Ngất do thần kinh phế vị: triệu chứng, nguyên nhân và cách chẩn đoán

Ngất do thần kinh phế vị, còn được gọi là ngất phản xạ phế vị, là một tình trạng mất ý thức tạm thời. Tuy không nguy hiểm cho tính mạng, nhưng ngất vẫn gây ra lo lắng và phiền toái cho người bệnh và gia đình. Để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn cho người bệnh, việc hiểu rõ về ngất phản xạ phế vị là vô cùng quan trọng.

Ngất do thần kinh phế vị là gì?

Ngất do thần kinh phế vị (Vasovagal Syncope) xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mạnh với một kích thích nào đó, chẳng hạn như nhìn thấy máu, đau đớn hoặc xúc động mạnh, dẫn đến mất ý thức trong thời gian ngắn. Hiện tượng này còn được gọi là ngất do phản xạ tim mạch thần kinh. Phản xạ phế vị làm nhịp tim và huyết áp giảm đột ngột, dẫn đến giảm lưu lượng máu lên não và gây mất ý thức trong thời gian ngắn.

Ngắm nhìn máu hoặc trải qua những tình huống căng thẳng có thể khiến người bị ngất do phản xạ phế vị

Ngất do thần kinh phế vị thường không nguy hiểm và không cần điều trị đặc biệt. Tuy nhiên, người bị ngất có thể bị tổn thương trong giai đoạn ngất và cần được kiểm tra để loại trừ các nguyên nhân ngất nguy hiểm như rối loạn nhịp tim hoặc các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh trung ương.

Triệu chứng khi ngất do phản xạ thần kinh phế vị

Trước khi ngất do thần kinh phế vị, người bệnh có thể gặp các triệu chứng sau:

• Da xanh xao, tái nhợt
• Cảm thấy hoa mắt chóng mặt
• Tay chân lạnh hoặc vã mồ hôi
• Buồn nôn
• Nhìn bị mờ
• Cảm giác nóng bừng
• Tầm nhìn hạn chế, chỉ có thể nhìn thấy các vật ngay trước mắt

Trong khi cơn ngất do phản xạ thần kinh phế vị đang diễn ra, người xung quanh có thể thấy người bệnh có các biểu hiện sau:

• Cử động bất thường
• Giãn đồng tử
• Mạch chậm, yếu

Thường sau khoảng 1 phút, người bị ngất do phản xạ thần kinh phế vị sẽ tỉnh lại. Tuy nhiên, trong vòng 15 – 30 phút sau khi tỉnh, người bị ngất không nên đứng dậy ngay vì có nguy cơ ngất lại lần nữa.

Nguyên nhân ngất do phản xạ phế vị

Ngất do thần kinh phế vị xảy ra khi một phần của hệ thống thần kinh tự chủ điều chỉnh nhịp tim và huyết áp có phản ứng không đúng với kích thích từ bên ngoài. Ví dụ, khi một người nhìn thấy máu, họ có thể sợ hãi quá mức và ngất xỉu. Lúc này, nhịp tim chậm lại và các mạch máu ở chân giãn rộng, khiến máu dồn xuống chân và làm giảm huyết áp. Sự giảm huyết áp và nhịp tim chậm lại đột ngột làm giảm lưu lượng máu lên não, dẫn đến mất ý thức.

Các nguyên nhân gây ngất do phản xạ phế vị bao gồm:

• Tiếp xúc với nhiệt
• Đứng trong thời gian dài
• Nhìn thấy máu
• Khi lấy máu
• Dùng sức nhiều như khi cố gắng đi tiểu khó
• Sợ bị chấn thương

Cách chẩn đoán khi ngất do phản xạ phế vị

Để chẩn đoán ngất do phản xạ thần kinh phế vị, bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh lý một cách chi tiết và thực hiện khám tổng quát. Mục đích của việc khám này là để loại trừ các nguyên nhân khác của ngất, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến tim. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể yêu cầu một số xét nghiệm để theo dõi huyết áp của bạn ở các tư thế khác nhau như đứng, nằm và ngồi.

Các xét nghiệm để chẩn đoán thường được thực hiện bao gồm:

• Điện tâm đồ (ECG): Xét nghiệm ghi lại hoạt động điện của tim, giúp phát hiện nhịp tim bất thường và các vấn đề tim mạch khác. Trong một số trường hợp, bạn có thể đeo máy điện tâm đồ di động (Holter) để ghi lại hoạt động của tim trong một khoảng thời gian.
• Siêu âm tim: Sử dụng siêu âm để xem hình ảnh của tim, giúp bác sĩ đánh giá cấu trúc và chức năng của tim cũng như các vấn đề liên quan đến van tim có thể gây ngất.
• Nghiệm pháp gắng sức: Kiểm tra nhịp tim và huyết áp khi bạn thực hiện các hoạt động thể chất, giúp phát hiện nhịp tim bất thường khi cơ thể hoạt động.
• Xét nghiệm máu: Tìm kiếm các nguyên nhân khác có thể gây ngất, chẳng hạn như thiếu máu hoặc rối loạn hóa chất trong máu.
• Nghiệm pháp bàn nghiêng (Tilt table test): Đánh giá phản ứng của cơ thể đối với sự thay đổi tư thế, đặc biệt là tư thế nằm.

Trong tường hợp gặp triệu chứng ngất, bạn nên tìm đến bác sĩ để được khám và chẩn đoán chính xác. Việc hiểu rõ về nguyên nhân và cách chẩn đoán ngất do phản xạ phế vị sẽ giúp bạn an tâm và điều trị hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp (FAQs):

1. Ngất do thần kinh phế vị có nguy hiểm không?

Ngất do thần kinh phế vị không nguy hiểm cho tính mạng, nhưng có thể gây ra lo lắng và phiền toái cho người bệnh và gia đình.

2. Người bị ngất do phản xạ thần kinh phế vị cần điều trị không?

Ngất do thần kinh phế vị thường không cần điều trị đặc biệt. Tuy nhiên, nếu người bệnh có triệu chứng ngất thường xuyên hoặc triệu chứng ngất kéo dài, cần điều trị và theo dõi kỹ hơn.

3. Ngất do phản xạ thần kinh phế vị có thể tái phát không?

Có, ngất do phản xạ thần kinh phế vị có thể tái phát nếu gặp những kích thích tương tự trong tương lai.

4. Có cách nào để ngăn ngừa ngất do phản xạ thần kinh phế vị không?

Để ngăn ngừa ngất do phản xạ thần kinh phế vị, bạn có thể tránh tiếp xúc với những tác nhân gây kích thích như máu, căng thẳng cực độ hoặc đứng lâu.

5. Người bị ngất do phản xạ thần kinh phế vị có cần đi cấp cứu không?

Người bị ngất do phản xạ thần kinh phế vị không cần đi cấp cứu, nhưng nên tìm đến bác sĩ để được khám và chẩn đoán chính xác.

Nguồn: Tổng hợp