Nguyên nhân và triệu chứng tắc ruột cơ học: tìm hiểu và nhận biết sớm

Tắc ruột là một bệnh lý tiêu hóa khá phổ biến trong các trường hợp cấp cứu ngoại khoa ổ bụng. Có hai loại nguyên nhân gây tắc ruột, đó là tắc ruột cơ năng và cơ học. Trong số đó, tắc ruột cơ học chiếm hơn 95% tổng số ca nhập viện do tắc ruột và là dạng thường gặp nhất.

Thế nào là tắc ruột?

Tắc ruột là tình trạng các chất trong lòng ruột bị ngưng trệ, là một cấp cứu ngoại khoa thường gặp, chiếm tỷ lệ từ 9 – 19% trong các trường hợp cấp cứu bụng và từ 0,8 – 1,2% trong các bệnh ngoại khoa. Các chất trong lòng ruột bao gồm ruột non (thức ăn đang trong quá trình tiêu hóa, hấp thu, dịch tiêu hóa) và ruột già (hơi, phân).

Tắc ruột có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và ở cả hai giới, nhưng nguyên nhân gây tắc ruột có thể khác nhau theo từng lứa tuổi. Tắc ruột thường được chia thành hai loại: tắc ruột cơ năng (chiếm tỷ lệ 3 – 5%) và tắc ruột cơ học (chiếm tỷ lệ 95 – 97% và thường gặp hơn). Trong bài viết này, chúng ta sẽ tập trung vào tắc ruột cơ học, đặc biệt là các nguyên nhân và triệu chứng của căn bệnh này.

Nguyên nhân gây tắc ruột cơ học

Nguyên nhân gây tắc ruột cơ học được xác định là do ruột bị bít nghẽn, thắt lại hoặc có một số nguyên nhân khác như:

• Tắc ruột do bít nghẽn: Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây tắc ruột do bít nghẽn, bao gồm búi giun đũa, u bã thức ăn, sỏi mật và các tổn thương từ thành ruột như sẹo xơ, teo ruột, ruột đôi, u lành tính hoặc ác tính của ruột non hay ruột già.
• Tắc ruột do tác động từ bên ngoài: Thường gặp ở các trường hợp u xơ tử cung, u nang buồng trứng, u sau phúc mạc, u mạc treo,…
• Tắc ruột do thắt: Bao gồm xoắn ruột (xoắn ruột non, xoắn manh tràng, xoắn đại tràng Sigma), thoát vị nghẹt (gồm thoát vị bẹn nghẹt, thoát vị bịt nghẹt, thoát vị trong ổ bụng nghẹt), lồng ruột (lồng xuôi chiều, lồng ngược chiều, lồng đơn, lồng hỗn hợp, lồng ở nhũ nhi, và lồng ruột ở người lớn), và dây chằng (xuất hiện sau phẫu thuật, gây chèn ép ruột và mạch máu mạc treo).
• Tắc ruột do hiện tượng viêm: Mọi hiện tượng viêm nhiễm trong ổ bụng (khu trú hay toàn bộ) đều có thể gây tắc ruột (loại hỗn hợp là vừa liệt ruột, vừa tắc ruột cơ học). Đây là loại tắc ruột kèm theo sốt, thường thì bệnh cảnh viêm phúc mạc nổi trội.
• Tắc ruột sau mổ: Sau phẫu thuật vùng bụng, tắc ruột sau mổ thường do viêm phúc mạc do bục miệng nối đường tiêu hóa. Nguyên nhân thứ hai thường gặp là thoát vị nội (phẫu thuật viên không đóng kín mạc treo sau khi cắt nối ruột).
• Tắc ruột giả: Là một tình trạng tắc ruột nhưng không tìm thấy nguyên nhân cơ học. Đại tràng mất trương lực thứ phát do rối loạn điện giải, giảm kali trong máu, bệnh thần kinh, sử dụng một số thuốc chữa bệnh thần kinh hoặc bệnh tim mạch.

Việc tắc ruột cơ học có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như ruột phía trên chỗ tắc bị chướng lên, niêm mạc ruột bị tổn thương, phù nề, xung huyết, mất nước và rối loạn điện giải dễ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như suy thận cơ năng, nứt hoặc vỡ đại tràng, và các biến chứng khác.

Triệu chứng tắc ruột cơ học

Các triệu chứng lâm sàng phổ biến của tắc ruột cơ học là:

• Đau bụng quặn từng cơn: Bệnh nhân thường cảm thấy những cơn đau bụng dữ dội, có thể xuất hiện và biến mất theo từng đợt.
• Nôn ra thức ăn, dịch tiêu hóa, có trường hợp nôn ra phân: Triệu chứng này xuất hiện khi dịch tiêu hóa không thể di chuyển qua đường ruột bình thường, dẫn đến việc thức ăn và dịch tiêu hóa bị đẩy ngược lên dạ dày và thực quản, thậm chí trong những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể nôn ra phân.
• Bí trung, đại tiện: Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc xì hơi hoặc đi tiêu, do sự tắc nghẽn trong ruột.

Khi khám, các bác sĩ có thể phát hiện một số triệu chứng như: bụng chướng, gõ vang, dấu hiệu rắn bò (+). Khi ấn bụng, bệnh nhân cảm thấy đau, có thể có đề kháng nếu ruột bị hoại tử. Đau bụng là triệu chứng điển hình của tắc ruột cơ học.

Trên đây là những thông tin tham khảo về nguyên nhân và triệu chứng tắc ruột cơ học cần lưu ý. Việc hiểu rõ và nhận biết sớm những dấu hiệu của tắc ruột có thể giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của mình. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ, hãy liên hệ ngay với các chuyên gia y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời. Chăm sóc sức khỏe định kỳ và kịp thời là chìa khóa để ngăn ngừa những biến chứng nghiêm trọng và đảm bảo cuộc sống khỏe mạnh.

Những câu hỏi thường gặp về tắc ruột cơ học?

• Tại sao tắc ruột cơ học chiếm tỷ lệ cao nhất?
  • Tắc ruột cơ học chiếm tỷ lệ cao nhất do nguyên nhân bít nghẽn, thắt lại hoặc các tác động từ bên ngoài. Đây là các nguyên nhân gây tắc ruột dễ xảy ra và thường gặp nhất trong thực tế.
• Tôi có thể tự chẩn đoán có tắc ruột cơ học không?
  • Không nên tự chẩn đoán tắc ruột cơ học. Triệu chứng của tắc ruột cơ học cũng có thể tương tự với nhiều bệnh lý tiêu hóa khác. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.
• Tôi nên làm gì khi gặp triệu chứng tắc ruột?
  • Nếu bạn gặp triệu chứng tắc ruột như đau bụng quặn, nôn ra thức ăn hoặc phân và khó xì hơi hoặc đi tiêu trong thời gian dài, hãy đi khám bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
• Điều gì có thể xảy ra nếu không điều trị tắc ruột cơ học?
  • Nếu không điều trị kịp thời, tắc ruột cơ học có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như suy thận cơ năng, nứt hoặc vỡ đại tràng và các biến chứng khác. Việc điều trị sớm là cần thiết để tránh những hậu quả nghiêm trọng.
• Phòng tránh tắc ruột cơ học như thế nào?
  • Việc phòng tránh tắc ruột cơ học bao gồm duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, tránh tiếp xúc với các chất gây tắc ruột có hại và định kỳ khám sức khỏe để phát hiện sớm và điều trị các vấn đề tiêu hóa.

Nguồn: Tổng hợp