Vảy nến toàn thân: nguyên nhân, triệu chứng và phác đồ điều trị

Vảy nến toàn thân là một dạng nặng của bệnh vảy nến, trong đó các tổn thương da lan rộng ra toàn bộ cơ thể, bao phủ một diện tích lớn. Đây không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh.

Định nghĩa và đặc điểm

Vảy nến là một bệnh tự miễn dịch, có nghĩa là hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào các tế bào da khỏe mạnh, khiến chúng phát triển quá nhanh. Quá trình này dẫn đến sự hình thành các mảng da dày, đỏ, phủ vảy trắng bạc, gây ngứa ngáy, khó chịu. Khi bệnh lan rộng ra toàn thân, nó được gọi là vảy nến toàn thân.

Phân biệt vảy nến toàn thân với các bệnh da liễu khác

Vảy nến toàn thân thường bị nhầm lẫn với một số bệnh da liễu khác như:

• Viêm da cơ địa (eczema): Mặc dù cả hai đều gây ngứa và phát ban, viêm da cơ địa thường xuất hiện ở các nếp gấp da, trong khi vảy nến có xu hướng xuất hiện ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu và lưng dưới.
• Á sừng: Á sừng thường gây khô da, bong tróc ở lòng bàn tay, bàn chân. Vảy nến có thể ảnh hưởng đến cả lòng bàn tay, bàn chân nhưng thường kèm theo các mảng da đỏ, dày cộm.

Việc phân biệt chính xác là vô cùng quan trọng để có phương pháp điều trị phù hợp.

Nguyên nhân gây bệnh vảy nến toàn thân

Nguyên nhân chính xác gây ra vảy nến toàn thân vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng các nhà khoa học tin rằng sự kết hợp của các yếu tố sau đóng vai trò quan trọng:

Yếu tố di truyền

Di truyền đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh vảy nến. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh vảy nến, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn. Các nghiên cứu đã xác định một số gen liên quan đến bệnh vảy nến.

Rối loạn hệ miễn dịch

Như đã đề cập, vảy nến là một bệnh tự miễn dịch. Hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các tế bào da, gây ra quá trình viêm và tăng sinh tế bào da quá mức.

Các yếu tố môi trường

Một số yếu tố môi trường có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm bệnh vảy nến, bao gồm:

• Stress (căng thẳng): Căng thẳng tinh thần có thể làm bùng phát các triệu chứng của bệnh.
• Thời tiết: Thời tiết lạnh, khô có thể làm khô da và làm nặng thêm tình trạng vảy nến.
• Nhiễm trùng: Một số bệnh nhiễm trùng, chẳng hạn như viêm họng do liên cầu khuẩn, có thể kích hoạt bệnh vảy nến.
• Một số loại thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như lithium và một số thuốc điều trị huyết áp cao, có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm bệnh vảy nến.

“Hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh là bước đầu tiên quan trọng để kiểm soát và điều trị vảy nến hiệu quả.”

Triệu chứng của vảy nến toàn thân

Triệu chứng của vảy nến toàn thân có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng một số biểu hiện thường gặp bao gồm:

Các biểu hiện trên da

• Các mảng da đỏ: Các mảng da đỏ, viêm, có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng thường gặp nhất ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu, lưng dưới và mông.
• Vảy trắng bạc: Các mảng da được bao phủ bởi các vảy trắng bạc, dễ bong tróc.
• Ngứa ngáy: Ngứa là một triệu chứng phổ biến và có thể rất khó chịu.
• Da khô, nứt nẻ: Da có thể bị khô, nứt nẻ, thậm chí chảy máu.

Ảnh hưởng đến móng và khớp

Ngoài các biểu hiện trên da, vảy nến toàn thân cũng có thể ảnh hưởng đến:

• Móng: Móng tay, móng chân có thể bị rỗ, dày lên, đổi màu hoặc bong tróc (vảy nến móng).
• Khớp: Một số người bị vảy nến cũng có thể bị viêm khớp, được gọi là viêm khớp vảy nến, gây đau, sưng và cứng khớp.

Các triệu chứng toàn thân khác (nếu có)

Trong một số trường hợp nặng, vảy nến toàn thân có thể gây ra các triệu chứng toàn thân như:

• Sốt
• Mệt mỏi
• Ớn lạnh

Chẩn đoán vảy nến toàn thân

Việc chẩn đoán vảy nến toàn thân thường dựa trên:

Khám lâm sàng

Bác sĩ da liễu sẽ khám da của bạn, kiểm tra các vùng da bị tổn thương, hỏi về tiền sử bệnh và các triệu chứng bạn đang gặp phải. Kinh nghiệm của bác sĩ là yếu tố then chốt trong việc chẩn đoán chính xác.

Xét nghiệm (nếu cần)

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết da để xác định chẩn đoán và loại trừ các bệnh da liễu khác. Quá trình này bao gồm việc lấy một mẫu nhỏ da để kiểm tra dưới kính hiển vi.

Phác đồ điều trị vảy nến toàn thân

Hiện nay, chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn vảy nến, nhưng có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả giúp kiểm soát các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Phác đồ điều trị thường được cá nhân hóa tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, tuổi tác và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

Điều trị tại chỗ

Các loại thuốc bôi tại chỗ thường được sử dụng cho các trường hợp vảy nến nhẹ đến trung bình, bao gồm:

• Corticosteroid: Đây là loại thuốc chống viêm mạnh, giúp giảm ngứa, đỏ và viêm. Tuy nhiên, việc sử dụng corticosteroid kéo dài có thể gây ra các tác dụng phụ như mỏng da, rạn da.
• Calcipotriol (dẫn xuất vitamin D): Calcipotriol giúp làm chậm sự phát triển của tế bào da.
• Các loại kem dưỡng ẩm: Giữ ẩm cho da là rất quan trọng để giảm khô da và ngứa.

Quang trị liệu (Liệu pháp ánh sáng)

Quang trị liệu sử dụng tia cực tím (UV) để làm chậm sự phát triển của tế bào da. Có hai loại quang trị liệu chính:

• UVB: Sử dụng tia UVB bước sóng hẹp.
• PUVA: Kết hợp tia UVA với thuốc psoralen.

Thuốc toàn thân

Đối với các trường hợp vảy nến nặng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, bác sĩ có thể kê đơn thuốc toàn thân, bao gồm:

• Methotrexate: Một loại thuốc ức chế hệ thống miễn dịch.
• Cyclosporine: Một loại thuốc ức chế hệ thống miễn dịch khác.
• Thuốc sinh học (Biologics): Đây là các loại thuốc được sản xuất bằng công nghệ sinh học, nhắm mục tiêu vào các phần cụ thể của hệ thống miễn dịch. Thuốc sinh học thường được sử dụng cho các trường hợp vảy nến trung bình đến nặng và không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

“Việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và tái khám định kỳ là vô cùng quan trọng để kiểm soát bệnh vảy nến hiệu quả.”

Chăm sóc tại nhà và phòng ngừa

Bên cạnh việc điều trị theo chỉ định của bác sĩ, việc chăm sóc tại nhà cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh vảy nến:

Chế độ ăn uống và sinh hoạt

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhiều đường và chất béo bão hòa.
• Giảm stress: Tìm các phương pháp giảm stress như yoga, thiền định hoặc tập thể dục.
• Tránh các tác nhân kích thích: Xác định và tránh các yếu tố có thể làm bùng phát bệnh vảy nến, chẳng hạn như stress, thời tiết lạnh, một số loại thực phẩm hoặc thuốc.

Dưỡng ẩm và chăm sóc da

• Sử dụng kem dưỡng ẩm thường xuyên: Chọn các loại kem dưỡng ẩm không chứa hương liệu và chất tạo màu.
• Tắm nước ấm: Tránh tắm nước quá nóng, vì có thể làm khô da.
• Nhẹ nhàng khi lau khô da: Vỗ nhẹ da bằng khăn mềm thay vì chà xát mạnh.

Biến chứng của vảy nến toàn thân (nếu không được điều trị)

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, vảy nến toàn thân có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Viêm khớp vảy nến nặng: Gây đau đớn, biến dạng khớp và tàn phế.
• Các vấn đề về tim mạch: Nghiên cứu cho thấy người bị vảy nến có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn.
• Các vấn đề về tâm lý: Vảy nến có thể ảnh hưởng đến lòng tự trọng và gây ra các vấn đề về tâm lý như trầm cảm và lo âu.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

• Vảy nến toàn thân có lây không? Không, vảy nến không lây từ người sang người.
• Có cách chữa khỏi hoàn toàn vảy nến không? Hiện nay chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn vảy nến, nhưng có nhiều phương pháp điều trị giúp kiểm soát bệnh hiệu quả.
• Tôi nên làm gì nếu nghi ngờ mình bị vảy nến toàn thân? Hãy đến gặp bác sĩ da liễu để được khám và tư vấn.

Kết luận

Vảy nến toàn thân là một bệnh da liễu mãn tính cần được quan tâm và điều trị đúng cách. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy nhớ rằng, việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và chăm sóc da đúng cách là chìa khóa để sống chung hòa bình với căn bệnh này. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia da liễu để được tư vấn và điều trị tốt nhất.

Nguồn: Tổng hợp