Suy thận mạn là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Suy thận mạn là một trong những bệnh lý nghiêm trọng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về các dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân gây bệnh, phương pháp chẩn đoán cũng như các biện pháp điều trị hiệu quả cho suy thận mạn.

Tổng quan chung

Vị trí và chức năng của thận trong cơ thể

• Vị trí và cấu trúc của thận:
  • Thận là cơ quan quan trọng trong hệ tiết niệu, nằm ở hai bên cột sống trong vùng hố thắt lưng.
• Chức năng của thận:
  • Lọc máu: Thận lọc máu để loại bỏ các chất thải và tạo ra nước tiểu.
  • Điều chỉnh các chất điện giải: Thận điều chỉnh nồng độ của các chất điện giải trong cơ thể như natri, kali, và canxi.
  • Duy trì huyết áp: Thận điều chỉnh huyết áp thông qua việc điều chỉnh lượng nước và muối trong cơ thể, cũng như sản xuất các hormon như renin.
  • Tham gia vào quá trình tạo máu: Thận sản xuất hormon erythropoietin, kích thích tủy xương sản xuất hồng cầu.

Suy thận mạn là gì?

Suy thận mạn, hay suy thận mãn tính, là tình trạng suy giảm dần dần chức năng thận, kéo dài ít nhất ba tháng, không hồi phục, dẫn đến thận không thể thực hiện các chức năng cơ bản như lọc máu, loại bỏ chất thải và duy trì cân bằng điện giải và nước của cơ thể. Bệnh tiến triển âm thầm, thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, khiến nhiều người không nhận ra mình mắc bệnh cho đến khi tình trạng trở nên nghiêm trọng.

Triệu chứng suy thận mạn

Triệu chứng của suy thận mạn thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể gặp các dấu hiệu sau:

• Mệt mỏi, suy nhược cơ thể: Do thận không thể loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể.
• Tiểu đêm, tiểu ít: Lượng nước tiểu giảm hoặc thay đổi về màu sắc, có thể có máu hoặc bọt.
• Phù nề: Đặc biệt là ở mắt cá chân và bàn chân, do thận không thể cân bằng nước trong cơ thể.
• Khó thở: Do dịch tích tụ trong phổi.
• Chán ăn, buồn nôn và nôn: Hậu quả của sự tích tụ các chất độc hại trong cơ thể.
• Ngứa da: Do sự tích tụ của các chất thải trong máu.
• Huyết áp cao: Do thận không thể điều chỉnh huyết áp một cách bình thường.

Nguyên nhân suy thận mạn

Nguyên nhân gây suy thận mạn rất đa dạng, bao gồm:

• Bệnh tiểu đường: Là nguyên nhân hàng đầu gây suy thận mạn do tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận.
• Tăng huyết áp: Làm tổn thương các mạch máu lớn và nhỏ trong thận.
• Bệnh lý thận: Như viêm cầu thận, viêm bể thận mạn, bệnh thận đa nang.
• Tắc nghẽn đường tiểu: Do sỏi thận, u bướu, phì đại tuyến tiền liệt.
• Nhiễm độc: Do tiếp xúc với hóa chất độc hại, thuốc men hoặc kim loại nặng.
• Bệnh lý hệ thống: Như lupus ban đỏ hệ thống, bệnh cầu thận màng.

Đối tượng nguy cơ

Những người có nguy cơ cao mắc suy thận mạn bao gồm:

• Người bị tiểu đường và cao huyết áp: Đây là hai yếu tố nguy cơ chính.
• Người cao tuổi: Tuổi tác tăng nguy cơ suy giảm chức năng thận.
• Người có tiền sử bệnh thận: Như viêm cầu thận, viêm bể thận.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh thận: Yếu tố di truyền có thể đóng vai trò quan trọng.
• Người tiếp xúc thường xuyên với hóa chất độc hại: Như thuốc men, kim loại nặng, hóa chất trong công nghiệp.

Chẩn đoán suy thận mạn

Để chẩn đoán suy thận mạn, bác sĩ dựa vào các triệu chứng lâm sàng và sẽ chỉ định người bệnh thực hiện một vài kỹ thuật chẩn đoán như:

• Xét nghiệm nước tiểu để đánh giá có protein trong nước tiểu hay không
• Xét nghiệm máu định lượng creatinin trong máu, từ đó ước tính mức lọc cầu thận
• Điện giải đồ, xét nghiệm công thức máu
• Siêu âm để xem mức độ tổn thương thận
• Sinh thiết thận trong những trường hợp cần thiết
• X-quang thận để xem xét kích thước thận giảm đều hay không đều. Kết quả X-quang có thể gặp hình ảnh sỏi thận, dị dạng thận, nang thận

Điều trị suy thận mạn

Điều trị suy thận mạn nhằm làm chậm quá trình tiến triển của bệnh và kiểm soát các triệu chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt: Thay đổi lối sống, bỏ thuốc lá, rượu bia, tập thể dục hàng ngày, tránh các hoạt động mạnh. Hạn chế muối, kali, phốt pho và protein trong khẩu phần ăn hàng ngày để giảm tải cho thận.
• Sử dụng thuốc: Để kiểm soát huyết áp, đường huyết và các biến chứng khác.
• Lọc máu: Khi thận không còn khả năng thực hiện chức năng lọc máu.
• Ghép thận: Là giải pháp cuối cùng khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.

Phòng ngừa suy thận mạn

Suy thận mạn thường tiến triển âm thầm, không có biểu hiện ở giai đoạn sớm nên rất khó phát hiện. Trong khi đó, tác hại của bệnh lại vô cùng nghiêm trọng nên việc chủ động phòng ngừa từ sớm là vô cùng cần thiết, giúp bảo vệ sức khỏe của mỗi người.

Phòng ngừa suy thận mạn bao gồm các biện pháp sau:

• Kiểm soát bệnh tiểu đường và cao huyết áp: Bằng cách tuân thủ điều trị, ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn.
• Uống đủ nước: Giúp thận hoạt động hiệu quả.
• Tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại: Hạn chế sử dụng các loại thuốc không cần thiết, đặc biệt là các thuốc có thể gây hại cho thận.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt là những người có nguy cơ cao mắc bệnh thận.

Kết luận

Suy thận mạn là một bệnh lý nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bằng cách hiểu rõ về các triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp phòng ngừa, chúng ta có thể bảo vệ sức khỏe thận của mình một cách tốt nhất. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của bản thân, kiểm tra định kỳ và tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ để phòng ngừa và điều trị suy thận mạn hiệu quả.