Thiếu và đa nước ối trong thai kỳ: tùy thuộc vào cân nhắc và chế độ chăm sóc

Trong suốt thai kỳ, túi ối chịu trách nhiệm bảo vệ và cung cấp chất dinh dưỡng cho thai nhi. Hiện tượng túi ối méo là một biểu hiện bất thường và có thể gây nguy hiểm cho mẹ và thai nhi. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng này và cách khắc phục.

Tìm hiểu về túi ối và vai trò của nó trong thai kỳ

Túi ối, hay còn gọi là túi thai, là một bọc mỏng nằm trong tử cung và bao bọc và nuôi dưỡng thai nhi trong suốt thai kỳ. Nước ối, chứa chất lipid, protein, carbohydrate và urea, có tác dụng làm một lớp màng đệm để giúp thai nhi di động dễ dàng và bảo vệ bé trước các tác động ngoại lực từ bên ngoài.

“Túi ối chứa chất lipid, protein, carbohydrate và urea, giúp bảo vệ thai nhi trước các tác động ngoại lực từ bên ngoài.”

Theo các chuyên gia, túi ối bắt đầu phát triển trong tuần thứ 2 của thai kỳ và hoàn thiện vào tuần thứ 10. Trong 3 tháng đầu, thai nhi sẽ thường xuyên nuốt phải nước ối và bài tiết ra bên ngoài. Lượng nước ối sẽ tăng lên rồi giảm dần cho đến khi trẻ chào đời.

Thiếu ối: Nguyên nhân, dấu hiệu và biến chứng

Thiếu ối là tình trạng lượng nước ối ít hơn mức bình thường. Thường được chẩn đoán khi chỉ số ối (AFI – Amniotic Fluid Index) đo được qua siêu âm nhỏ hơn 5cm.

Nguyên nhân gây thiếu ối

Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến thiếu ối, bao gồm:

• Rỉ ối, vỡ ối non: Màng ối bị rách hoặc vỡ trước khi chuyển dạ làm nước ối bị rò rỉ ra ngoài.
• Bất thường thai nhi (bất thường tiết niệu): Các bất thường về hệ tiết niệu của thai nhi có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất nước ối.
• Bệnh lý của mẹ (cao huyết áp, tiền sản giật, bệnh thận): Một số bệnh lý của mẹ có thể ảnh hưởng đến tuần hoàn máu đến nhau thai và thai nhi, từ đó ảnh hưởng đến lượng nước ối.
• Thai quá ngày: Khi thai quá ngày dự sinh, chức năng nhau thai có thể suy giảm, dẫn đến giảm sản xuất nước ối.

Dấu hiệu nhận biết thiếu ối

Một số dấu hiệu có thể gợi ý tình trạng thiếu ối:

• Bụng bầu nhỏ hơn so với tuổi thai: Kích thước bụng bầu không tương xứng với tuổi thai.
• Thai máy ít: Thai nhi cử động ít hơn bình thường.
• Rỉ ối: Rỉ ra một lượng nhỏ dịch âm đạo.
• Siêu âm phát hiện AFI thấp: Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất.

Biến chứng của thiếu ối

Thiếu ối có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé:

• Dị tật thai nhi (co rút chi, biến dạng mặt): Thiếu không gian vận động có thể dẫn đến các dị tật về chi và mặt.
• Suy dinh dưỡng bào thai: Lượng nước ối ít có thể ảnh hưởng đến sự cung cấp dinh dưỡng cho thai nhi.
• Sinh non: Tăng nguy cơ sinh non.
• Thai chết lưu: Trong những trường hợp nghiêm trọng, thiếu ối có thể dẫn đến thai chết lưu.
• Tăng nguy cơ mổ lấy thai: Do các biến chứng liên quan đến thiếu ối.

Đa ối: Nguyên nhân, dấu hiệu và biến chứng

Đa ối là tình trạng lượng nước ối nhiều hơn mức bình thường. Thường được chẩn đoán khi chỉ số ối (AFI) đo được qua siêu âm lớn hơn 25cm.

Nguyên nhân gây đa ối

Một số nguyên nhân gây đa ối bao gồm:

• Đái tháo đường thai kỳ: Mẹ bị đái tháo đường thai kỳ có thể làm tăng lượng nước ối.
• Đa thai: Mang đa thai thường đi kèm với lượng nước ối nhiều hơn.
• Bất thường thai nhi (bất thường hệ thần kinh trung ương, tiêu hóa): Một số bất thường ở thai nhi có thể ảnh hưởng đến quá trình nuốt và hấp thụ nước ối.
• Bất đồng nhóm máu Rh: Bất đồng nhóm máu Rh giữa mẹ và con có thể gây ra đa ối.
• Nhiễm trùng bào thai: Nhiễm trùng trong tử cung cũng có thể là nguyên nhân gây đa ối.

Dấu hiệu nhận biết đa ối

Một số dấu hiệu có thể gợi ý tình trạng đa ối:

• Bụng bầu to hơn so với tuổi thai: Bụng bầu phát triển nhanh và lớn hơn so với tuổi thai.
• Khó thở: Do tử cung lớn chèn ép lên cơ hoành.
• Khó tiêu: Do tử cung chèn ép lên dạ dày và các cơ quan tiêu hóa.
• Phù chân: Phù ở chân và mắt cá chân.
• Siêu âm phát hiện AFI cao: Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất.

Biến chứng của đa ối

Đa ối có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé:

• Sinh non: Do tử cung bị căng giãn quá mức, kích thích các cơn co tử cung và dẫn đến sinh non.
• Vỡ ối sớm: Áp lực trong tử cung tăng cao có thể làm vỡ ối sớm.
• Ngôi thai bất thường: Lượng nước ối nhiều có thể khiến thai nhi khó cố định ngôi thai thuận.
• Băng huyết sau sinh: Sau sinh, tử cung khó co hồi tốt do đã bị căng giãn trong thời gian dài, làm tăng nguy cơ băng huyết.
• Sa dây rốn: Khi vỡ ối, dây rốn có thể bị sa xuống trước thai nhi, gây nguy hiểm cho bé.

Chẩn đoán thiếu và đa nước ối

Việc chẩn đoán thiếu ối và đa ối được thực hiện thông qua các phương pháp sau:

Siêu âm đo chỉ số ối (AFI)

Siêu âm đo chỉ số ối (AFI) là phương pháp chính xác nhất để đánh giá lượng nước ối.

• Cách đo AFI: Bác sĩ sẽ chia tử cung thành bốn phần và đo chiều sâu của túi nước ối lớn nhất trong mỗi phần. Tổng chiều sâu của bốn túi nước ối này chính là chỉ số AFI.
• Giá trị bình thường: Chỉ số AFI bình thường dao động từ 5cm đến 25cm. AFI dưới 5cm được coi là thiếu ối, trên 25cm được coi là đa ối.

Khám lâm sàng

Ngoài siêu âm, bác sĩ cũng sẽ thực hiện khám lâm sàng để đánh giá tình trạng của mẹ bầu.

• Đánh giá kích thước bụng, nghe tim thai: Bác sĩ sẽ đo kích thước bụng bầu và nghe tim thai để đánh giá sự phát triển của thai nhi.

Chế độ chăm sóc và xử lý khi thiếu hoặc đa ối

Việc chăm sóc và xử lý thiếu ối hoặc đa ối sẽ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây ra.

Chăm sóc tại nhà khi thiếu ối nhẹ

Trong trường hợp thiếu ối nhẹ, bác sĩ có thể khuyên mẹ bầu:

• Uống nhiều nước: Uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày.
• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đầy đủ và tránh vận động mạnh.
• Theo dõi thai máy: Theo dõi cử động của thai nhi.

Điều trị tại bệnh viện khi thiếu ối nặng

Trong trường hợp thiếu ối nặng, bác sĩ có thể chỉ định:

• Truyền dịch ối: Bổ sung nước ối trực tiếp vào tử cung.
• Theo dõi sát sao: Theo dõi tim thai và tình trạng sức khỏe của mẹ.
• Chấm dứt thai kỳ nếu cần thiết: Trong những trường hợp nghiêm trọng, để bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé, bác sĩ có thể quyết định chấm dứt thai kỳ.

Chăm sóc tại nhà khi đa ối nhẹ

Đối với đa ối nhẹ, mẹ bầu nên:

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đầy đủ.
• Hạn chế vận động mạnh: Tránh các hoạt động gắng sức.

Điều trị tại bệnh viện khi đa ối nặng

Trong trường hợp đa ối nặng, bác sĩ có thể chỉ định:

• Chọc hút bớt nước ối: Giảm bớt lượng nước ối trong tử cung.
• Điều trị nguyên nhân (nếu có): Ví dụ như kiểm soát đường huyết nếu mẹ bị đái tháo đường thai kỳ.
• Theo dõi sát sao: Theo dõi tình trạng sức khỏe của mẹ và bé.
• Chấm dứt thai kỳ nếu cần thiết: Trong những trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể quyết định chấm dứt thai kỳ.

Chế độ dinh dưỡng cho mẹ bầu có vấn đề về nước ối

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì lượng nước ối ổn định.

Thực phẩm nên ăn

• Rau xanh: Cung cấp vitamin và khoáng chất.
• Trái cây: Cung cấp vitamin và chất xơ.
• Protein: Thịt, cá, trứng, sữa… giúp xây dựng tế bào.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Cung cấp năng lượng.

Thực phẩm nên hạn chế

• Đồ ngọt: Hạn chế đồ ngọt và đồ uống có đường.
• Đồ chế biến sẵn: Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn và đồ ăn nhanh.

Câu hỏi thường gặp

1. Chỉ số ối bao nhiêu là nguy hiểm?

Chỉ số AFI dưới 5cm được coi là thiếu ối và trên 25cm được coi là đa ối. Cả hai tình trạng này đều cần được theo dõi và xử lý bởi bác sĩ.

2. Tôi có thể tự làm gì để cải thiện tình trạng nước ối?

Việc quan trọng nhất là bạn cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Uống đủ nước và nghỉ ngơi có thể giúp cải thiện tình trạng thiếu ối nhẹ, nhưng không thể thay thế cho việc điều trị y tế.

3. Tôi bị đa ối, có nhất thiết phải sinh mổ không?

Không nhất thiết. Việc sinh mổ hay sinh thường phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ đa ối, ngôi thai và tình trạng sức khỏe của mẹ và bé. Bác sĩ sẽ đưa ra quyết định dựa trên tình hình cụ thể.

4. Thiếu ối trong 3 tháng đầu thai kỳ có nguy hiểm hơn so với các giai đoạn khác không?

Thiếu ối trong 3 tháng đầu thai kỳ có thể đặc biệt nguy hiểm vì đây là giai đoạn hình thành các cơ quan quan trọng của thai nhi. Thiếu ối trong giai đoạn này có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh.

5. Tôi nên ăn gì để tăng lượng nước ối?

Uống đủ nước là quan trọng nhất. Ngoài ra, bạn nên ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, đặc biệt là các loại quả mọng nước như dưa hấu, dưa chuột. Tuy nhiên, việc ăn uống không thể thay thế cho các biện pháp can thiệp y tế trong trường hợp thiếu ối nghiêm trọng. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Nguồn: Tổng hợp