Thất ngôn: khái niệm, nguyên nhân và phương pháp điều trị

Thất ngôn là một loại rối loạn ngôn ngữ phổ biến sau khi người bệnh gặp các tổn thương não như tai biến mạch máu não, đột quỵ, u não hay chấn thương sọ não. Trạng thái này thường gây khó khăn cho người bệnh trong việc hiểu và sử dụng ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thất ngôn, nguyên nhân gây ra bệnh và phương pháp điều trị hiệu quả.

1. Thất ngôn: Khái niệm và triệu chứng

Thất ngôn, hay còn được gọi là chứng mất ngôn ngữ, là một loại rối loạn chức năng ngôn ngữ do tổn thương não gây ra. Đặc điểm chung của thất ngôn là khả năng hiểu hoặc sử dụng các từ ngữ và tín hiệu ngôn ngữ bị giảm hoặc mất đi do tổn thương não. Thất ngôn thường xảy ra ở người lớn tuổi, những người đã biết nghe, nói, đọc và viết bình thường.

“Thất ngôn là một loại rối loạn chức năng ngôn ngữ, ảnh hưởng đến khả năng hiểu và sử dụng ngôn ngữ của người bệnh.”

Thất ngôn có thể được chia làm hai nhóm chính là thất ngôn tiếp nhận và thất ngôn biểu đạt:

• Thất ngôn tiếp nhận (Thất ngôn Wernicke): Bệnh nhân có thể nghe người khác nói nhưng không hiểu được, đọc chữ viết nhưng không hiểu nghĩa. Thường có rối loạn ngôn ngữ trong việc diễn đạt như âm thanh không rõ ràng, việc sử dụng từ ngữ sai lệch và sai ngữ cảnh.
• Thất ngôn biểu đạt (Thất ngôn Broca): Bệnh nhân gặp khó khăn trong việc diễn đạt và sử dụng ngôn ngữ nói hoặc viết, nhưng khả năng hiểu ngôn ngữ nói và viết vẫn tương đối tốt. Thường có tốc độ nói nhanh, sử dụng từ ngữ đơn giản, nhưng người khác khó hiểu ý nghĩa của bệnh nhân.

2. Nguyên nhân gây ra thất ngôn

Nguyên nhân chính dẫn đến thất ngôn là tổn thương não sau khi mắc các bệnh như đột quỵ hoặc tai biến mạch máu não. Việc tổn thương não gây ra giảm hoặc mất máu lên não, gây chết hoặc tổn thương tế bào ở các vùng kiểm soát ngôn ngữ của não.

Đối với từng dạng thất ngôn, nguyên nhân có thể khác nhau:

• Thất ngôn Wernicke: Tổn thương sau trên thùy thái dương của bán cầu ưu thế thường là nguyên nhân chính. Tình trạng này thường xảy ra sau các tai biến như nhồi máu động mạch não giữa, sa sút trí tuệ mạch máu, xuất huyết não và migraine nhất thời. Bệnh Alzheimer, tổn thương dạng khối hoặc thất ngôn tiến triển nguyên phát cũng là những nguyên nhân ít gặp.
• Thất ngôn Broca: Vùng tổn thương là vùng Broca của bán cầu não trội. Nhồi máu động mạch máu não giữa, nhồi máu não, bán cầu ưu thế, chứng mất trí mạch máu là những nguyên nhân thường gặp. Ngoài ra, bệnh Alzheimer, tổn thương não, chấn thương sọ não, migraine và thất ngôn tiến triển nguyên phát cũng có thể gây ra thất ngôn Broca.
• Thất ngôn dẫn truyền: Tổn thương đường dẫn truyền thần kinh giữa vùng Broca và vùng Wernicke, có vai trò trong chức năng lời nói, thường là nguyên nhân chính. Nhồi máu não, xuất huyết não và khối u não có thể gây ra thất ngôn dẫn truyền.
• Thất ngôn toàn bộ: Vùng tổn thương bao gồm cả vùng Broca và vùng Wernicke. Nguyên nhân chính là nhồi máu, xuất huyết não, chấn thương não hoặc khối u não.

3. Phương pháp điều trị thất ngôn

Đối với người bệnh thất ngôn, việc điều trị là cần thiết để cải thiện khả năng giao tiếp. Tuy cách điều trị có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ tổn thương và nguyên nhân gây ra thất ngôn, nhưng một số phương pháp chung sau đây có thể được áp dụng:

• Phục hồi chức năng ngôn ngữ: Đối với các trường hợp nhẹ, việc phục hồi chức năng ngôn ngữ có thể được thực hiện mà không cần điều trị đặc biệt. Tuy nhiên, đối với những trường hợp nghiêm trọng hơn, bệnh nhân cần học và thực hành lại kỹ năng ngôn ngữ cũng như các phương thức giao tiếp khác. Quá trình điều trị này cần có sự hỗ trợ từ gia đình và các chuyên gia y tế.
• Hỗ trợ gia đình: Gia đình và người thân trong gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện khả năng giao tiếp của người bệnh thất ngôn. Họ nên dành thời gian để trò chuyện, tương tác và chăm sóc người bệnh. Sử dụng cử chỉ, hành động cùng với lời nói, sử dụng ngôn ngữ đơn giản và khả năng kiên nhẫn trong giao tiếp là những cách hỗ trợ hiệu quả.
• Thiết lập môi trường thuận lợi: Để giúp người bệnh thất ngôn phục hồi được kỹ năng ngôn ngữ, việc tạo một môi trường vui vẻ và thân thiện là rất quan trọng. Kết hợp việc tham gia các bài tập trị liệu chung với người bệnh và tạo điều kiện thuận lợi cho việc luyện tập sẽ giúp nâng cao khả năng giao tiếp của bệnh nhân.

“Việc điều trị thất ngôn là quá trình dài và đòi hỏi sự kiên trì của gia đình và nhân viên y tế để giúp bệnh nhân cải thiện khả năng ngôn ngữ.”

Mong rằng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về thất ngôn, nguyên nhân gây ra bệnh và phương pháp điều trị. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế khi bạn hoặc người thân yêu gặp phải tình trạng này.

FAQs về thất ngôn

1. Thất ngôn diễn tiến nguyên phát có thể được điều trị không?
   Có, điều trị thất ngôn diễn tiến nguyên phát có thể được tiến hành để cải thiện khả năng ngôn ngữ của bệnh nhân.
2. Thất ngôn Wernicke có thể tự phục hồi không?
   Tùy thuộc vào mức độ tổn thương, thất ngôn Wernicke có thể tự phục hồi hoặc cần điều trị đặc biệt để cải thiện khả năng ngôn ngữ.
3. Phương pháp điều trị thất ngôn Broca là gì?
   Phương pháp điều trị thất ngôn Broca có thể bao gồm việc phục hồi chức năng ngôn ngữ, hỗ trợ gia đình và thiết lập môi trường thuận lợi cho việc luyện tập.
4. Nguyên nhân chính dẫn đến thất ngôn là gì?
   Nguyên nhân chính dẫn đến thất ngôn là tổn thương não sau khi mắc các bệnh như đột quỵ hoặc tai biến mạch máu não.
5. Phục hồi chức năng ngôn ngữ có hiệu quả trong điều trị thất ngôn không?
   Có, phục hồi chức năng ngôn ngữ là một phương pháp điều trị hiệu quả trong việc cải thiện khả năng giao tiếp của bệnh nhân thất ngôn.

Nguồn: Tổng hợp