Thất dụng: tình trạng y khoa phức tạp do tổn thương não gây ra

Thất dụng là một tình trạng y khoa phức tạp do tổn thương não gây ra. Thất dụng có thể ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống hàng ngày, từ việc ăn uống, mặc quần áo cho đến giao tiếp và các hoạt động xã hội. Tình trạng này đòi hỏi sự quan tâm và hiểu biết sâu rộng về những nguyên nhân và hậu quả của nó. Để hiểu rõ hơn về khái niệm thất dụng và những vấn đề liên quan, hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về chủ đề này.

Thất dụng là gì? Tác nhân gây nên thất dụng

Thất dụng là tình trạng bị rối loạn chức năng thần kinh mà người bệnh không thể thực hiện các động tác có chủ đích mà họ trước đây đã biết và có khả năng thực hiện, dù thể lực cho phép và có mong muốn. Tình trạng này thường là kết quả của tổn thương não, đặc biệt là ở vùng vỏ não.

Dưới đây là một số tác nhân gây nên thất dụng ở người bệnh:

• Chấn thương sọ não: Các chấn thương sọ não nghiêm trọng như tai nạn giao thông hoặc tai nạn lao động, có thể gây ra thất dụng nếu làm tổn thương các bộ phận não quan trọng.
• Bệnh lý não mạn tính: Các bệnh lý như bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson hoặc các bệnh lý khác ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương cũng có thể dẫn đến thất dụng.
• Các khối u trong não: Các khối u trong não bao gồm cả u não ác tính và u não lành tính, có thể gây ra áp lực lên các khu vực não liên quan đến ngôn ngữ và dẫn đến thất dụng.
• Đột quỵ: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của thất dụng. Đột quỵ xảy ra khi một phần của não không nhận được đủ máu, dẫn đến tổn thương não và mất chức năng.

“U não là một trong những tác nhân nguy hiểm gây thất dụng ở người.”

Biểu hiện của thất dụng

Thất dụng tạo ra những biểu hiện rõ ràng của sự thay đổi đột ngột trong khả năng ngôn ngữ và giao tiếp của một người. Những khó khăn trong việc hiểu, nói, viết hoặc đọc có thể trở thành trở ngại và gây ra những tác động lớn đến cuộc sống hàng ngày của họ.

Dưới đây là một số biểu hiện của thất dụng mà chúng ta cần biết:

• Khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ: Người bị thất dụng có thể gặp khó khăn trong việc hiểu từ ngữ, cụm từ hoặc ý nghĩa của câu. Họ có thể gặp vấn đề trong việc nhận biết âm thanh hoặc từ ngữ, đặc biệt khi ngôn từ trừu tượng hoặc phức tạp.
• Mất khả năng diễn đạt: Người bị thất dụng thường gặp khó khăn trong việc tạo ra câu tròn, ý nghĩa, không thể diễn đạt ý nghĩa của mình một cách chính xác. Ngoài ra, họ có thể sử dụng sai từ hoặc không thể tìm ra từ phù hợp để diễn đạt ý của mình.
• Gặp trở ngại trong đọc và viết: Người bị thất dụng gặp khó khăn trong việc đọc hoặc viết. Họ có thể không thể nhận diện chữ cái, không thể viết được những câu đơn giản. Bên cạnh đó, người bệnh có thể mất khả năng kết hợp các từ lại với nhau để hiểu ý của một đoạn văn.
• Mất khả năng nhận biết đối tượng: Một số người bị thất dụng có thể gặp khó khăn trong việc nhận biết các đối tượng quen thuộc hoặc không thể gọi tên chúng, gặp khó khăn trong việc nhận diện khuôn mặt của người khác kể cả những người thân quen. Họ không thể nhận ra khuôn mặt của bạn bè, người thân, thậm chí là bản thân mình.

“Bệnh nhân bị thất dụng không thể nhận dạng khuôn mặt mọi người xung quanh.”

Chẩn đoán và khắc phục thất dụng

Chẩn đoán và khắc phục thất dụng là hai khía cạnh quan trọng trong việc quản lý và điều trị cho những người bị ảnh hưởng bởi tình trạng này. Chẩn đoán đúng và sớm triệu chứng thất dụng là vô cùng quan trọng để bắt đầu quá trình khắc phục và điều trị một cách hiệu quả. Tuy nhiên, cả hai quá trình này đều đòi hỏi sự hợp tác giữa nhiều chuyên gia.

Chẩn đoán thất dụng thường được đặt dựa trên một loạt các phương pháp đánh giá như bác sĩ sẽ thực hiện các trắc nghiệm để đánh giá khả năng ngôn ngữ và giao tiếp của người bệnh. Các trắc nghiệm này thường bao gồm các bài kiểm tra về hiểu ngôn ngữ và khả năng giao tiếp hoặc các phương pháp chụp hình ảnh như CT (Computed Tomography) hoặc MRI (Magnetic Resonance Imaging) có thể được sử dụng để xác định vị trí và mức độ tổn thương não, giúp xác định nguyên nhân của thất dụng.

Sau khi bệnh nhân đã được các chuyên gia chẩn đoán, bước tiếp theo bệnh nhân sẽ được điều trị thất dụng bằng cách:

• Sử dụng các phương tiện trợ giúp ngôn ngữ: Sách nói, ứng dụng di động, hoặc thiết bị đọc văn bản có thể giúp người bị thất dụng tiếp cận thông tin một cách dễ dàng hơn.
• Tham gia các chương trình phục hồi ngôn ngữ: Các chương trình này có thể bao gồm việc luyện tập từ vựng, ngữ pháp, và kỹ năng giao tiếp để cải thiện khả năng ngôn ngữ một cách dần dần.
• Hỗ trợ tâm lý và xã hội: Hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng có thể rất quan trọng đối với người bị thất dụng. Việc hỗ trợ và khích lệ họ trong quá trình phục hồi có thể giúp trở nên tự tin hơn.

“Thất dụng tạo ra những thách thức lớn đối với người bệnh và gia đình của họ. Tuy nhiên, thông qua việc thăm khám và điều trị y tế, sử dụng các phương tiện trợ giúp ngôn ngữ, tập trung vào việc phục hồi và tạo điều kiện thuận lợi, người bị thất dụng có thể vượt qua khó khăn và tái hòa nhập vào cuộc sống hàng ngày một cách tích cực.”

Hy vọng bài viết này có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về chủ đề thất dụng cũng như một số vấn đề liên quan.

Hỏi đáp thường gặp về thất dụng:

• Thất dụng có thể chữa khỏi hoàn toàn không?
  Không có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn cho thất dụng. Tuy nhiên, việc điều trị và phục hồi có thể giúp cải thiện khả năng ngôn ngữ và giao tiếp của người bị thất dụng.
• Thời gian điều trị thất dụng kéo dài bao lâu?
  Thời gian điều trị thất dụng phụ thuộc vào mức độ và nguyên nhân của tổn thương não. Việc phục hồi có thể kéo dài từ vài tháng đến nhiều năm.
• Người bị thất dụng có thể làm việc và sống một cuộc sống bình thường không?
  Người bị thất dụng có thể cần sự hỗ trợ và điều chỉnh để làm việc và sống một cuộc sống bình thường. Nhưng với đầy đủ hỗ trợ và các phương tiện trợ giúp ngôn ngữ, họ có thể vượt qua khó khăn và tham gia vào các hoạt động hàng ngày.
• Người bị thất dụng có thể phục hồi khả năng ngôn ngữ và giao tiếp không?
  Việc phục hồi khả năng ngôn ngữ và giao tiếp phụ thuộc vào mức độ tổn thương và sự sớm chẩn đoán và điều trị. Nhưng với sự hỗ trợ thích hợp và tham gia vào các chương trình phục hồi, người bị thất dụng có thể cải thiện khả năng ngôn ngữ và giao tiếp một cách đáng kể.
• Nguy cơ mắc thất dụng có thể tránh được không?
  Một số nguy cơ mắc thất dụng như chấn thương não do tai nạn có thể tránh được bằng cách tuân thủ các biện pháp an toàn khi sống và làm việc. Tuy nhiên, không có cách nào để ngăn ngừa hoàn toàn các tác nhân gây nên thất dụng khác như bệnh lý não mạn tính hay đột quỵ.

Nguồn: Tổng hợp