Sốt Vàng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Phòng Ngừa Hiệu Quả

Sốt vàng là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus gây ra, được lây truyền qua muỗi. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa sốt vàng sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe của mình và gia đình một cách hiệu quả.

1. Các nguyên nhân gây bệnh

Sốt vàng do virus sốt vàng thuộc họ Flaviviridae gây ra. Virus này được truyền qua vết đốt của các loài muỗi Aedes aegypti và Haemagogus. Muỗi này chủ yếu sinh sống ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là ở châu Phi và Nam Mỹ. Khi một con muỗi đốt một người hoặc động vật nhiễm bệnh, virus sẽ lây lan vào muỗi và tiếp tục lây nhiễm khi muỗi đốt những người khác.

Ngoài ra, người ta còn phát hiện ra một số loài muỗi khác nhau có thể truyền virus sốt vàng. Chúng thường có mặt khắp nơi, nhiều nhất là ở những khu rừng nhiệt đới, truyền bệnh cho khỉ – đây cũng là một vật chủ cho căn bệnh này giống như con người.

Bệnh thường xảy ra nhiều nhất vào mùa mưa, khí hậu nóng (nhiệt độ trung bình trên 20 độ C), khi loài muỗi Aedes phát triển mạnh. Ở khu vực bệnh lưu hành, mọi chủng đều có thể nhiễm virus sốt vàng, trong đó trẻ em là đối tượng dễ bị nhiễm bệnh nhất.

Con người không thể truyền bệnh sốt vàng trực tiếp cho nhau qua thông qua tiếp xúc thông thường, các vật dụng thường ngày, nhưng có thể truyền bệnh trực tiếp vào máu thông qua kim tiêm.

2. Triệu chứng thường gặp

Sốt vàng (yellow fever) là một bệnh nhiễm virus do muỗi truyền, phổ biến ở khu vực châu Phi và Nam Mỹ. Các triệu chứng của bệnh sốt vàng thường phát triển trong ba giai đoạn chính:

Giai đoạn ủ bệnh

• Thời gian: Khoảng 3-6 ngày sau khi bị muỗi cắn.

Giai đoạn cấp tính (giai đoạn đầu)

• Thời gian: Kéo dài từ 3-4 ngày.
• Triệu chứng:
  • Sốt cao đột ngột
  • Nhức đầu dữ dội
  • Đau cơ, đặc biệt là đau lưng
  • Buồn nôn và nôn mửa
  • Mệt mỏi và yếu đuối
  • Mất cảm giác thèm ăn
  • Mắt, mặt hoặc lưỡi đỏ (mặt đỏ bừng)
  • Ớn lạnh

Giai đoạn thuyên giảm

• Thời gian: Khoảng 24-48 giờ sau giai đoạn cấp tính.
• Triệu chứng:
  • Triệu chứng giảm hoặc biến mất
  • Người bệnh có thể cảm thấy khá hơn, nhưng một số người có thể tiến triển đến giai đoạn nghiêm trọng.

Giai đoạn nghiêm trọng 

• Thời gian: Xảy ra sau 24-48 giờ của giai đoạn thuyên giảm.
• Triệu chứng:
  • Sốt cao trở lại
  • Vàng da và mắt (do tổn thương gan, gây ra bệnh vàng da)
  • Đau bụng và nôn mửa, có thể nôn ra máu (huyết áp tụt)
  • Chảy máu mũi, miệng, mắt, hoặc dạ dày
  • Tổn thương gan và thận, dẫn đến suy gan và suy thận
  • Rối loạn nhịp tim
  • Mê sảng, co giật, hoặc hôn mê

Lưu ý

Sốt vàng có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Đối với những người sống sót, quá trình phục hồi có thể mất vài tuần hoặc thậm chí vài tháng. Việc tiêm vaccine là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất chống lại sốt vàng.

3. Phương pháp phòng ngừa sốt vàng hiệu quả

Phòng ngừa sốt vàng là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

Tiêm phòng 

Stamaril (Pháp) là một vắc xin ngừa bệnh sốt vàng an toàn, và chỉ cần tiêm 1 liều duy nhất có tác dụng bảo vệ cơ thể chống lại bệnh suốt đời.

Vắc xin Stamaril phòng bệnh sốt vàng dành cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên và người lớn trên 60 tuổi. Vắc xin được chỉ định cho những người:

• Đi đến, đi qua hoặc sống tại khu vực lưu hành bệnh sốt vàng.
• Đi đến bất kỳ Quốc gia nào yêu cầu Giấy chứng nhận Tiêm chủng Quốc tế tiêm phòng vắc xin phòng bệnh sốt vàng để nhập cảnh.
• Người có nguy cơ nhiễm bệnh do nghề nghiệp.

Vắc xin phòng sốt vàng hầu như không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, sau khi tiêm bạn thường có cảm giác đau, sưng đỏ ở vết tiêm, ngoài ra còn có biểu hiện sốt nhẹ hoặc nôn.

Những người được khuyến cáo không nên tiêm vắc xin sốt vàng gồm:

• Phụ nữ mang thai và cho con bú.
• Những  người có tiền sử dị ứng với protein trứng gà, thịt gà, và các thành phần có trong vắc xin.
• Người bị suy giảm, rối loạn chứng năng tuyến ức.
• Người bị suy giảm hệ miễn dịch (do bẩm sinh, đang hóa trị, xạ trị bệnh ung thư), người nhiễm HIV.

Chống muỗi

Ngoài việc tiêm vắc xin, bạn có thể giúp bảo vệ bản thân khỏi bệnh sốt vàng bằng cách chống lại sự tấn công của muỗi.

Để không bị muỗi đốt bạn nên:

• Tránh tham gia các hoạt động ngoài trời khi thời điểm muỗi hoạt động mạnh nhất.
• Mặc áo sơ mi dài tay, quần dài khi đi vào khu vực có nhiều muỗi.
• Nếu khu vực bạn ở có nhiều muỗi gây bệnh sốt vàng sinh sống, nên dùng lưới chống muỗi, thuốc diệt muỗi.

Tăng cường kiểm dịch y tế

Việt Nam cho tới nay chưa có bệnh nhân sốt vàng, vì thế biện pháp tăng cường kiểm dịch y tế biên giới rất quan trọng, nhằm kịp thời phát hiện, xử lý, quản lý những trường hợp nghi mắc sốt vàng có thể xâm nhập.

Báo cáo khẩn cấp với cơ quan y tế về mọi trường hợp nghi ngờ ca bệnh sốt vàng ở bất cứ địa điểm nào trong nước.

Ngoài ra, người từ các nước đang có dịch về Việt Nam nên chủ động theo dõi sức khỏe, ít nhất 7 ngày sau khi trở về, nếu có biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh, hãy đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Sốt vàng là một căn bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả nếu hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp. Tiêm phòng vaccine, kiểm soát muỗi và theo dõi y tế đều là những biện pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình. Hãy luôn đề cao cảnh giác và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để tránh mắc phải căn bệnh này. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ, đừng ngần ngại tìm đến sự tư vấn y tế chuyên nghiệp.