Suy thượng thận do thuốc: nguyên nhân, triệu chứng và biến chứng

Suy thượng thận do thuốc là một tình trạng nghiêm trọng gây ra bởi việc sử dụng corticosteroid không đúng cách. Ngoài ra, việc lạm dụng một số loại thuốc giảm đau, thuốc chống dị ứng và các loại thuốc đông y chưa được xác minh cũng có liên quan đến tình trạng này. Rối loạn tuyến thượng thận có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm suy thượng thận cấp tính, suy giảm chất điện giải đáng kể và dễ bị nhiễm trùng cơ hội.

Tổng quan về tuyến thượng thận và suy tuyến thượng thận

Tuyến thượng thận là một tuyến nội tiết nhỏ nằm phía trên thận. Gồm hai phần: tủy tiết ra hormone catecholamine và vỏ não tiết ra hormone corticosteroid. Những hormone này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống.

Suy tuyến thượng thận là tình trạng tuyến thượng thận sản xuất ra lượng glucocorticoid hoặc mineralocorticoid giảm, hoặc cả hai. Điều này dẫn đến rối loạn quá trình trao đổi chất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh và có khả năng gây tử vong. Suy tuyến thượng thận có thể được phân loại thành các loại nguyên phát, thứ phát và đệ tam cấp.

Suy thượng thận nguyên phát (bệnh Addison)

Suy thượng thận nguyên phát, còn gọi là bệnh Addison, là một tình trạng hiếm gặp khi tuyến thượng thận không hoạt động bình thường và không thể sản xuất đủ cortisol, một loại hormone chống căng thẳng thiết yếu. Ngoài ra, khả năng thận sản xuất aldosteron cũng thấp trong tình trạng này. Bệnh Addison cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng.

Suy thượng thận thứ phát

Suy tuyến thượng thận thứ phát xảy ra khi tuyến yên, một tuyến nhỏ trong não, không sản xuất đủ lượng hormone ACTH. Điều này dẫn đến tuyến thượng thận không sản xuất đủ cortisol. Tuy nhiên, việc sản xuất aldosteron vẫn bình thường ở bệnh suy thượng thận thứ phát. Điều trị thường bao gồm liệu pháp thay thế hormone để khôi phục mức cortisol bình thường.

Suy thượng thận đệ tam cấp

Suy thượng thận đệ tam cấp xảy ra do giảm nồng độ hormone corticotrophin từ vùng dưới đồi. Sự sụt giảm này kéo theo hiện tượng không đủ tín hiệu để tuyến thượng thận sản xuất cortisol. Giống như suy thượng thận thứ phát, liệu pháp thay thế hormone cũng cần thiết để kiểm soát tình trạng này.

Nguyên nhân dẫn đến suy thượng thận do thuốc

Một trong những nguyên nhân gây suy thượng thận do thuốc là sử dụng không đúng các loại thuốc chứa corticosteroid. Việc sử dụng quá nhiều thuốc glucocorticoid làm tăng nồng độ corticoid trong máu, báo hiệu tuyến yên ngừng tiết hormon ACTH. Sự ức chế này dẫn đến tuyến thượng thận không hoạt động. Việc tuyến thượng thận ít hoạt động kéo dài sẽ dẫn đến teo tuyến thượng thận, khiến các tuyến mất đi chức năng nội tiết dẫn đến suy thượng thận.

Corticosteroid được sử dụng để điều trị nhiều loại bệnh, bao gồm tình trạng da liễu, bệnh khớp và bệnh về đường hô hấp. Tuy nhiên, việc sử dụng corticosteroid không có giám sát và không có sự hướng dẫn của bác sĩ sẽ gây ra những rủi ro đáng kể cho sức khỏe, trong đó có suy tuyến thượng thận do thuốc. Điều này đặc biệt đúng đối với người già và những người mắc các bệnh như viêm xương khớp. Việc sử dụng sai có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy tuyến thận cấp tính, biến chứng đường tiêu hóa, tăng huyết áp và bệnh tiểu đường do thuốc.

“Việc hiểu những rủi ro liên quan đến việc sử dụng corticosteroid không được giám sát có thể ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng về sức khỏe.”

Triệu chứng suy thượng thận do thuốc

Các triệu chứng suy thượng thận do thuốc có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân, thời gian sử dụng thuốc và mức độ sản xuất quá mức glucocorticoid. Các triệu chứng phổ biến bao gồm: khó chịu và yếu, đau cơ và sụt cân, các vấn đề về đường tiêu hóa, trầm cảm, béo phì, rối loạn chức năng tuyến sinh dục, thay đổi da, kinh nguyệt không đều, tăng huyết áp, rậm lông và mụn trứng cá, và các vấn đề về sức khỏe xương.

Khi phát hiện các triệu chứng suy thượng thận do thuốc, quan trọng là phải tham khảo ý kiến của bác sĩ nội tiết để kiểm tra, chẩn đoán và điều trị thích hợp. Can thiệp sớm có thể ngăn chặn sự tiến triển thành suy thượng thận cấp tính, một tình trạng đe dọa tính mạng.

Suy tuyến thượng thận có nguy hiểm không?

Suy tuyến thượng thận nói chung, suy thượng thận do thuốc nói riêng, nếu không được quản lý đúng cách, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng về sức khỏe. Một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất là cơn suy thượng thận cấp tính. Tình trạng này có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Trong thời gian căng thẳng về thể chất, cơ thể cần nhiều cortisol hơn bình thường. Sự thiếu hụt đáng kể cortisol trong những giai đoạn này có thể dẫn đến huyết áp thấp, lượng đường trong máu thấp, natri trong máu thấp và nồng độ kali trong máu cao đến mức nguy hiểm.

Vì vậy, việc phát hiện sớm tình trạng suy thượng thận là rất quan trọng để tránh nguy cơ suy thận cấp tính và bảo vệ tính mạng của bệnh nhân.

Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Để biết thêm thông tin chi tiết và chẩn đoán chính xác, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Câu hỏi thường gặp về suy thượng thận do thuốc

1. Suy thượng thận do thuốc là gì?

Suy thượng thận do thuốc là một tình trạng nghiêm trọng gây ra bởi việc sử dụng corticosteroid không đúng cách hoặc lạm dụng một số loại thuốc khác. Đây là tình trạng tuyến thượng thận sản xuất ra lượng glucocorticoid hoặc mineralocorticoid giảm, ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và gây tổn thương đến sức khỏe.

2. Có những loại thuốc nào gây suy thượng thận?

Corticosteroid là nhóm thuốc chính gây suy thượng thận do thuốc. Ngoài ra, một số loại thuốc giảm đau, thuốc chống dị ứng và các loại thuốc đông y chưa được xác minh cũng có liên quan đến tình trạng này.

3. Triệu chứng suy thượng thận do thuốc là gì?

Các triệu chứng suy thượng thận do thuốc có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ sản xuất quá mức glucocorticoid. Các triệu chứng phổ biến bao gồm khó chịu và yếu, đau cơ và sụt cân, các vấn đề về đường tiêu hóa, trầm cảm, béo phì, rối loạn chức năng tuyến sinh dục, thay đổi da và các vấn đề về sức khỏe xương.

4. Làm thế nào để phát hiện suy thượng thận do thuốc?

Khi có các triệu chứng suy thượng thận do thuốc, quan trọng là tham khảo ý kiến của bác sĩ nội tiết để kiểm tra, chẩn đoán và điều trị thích hợp. Can thiệp sớm có thể ngăn chặn sự tiến triển thành suy thượng thận cấp tính, một tình trạng đe dọa tính mạng.

5. Suy thượng thận do thuốc có nguy hiểm không?

Suy thượng thận do thuốc, nếu không được quản lý đúng cách, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng. Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất là cơn suy thượng thận cấp tính. Vì vậy, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để bảo vệ tính mạng của bệnh nhân.

Nguồn: Tổng hợp