Tăng huyết áp và rối loạn liên quan

Tăng huyết áp là một vấn đề sức khỏe phổ biến và nghiêm trọng vì nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như bệnh tim, đột quỵ và suy thận.

Tăng huyết áp là một vấn đề sức khỏe phổ biến và nghiêm trọng

Tăng huyết áp là gì?

Tăng huyết áp, còn được gọi là cao huyết áp, là tình trạng áp lực của máu tác động lên thành động mạch cao hơn mức bình thường trong một thời gian dài. Điều này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như bệnh tim, đột quỵ và suy thận.

Huyết áp được đo bằng hai chỉ số: huyết áp tâm thu (áp lực khi tim co bóp) và huyết áp tâm trương (áp lực khi tim nghỉ giữa các nhịp đập). 

Theo hướng dẫn của Hiệp hội Tim mạch Mỹ (American Heart Association), huyết áp bình thường là dưới 120/80 mmHg. Tăng huyết áp được chẩn đoán khi:

• Huyết áp tâm thu ≥ 130 mmHg hoặc
• Huyết áp tâm trương ≥ 80 mmHg.

Bảng phân loại huyết áp chuẩn

Có hai loại tăng huyết áp chính:

• Tăng huyết áp nguyên phát (vô căn): Chiếm phần lớn các trường hợp và không có nguyên nhân rõ ràng.
• Tăng huyết áp thứ phát: Do một bệnh lý hoặc tình trạng sức khỏe khác, chẳng hạn như bệnh thận, bệnh tuyến giáp, hoặc do tác dụng phụ của một số loại thuốc.

Các yếu tố nguy cơ của tăng huyết áp bao gồm di truyền, tuổi tác, lối sống không lành mạnh (chế độ ăn nhiều muối, ít vận động, thừa cân, hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều), và căng thẳng.

Liên kết giữa tăng huyết áp và các hội chứng mệt mỏi mãn tính, rối loạn cảm xúc và tâm thần

• Hội chứng mệt mỏi mãn tính (Chronic Fatigue Syndrome – CFS)
  • Nguyên nhân chính xác của CFS vẫn chưa được xác định rõ, có một số nghiên cứu chỉ ra rằng người bị tăng huyết áp có thể gặp phải các triệu chứng mệt mỏi mãn tính.
  • Căng thẳng và lối sống không lành mạnh, những yếu tố này có thể góp phần làm tăng huyết áp và cũng có thể là một phần nguyên nhân gây bệnh CFS.
• Rối loạn cảm xúc
  • Tăng huyết áp và trầm cảm thường xảy ra đồng thời. Những người bị tăng huyết áp có nguy cơ cao mắc các chứng rối loạn cảm xúc như trầm cảm và lo âu.
  • Căng thẳng tâm lý và tình trạng căng thẳng mãn tính có thể gây ra tăng huyết áp, đồng thời cũng là yếu tố nguy cơ của các rối loạn cảm xúc.
  • Một số nghiên cứu cũng cho thấy các loại thuốc dùng để điều trị tăng huyết áp có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và gây ra hoặc làm nặng thêm các triệu chứng trầm cảm và lo âu.
• Rối loạn tâm thần
  • Tăng huyết áp có liên quan đến một số rối loạn tâm thần, bao gồm rối loạn lo âu, trầm cảm và rối loạn tâm thần khác.
  • Ngoài ra, có bằng chứng cho thấy sự bất thường trong hệ thống thần kinh tự chủ (autonomic nervous system) ở người tăng huyết áp là nguy cơ tiềm tàng của các vấn đề tâm thần.

Nên kiểm soát tốt huyết áp và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khi có các triệu chứng liên quan đến sức khỏe tâm thần và mệt mỏi mãn tính.

Điều trị tăng huyết áp ảnh hưởng đến các rối loạn liên quan

Điều trị tăng huyết áp không chỉ giúp kiểm soát mức huyết áp mà còn có thể ảnh hưởng tích cực đến các rối loạn liên quan như hội chứng mệt mỏi mãn tính, rối loạn cảm xúc và tâm thần.

Thuốc điều trị tăng huyết áp

• Thuốc ức chế men chuyển (ACE) và thuốc chẹn beta (beta-blockers): Những loại thuốc này có thể giúp cải thiện các triệu chứng lo âu và trầm cảm ở một số bệnh nhân. Tuy nhiên, thuốc chẹn beta đôi khi có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm và mệt mỏi ở một số trường hợp do nhóm thuốc này chặn sự hoạt động của beta adrenergic nên ức chế sự hoạt động của norepinephrin, một chất dẫn truyền thần kinh..

• Thuốc lợi tiểu: Thường không ảnh hưởng tiêu cực đến tâm trạng, nhưng có thể gây mất cân bằng điện giải, dẫn đến mệt mỏi nếu không được giám sát cẩn thận.

• Thuốc chẹn kênh canxi (calcium channel blockers): Thường ít ảnh hưởng đến tâm trạng và mệt mỏi so với một số loại thuốc khác.

Thay đổi lối sống

• Chế độ ăn uống: Chế độ ăn ít muối, nhiều trái cây và rau quả (như chế độ ăn DASH) không chỉ giúp hạ huyết áp mà còn cải thiện tâm trạng và mức năng lượng tổng thể, có thể làm giảm các triệu chứng của hội chứng mệt mỏi mãn tính và rối loạn cảm xúc.

• Tập thể dục: Tập thể dục đều đặn là một phần quan trọng trong việc kiểm soát huyết áp. Nó cũng đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giảm triệu chứng trầm cảm và lo âu, cũng như cải thiện mức năng lượng và giảm mệt mỏi.
• Kiểm soát căng thẳng: Các phương pháp như thiền, yoga và kỹ thuật thở có thể giúp giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng và hỗ trợ trong việc kiểm soát huyết áp.
• Quản lý sức khỏe tâm thần:
  • Liệu pháp tâm lý (psychotherapy): Các liệu pháp như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) có thể giúp giảm triệu chứng trầm cảm và lo âu, đồng thời có thể hỗ trợ quản lý căng thẳng liên quan đến việc sống chung với tăng huyết áp.
  • Hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý: Tư vấn và hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý có thể giúp bệnh nhân quản lý các rối loạn cảm xúc và tâm thần, cũng như cải thiện khả năng tuân thủ điều trị tăng huyết áp.

Điều trị tăng huyết áp không chỉ giúp kiểm soát mức huyết áp mà còn có thể ảnh hưởng tích cực đến các rối loạn liên quan

Kết Luận

Tăng huyết áp không chỉ là một vấn đề sức khỏe đơn giản mà còn có mối liên hệ phức tạp với nhiều rối loạn khác như mệt mỏi mãn tính, rối loạn cảm xúc và tâm thần. Việc kiểm soát tăng huyết áp không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn giúp giảm thiểu các triệu chứng của những rối loạn liên quan. Điều này đòi hỏi sự kết hợp giữa thay đổi lối sống, sử dụng thuốc điều trị thích hợp và quản lý sức khỏe tâm thần. Để đảm bảo hiệu quả tốt nhất, bạn nên tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia khi cần thiết.