Nhận dạng các nguyên nhân gây đau bụng

Có rất nhiều kiểu đau bụng, mỗi kiểu lại có cách chẩn đoán, xử lý, dùng thuốc khác nhau. Dưới đây là 7 dạng đau bụng được xem là phổ biến nhất. 

1. Đau liên tục vùng bụng dưới

Đây có thể là triệu chứng của Hội chứng ruột kích thích (IBS).Theo BS  J. Brandt, Giám đốc Phân ban tiêu hóa thuộc Trung tâm Y tế Montefiore Mỹ (MHS), nếu xuất hiện cơn đau liên tục dạng như bị chuột rút ở vùng bụng dưới, kèm theo chướng hơi, đầy hơi, rối loạn tiêu hóa, táo bón hoặc tiêu chảy, thì rất có thể là mắc Hội chứng ruột kích thích (IBS), hay  “đại tràng co thắt”. IBS là một trong những chứng rối loạn tiêu hóa phổ biến nhất liên quan đến đường ruột và dạ dày. Riêng tại Mỹ, ước khoảng 10-20% dân số mắc phải căn bệnh này, chủ yếu là phụ nữ.

Căn bệnh chứa đựng nhiều bí ẩn, đặc biệt là nguyên nhân nên việc điều trị chủ yếu tập trung làm giảm bớt các triệu chứng để có cuộc sống tốt hơn. Tuy nhiên, một số nghiên cứu đã phát hiện thấy, thủ phạm gây IBS là do ruột kết quá nhạy cảm. Có điều, hội chứng IBS không gây giảm cân hay chảy máu trực tràng nên có thể sống chung.  Nếu mắc bệnh, nên tư vấn bác sĩ, sử dụng các liệu pháp tự nhiên, duy trì cuộc sống cân bằng, khoa học, tăng cường chất xơ….

2. Đau bụng chuột rút, kèm theo chảy máu trực tràng

Những trường hợp đau bụng co chuột rút, kèm theo chảy máu trực tràng thường là biểu hiện của bệnh viêm ruột (IBD). IBD là thuật ngữ chung để chỉ các tình trạng liên quan đến sưng mãn tính đường tiêu hóa, như bệnh Crohn và viêm loét đại tràng. Theo Quỹ nghiên cứu bệnh Crohn và đại tràng Mỹ (CCFA), những căn bệnh kiểu này thường có các triệu chứng rất giống nhau và khó chẩn đoán chính xác. Không nên nhầm IBD với IBS, bởi IBD nghiêm trọng và ít gặp hơn, trung bình cứ 5 người Mỹ thì có 1 mắc IBS trong khi đó tỷ lệ mắc bệnh IBD chỉ có 1/200.

3. Đau rát vùng bụng giữa

Chứng trào ngược dạ dày thực quản là hiện tượng phổ biến sau khi ăn no, nhất là dùng thức ăn nhiều dầu mỡ. Tại Mỹ có khoảng 60 triệu người mắc phải căn bệnh này ít nhất mỗi tháng một lần. Sở dĩ chuyên môn dùng từ “rát” là để nói về hiện tượng đi kèm đắng miệng. Trào ngược dạ dày thực quản là hiện tượng ợ ra chất lỏng hay thức ăn có lẫn axit từ trong dạ dày. Hỗn hợp axit trào ngược lên ống thực quản và cổ họng, gây ra cảm giác rát bỏng. GERD còn gọi là ợ chua, bệnh không đáng ngại, nhưng nếu xảy ra thường xuyên và không được điều trị kip thời có thể dẫn đến rối loạn tiêu hóa mạn tính.

4. Cơn đau khó chịu vùng quanh rốn

Bệnh sỏi mật thường gây ra những cơn đau khó chịu ở vùng quanh rốn đi kèm đau âm ỉ ở vùng gần vai, rõ nhất là sau khi ăn thực phẩm chứa nhiều chất béo. Đối với nhóm tuổi ngoài 40, nguy cơ mắc sỏi mật cao hơn so với nhóm trẻ tuổi. Lý do, làm lượng hormone estrogen tăng cao, nhất là giai đoạn thai kỳ nên dễ phát sinh sỏi mật. Theo Quỹ CCFA, những viên sỏi hình thành trong nhiều năm trong túi mật khó phát hiện và thường không gây đau, trừ khi chúng bị kẹt trong ống nang. Hậu quả, gây đau thắt, hoặc đôi khi phát sinh những cơn đau theo chu kỳ.

5. Đầy hơi, đau quặn bụng nhưng giảm nếu ăn hoặc dùng thuốc kháng acid dạ dày

Đây là những dấu hiệu viêm loét đường tiêu hóa, như đầy hơi, ợ nóng, chán ăn và sụt cân. Xuất hiện những cơn đau ở vùng niêm mạc dạ dày hoặc phần đầu ruột non. Căn bệnh này ảnh hưởng đến nửa triệu người Mỹ mỗi năm. Căn bệnh này không phải do căng thẳng (stress) mà do hai nguyên nhân chính, gồm tác động của vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori), loại vi khuẩn gây tổn thương lớp niêm mạc dạ dày; Hai là, do lạm dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), như aspirin hay ibuprofen. Nếu xét nghiệm máu, có thể phát hiện được nguyên nhân gây bệnh, đặc biệt là sự có mặt của vi khuẩnH. pylori.

6. Đau đột ngột ở vùng bụng dưới bên trái kèm đầy hơi

Nếu bị đau đột ngột ở vùng bụng dưới bên trái kèm đầy hơi rồi bỗng dưng cơn đau tạm ngưng, thì rất có thể là dấu hiệu của bệnh viêm túi thừa, tức các túi nhỏ nằm bên trong ruột già. Đây là hiện tượng rối loạn tiêu hóa khá phổ biến thường gặp ở nhóm người cao tuổi. Có ít nhất 1/3 dân số Mỹ tuổi trên 60 mắc phải căn bệnh này. Tuy nhiên, chỉ có 10-20% xuất hiện các triệu chứng như đầy hơi quá mức, đau bụng, chuột rút, và táo bón. Viêm túi thừa còn được miêu tả “giống như có ổ gà trong ruột già vậy”, đó chính là hậu quả của chế độ ăn uống quá ít chất xơ.

7. Đau dữ dội bụng phía dưới, bên phải

Nếu bị đau dữ dội ở phía dưới, bên phải rốn thì cơn đau này có thể là dấu hiệu nguy cơ bệnh viêm ruột thừa, nhất là khi kèm theo sốt nhẹ, không thể đánh hơi, bị táo bón hay tiêu chảy. Nếu bị viêm ruột thừa, đau sẽ rõ rệt hơn khi đi lại, hít thở sâu, ho, hắt hơi, hoặc có áp lực nào đó lên vùng bụng, lúc này cơ đau sẽ trầm trọng hơn. Theo Viện Y học quốc gia Mỹ, bệnh viêm ruột thừa là hiện tượng ruột thừa bị viêm và mưng mủ. Bệnh này thường phải phẫu thuật cấp cứu ổ bụng, can thiệp sớm, cắt bỏ ruột thừa trước khi nó bị vỡ.

DS.Chu Trang Nhung (Theo RD)