Phình tách động mạch chủ: nhận biết, chẩn đoán và điều trị

Phình tách động mạch chủ (Aortic Dissection) là một căn bệnh nghiêm trọng xảy ra khi máu xâm nhập qua một vết rách ở thành động mạch chủ, dẫn đến việc tách rời các lớp của thành mạch và tạo ra một lòng mạch giả. Bệnh này có thể xảy ra ở bất kỳ phần nào của động mạch chủ và có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Vậy, phình tách động mạch chủ là gì? Làm thế nào để chẩn đoán và điều trị căn bệnh này? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết dưới đây.

Phình Tách Động Mạch Chủ Là Gì?

Phình tách động mạch chủ là hiện tượng động mạch chủ bị tách ra bởi một vết rách ở lớp trong cùng. Máu từ vết rách này xâm nhập vào giữa các lớp thành động mạch, tạo ra một khoang giả. Nguyên nhân có thể do huyết áp cao, tổn thương hoặc thoái hóa của mạch máu.

“Hiện tượng phình tách động mạch chủ là một tình trạng y tế khẩn cấp, cần sự can thiệp nhanh chóng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.”

Phân Loại Phình Tách Động Mạch Chủ

Có hai hệ thống phân loại chính cho phình tách động mạch chủ: DeBakey và Stanford.

• DeBakey:
  • Type I: Bắt đầu từ động mạch chủ lên, kéo dài ít nhất đến cung động mạch chủ và đôi khi xa hơn.
  • Type II: Giới hạn trong động mạch chủ lên.
  • Type III: Bắt đầu từ động mạch chủ ngực và mở rộng ra xa.
• Stanford:
  • Type A: Xuất phát từ động mạch chủ lên.
  • Type B: Xuất phát từ động mạch chủ xuống.

Dấu Hiệu Và Triệu Chứng Của Phình Tách Động Mạch Chủ

Bệnh nhân mắc phình tách động mạch chủ thường có những triệu chứng sau:

• Đau ngực hoặc đau lưng đột ngột, dữ dội giống như bị xé rách.
• Ngất xỉu hoặc giảm tưới máu đến các cơ quan.
• Hạ huyết áp và nhịp tim nhanh.
• Triệu chứng giảm tưới máu như đột quỵ hoặc suy thận.

Biến Chứng Có Thể Gặp Khi Mắc Phình Tách Động Mạch Chủ

Phình tách động mạch chủ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời, như:

• Vỡ động mạch chủ, dẫn đến tử vong nhanh chóng do mất máu.
• Suy tim hoặc nhồi máu cơ tim.
• Giảm tưới máu đến các cơ quan nội tạng dẫn đến suy tạng đa cơ quan.

Nguyên Nhân Và Yếu Tố Nguy Cơ

Các nguyên nhân chính gây ra phình tách động mạch chủ bao gồm:

• Huyết áp cao không được kiểm soát tốt.
• Rối loạn di truyền như hội chứng Marfan hoặc hội chứng Ehlers-Danlos.
• Chấn thương vùng ngực do tai nạn.

Chẩn Đoán Phình Tách Động Mạch Chủ

Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Siêu âm tim qua thực quản (TEE).
• Chụp CT mạch và chụp MRI.
• Chụp động mạch chủ cản quang để xác nhận và đánh giá mức độ tổn thương.

Phương Pháp Điều Trị Hiệu Quả

Điều trị phình tách động mạch chủ đòi hỏi sự kết hợp giữa các phương pháp điều trị y tế và phẫu thuật:

• Điều trị bằng thuốc:
  • Sử dụng thuốc chẹn beta và thuốc kiểm soát huyết áp để giảm áp lực lên thành mạch.
  • Thuốc giảm đau để kiểm soát triệu chứng.
• Phẫu thuật sử dụng mảnh ghép hoặc can thiệp nội mạch để sửa chữa vùng mạch bị tổn thương.

Phẫu thuật thường được chỉ định cho những trường hợp phình tách loại A theo phân loại Stanford, do đây là những tình trạng có nguy cơ cao dẫn đến biến chứng nguy hiểm như vỡ động mạch chủ hoặc suy tim. Trong quá trình phẫu thuật, các phẫu thuật viên sẽ mở ngực bệnh nhân để tiếp cận động mạch chủ, loại bỏ phần bị tổn thương và thay thế bằng mảnh ghép nhân tạo.

Phương pháp can thiệp nội mạch (EVAR – Endovascular Aneurysm Repair) là một lựa chọn điều trị ít xâm lấn hơn đối với những trường hợp phình tách loại B, khi không có biến chứng hoặc khi bệnh nhân có nguy cơ cao khi thực hiện phẫu thuật mở. Trong phương pháp này, một stent graft được đưa vào động mạch thông qua một ống thông từ động mạch đùi, sau đó được định vị tại vị trí phình tách để củng cố thành mạch, ngăn chặn máu rỉ vào khoang giả.

Sau khi điều trị ban đầu, việc theo dõi và kiểm soát các yếu tố nguy cơ là cực kỳ quan trọng. Bệnh nhân cần thường xuyên theo dõi huyết áp, sử dụng thuốc ổn định huyết áp theo chỉ định của bác sĩ, và định kỳ kiểm tra hình ảnh mạch máu để phát hiện sớm các biến chứng hoặc tái phát của bệnh.

Phòng Ngừa Phình Tách Động Mạch Chủ

Để phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này, hãy thực hiện các biện pháp sau:

• Kiểm soát huyết áp bằng cách duy trì chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh.
• Tránh sử dụng thuốc lá và rượu bia.
• Thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
• Tập thể dục đều đặn nhưng tránh các hoạt động gắng sức có thể làm tăng huyết áp quá mức.
• Tuân thủ điều trị cho các rối loạn di truyền nếu có, bằng cách tham khảo ý kiến từ các chuyên gia y tế.
• Tắm muối Epsom để giảm căng thẳng, giúp hạ huyết áp tự nhiên.

“Phòng bệnh hơn chữa bệnh! Đi khám định kỳ và giữ huyết áp ổn định là chìa khóa để ngăn ngừa phình tách động mạch chủ.”

Kết Luận

Phình tách động mạch chủ là một tình trạng y tế cấp cứu đòi hỏi sự chú ý và can thiệp kịp thời. Hiểu biết và nhận biết sớm các triệu chứng sẽ giúp bạn phòng ngừa và điều trị hiệu quả, bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Hãy nhớ rằng, sự chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe thần thân có thể cứu sống mạng sống.

FAQ về Phình Tách Động Mạch Chủ

1. Tại sao phình tách động mạch chủ lại nguy hiểm?Phình tách động mạch chủ nguy hiểm vì nó có thể dẫn đến các biến chứng đe dọa tính mạng như vỡ động mạch chủ, suy tim hoặc nhồi máu cơ tim do lưu lượng máu không ổn định.
2. Ai có nguy cơ cao mắc bệnh phình tách động mạch chủ?Những người có huyết áp cao không kiểm soát, có các rối loạn di truyền như hội chứng Marfan, và những người có tiền sử chấn thương ở vùng ngực có nguy cơ cao bị phình tách động mạch chủ.
3. Điều trị phình tách động mạch chủ mất bao lâu?Thời gian điều trị phình tách động mạch chủ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và phương pháp điều trị. Phẫu thuật có thể kéo dài vài giờ, và theo dõi hồi phục có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng.
4. Có các biện pháp kiểm soát huyết áp tự nhiên nào để ngăn ngừa phình tách không?Một số biện pháp tự nhiên như duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn, tuân thủ chế độ ăn ít muối và mỡ, và thực hiện các bài tập thư giãn như yoga hoặc thiền có thể giúp kiểm soát huyết áp.
5. Phình tách động mạch chủ có di truyền không?Một số rối loạn di truyền như hội chứng Marfan có thể làm tăng nguy cơ mắc phình tách động mạch chủ, nhưng không phải tất cả các trường hợp phình tách động mạch chủ đều do di truyền.

Nguồn: Tổng hợp