Viêm tuyến nước bọt là gì? Triệu chứng nhận biết và nguyên nhân gây bệnh

Viêm tuyến nước bọt là một trong những bệnh lý tai mũi họng phổ biến, có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hiểu rõ về bệnh, từ triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan và chi tiết về viêm tuyến nước bọt.

Viêm tuyến nước bọt là gì?

Tuyến nước bọt tiết ra nước bọt hỗ trợ cho quá trình tiêu hóa thức ăn, rửa sạch vi khuẩn và thức ăn thừa, giữ cho khoang miệng luôn sạch và ẩm ướt. Trong cơ thể người, hệ thống tuyến nước bọt bao gồm:

• Tuyến nước bọt mang tai
• Tuyến nước bọt dưới hàm
• Tuyến nước bọt dưới lưỡi
• Nhiều tuyến nước bọt nhỏ rải rác khắp niêm mạc miệng.

Viêm tuyến nước bọt là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại các tuyến nước bọt, bao gồm tuyến mang tai, tuyến dưới hàm và tuyến dưới lưỡi. Bệnh có thể do vi khuẩn, virus hoặc các yếu tố khác gây ra. Viêm tuyến nước bọt thường gây đau đớn, sưng và khó chịu, ảnh hưởng đến quá trình ăn uống và giao tiếp của người bệnh.

Theo giải phẫu bệnh, tình trạng nhiễm trùng tuyến nước bọt thường xảy ra ở 3 tuyến nước bọt chính:

• Viêm tuyến nước bọt mang tai: Là tình trạng nhiễm trùng tuyến nước bọt nằm ở 2 bên má, phía trước tai. Đây là tuyến nước bọt lớn nhất của cơ thể.
• Viêm tuyến nước bọt dưới hàm: Là tình trạng nhiễm trùng các tuyến nước bọt nằm vùng dưới hàm. Đây là những tuyến nước bọt lớn thứ hai.
• Viêm tuyến nước bọt dưới lưỡi: Là tình trạng nhiễm trùng các tuyến nước bọt nằm ở hai bên lưỡi, nằm dưới sàn miệng. Đây là tuyến nhỏ nhất trong số các tuyến nước bọt chính.

Triệu chứng viêm tuyến nước bọt

Các triệu chứng của viêm tuyến nước bọt bao gồm:

• Đau và sưng ở vùng tuyến bị viêm.

• Khó nuốt, đau khi nhai.
• Khô miệng, giảm tiết nước bọt.
• Sưng hạch bạch huyết gần vùng viêm.
• Lỗ ống Stenon: Nếu viêm do vi khuẩn, lỗ ống Stenon sẽ thấy viêm đỏ hoặc/và có mủ chảy ra khi vuốt dọc ống tuyến.
• Da vùng tuyến mang tai: Có thể căng cứng, bóng nhưng thường không đỏ, sờ nóng đau; nếu viêm tuyến nước bọt do virus thì khi ấn vào không thấy lõm; nếu viêm do vi khuẩn thì đỏ da và ấn vào có thể lõm.
• Các biểu hiện khác:
  • Đau họng, há miệng hoặc bị đau hàm
  • Khi nuốt đau lan ra tai
  • Sốt ớn lạnh kèm đau đầu
  • Mệt mỏi
  • Hôi miệng.
  • Nếu nhiễm trùng tuyến nước bọt do khối u sẽ cảm thấy u cục, cứng khu vực bị viêm.

Nguyên nhân gây ra viêm tuyến nước bọt

Viêm tuyến nước bọt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Nhiễm virus (Virus quai bị, HIV, Coxsackievirus, Parainfluenza loại 1 và 2, Virus herpes, virus cúm A…): Là nguyên nhân phổ biến nhất.

• Nhiễm trùng do vi khuẩn: Thường gặp nhất là Staphylococcus aureus. Các loại vi khuẩn khác bao gồm vi khuẩn liên cầu, vi khuẩn Coliform.
• Sỏi tuyến nước bọt, ống nước bọt bị gấp khúc, khối u, các tuyến nước bọt hình thành bất thường, sẹo hẹp ống tuyến gây tắc nghẽn ống dẫn nước bọt.
• Khô miệng do tác động của thuốc hoặc bệnh lý khác.
• Chấn thương hoặc tổn thương vùng tuyến nước bọt.
• Tình trạng giảm tuyến nước bọt gây viêm có thể xuất phát từ các yếu tố:
  • Tuổi tác, thường từ 50-60 tuổi
  • Người vừa trải qua phẫu thuật
  • Xạ trị trong miệng
  • Mắc bệnh Sjögren
  • Mắc chứng khô miệng, mất nước
  • Mắc chứng rối loạn ăn uống, suy dinh dưỡng, miễn dịch yếu
  • Dùng thuốc kháng histamin, thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống rối loạn thần kinh và các loại thuốc khác điều trị tâm thần khác.
  • Suy thận
  • Thở bằng miệng khi ngủ
  • Căng thẳng
  • Nấm miệng
  • Đái tháo đường.

Các yếu tố nguy cơ gây ra viêm tuyến nước bọt

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm tuyến nước bọt, bao gồm:

• Hệ miễn dịch suy yếu (do bệnh lý hoặc thuốc điều trị). Một số bệnh lý đóng vai trò là các yếu tố thuận lợi gây nhiễm trùng các tuyến nước bọt như: AIDS, hội chứng Sjogren, suy dinh dưỡng, bệnh nghiện rượu…
• Bệnh lý mạn tính như đái tháo đường.
• Thiếu vệ sinh răng miệng.
• Tắc nghẽn ống dẫn nước bọt.
• Khô miệng do bệnh lý hoặc sử dụng thuốc.
• Không tiêm chủng phòng ngừa bệnh quai bị, thường gặp ở trẻ em.

Viêm tuyến nước bọt là một bệnh lý không hiếm gặp, nhưng nếu không được nhận biết và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Việc nắm vững thông tin về triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp bạn quản lý bệnh hiệu quả hơn. Đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ của các chuyên gia y tế khi gặp các triệu chứng nghi ngờ để được tư vấn và điều trị kịp thời.