. 

Để điều trị loãng xương ở nam giới, tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh, bác sĩ có thể đưa ra những chỉ định như đối với người bệnh loãng xương có biến chứng gãy xương, bệnh nhân được điều trị gãy xương như những ca bệnh thông thường.

Đối với trường hợp loãng xương ở nam giới chưa xảy ra biến chứng, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng một số loại thuốc như sau:

• Nhóm thuốc bisphosphonate: Đây là những loại thuốc giúp ức chế hủy xương, làm giảm quá trình mất xương đồng thời tăng tỷ trọng xương ở cột sống và xương hông.
• Thuốc calcitonin giúp hạn chế quá trình hủy xương, giảm đau cho người bệnh, kích thích liền xương
• Đối với nam giới bị loãng xương do nguyên nhân nồng độ testosterone thấp, bác sĩ sẽ đề nghị điều trị bằng liệu pháp testosterone

Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, bệnh nhân cần thay đổi lối sống, đây mới là phương pháp tốt giúp hạn chế tiến triển của loãng xương.

Như vậy, loãng xương không chỉ xảy ra ở nữ giới và người cao tuổi mà còn ở cả nam giới. Tình trạng loãng xương ở nam giới hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu được quan tâm sớm và chăm sóc cẩn thận. Hi vọng với những chia sẻ trên giúp các bạn hiểu hơn về loãng xương ở nam giới, triệu chứng nguyên nhân và cách phòng ngừa bệnh.