Nano Bạc là gì? Công dụng và ứng dụng trong y học

Tìm hiểu chung về nano bạc

Nano bạc là gì?

Nano bạc (Nano Silver) là một dạng hạt tồn tại của kim loại bạc, gồm các hạt bạc có kích thước nano khoảng từ 1-100 nanomet (kích thước này mắt thường không nhìn thấy được).

Hạt Nano bạc có tỉ lệ diện tích bề mặt lớn hơn hàng triệu lần so với kim loại bạc, nhờ đó mà tính chất đặc hiệu của bạc được tăng lên đáng kể.

Màu sắc của dung dịch Nano bạc thay đổi từ vàng tới đỏ sẫm và có thể là màu gần như đen khi nồng độ lên tới 5,000 ppm. Lưu ý là các loại bột bán trên thị trường không chứa hạt nano do nano bạc không tồn tại ở thể rắn.

Điều chế sản xuất Nano bạc

Kích thước, hình thái và tính ổn định của các nano silver sẽ khác nhau tùy theo phương pháp được tổng hợp.

Có ba phương pháp tổng hợp nano silver:

• Tổng hợp vật lý
• Tổng hợp hóa học
• Tổng hợp sinh học

Trong đó, tổng hợp sinh học là phương pháp xanh và thân thiện với môi trường (do quá trình khử không sử dụng enzym tương tự như tổng hợp hóa học nhưng tác nhân khử là vi sinh vật hoặc thực vật). Tuy nhiên, cần thận trọng với phương pháp này vì nó có thể làm lây nhiễm vi khuẩn, đặc biệt là ứng dụng trong y tế.

Cơ chế hoạt động của Nano bạc

Nhờ đặc tính kháng khuẩn của ion bạc và diện tích bề mặt lớn của các hạt nano mà nano bạc có khả năng kháng khuẩn mạnh. Tùy theo nồng độ và kích thước mà hiệu quả của các hạt nano bạc sẽ khác nhau, chẳng hạn nồng độ cao sẽ hiệu quả tốt hơn.

Trong khi đó, cơ chế chống nấm nano bạc có được là do chúng có thể phá vỡ màng tế bào và ức chế quá trình nảy chồi. Tại nồng độ 0.1mg/lít (tương đương 0.1ppm) nano bạc có khả năng kháng nấm. Với mật độ 105 tb/lít nấm Candida albicans bị vô hiệu hóa hoàn toàn sau 30 phút tiếp xúc.

Cơ chế tác dụng trên virus nhờ khả năng ức chế các giai đoạn phát triển của tế bào virus. Nano bạc được coi là một tác nhân phổ rộng chống lại nhiều chủng virus và không gây đề kháng.

Công dụng nổi bật của Nano bạc

Nano bạc có đặc tính kháng khuẩn, kháng nấm, kháng virus rất hiệu quả. Do đó, nó được dùng phổ biến trong các sản phẩm  làm đẹp, y tế, tiêu dùng, gia dụng,…

Kháng khuẩn

Tác dụng kháng khuẩn của nano silver hiệu quả đối với vi khuẩn Gram âm, Gram dương lẫn các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh: Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng), Streptococcus, E. coli, Coliform, P. aeruginosa, Aci.baumannii, Vibrio cholerae (phẩy khuẩn tả), Enterococcus faecalis (khuẩn liên cầu), N. gonorrhoeae (lậu cầu),…

Nghiên cứu của viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam cho thấy, sử dụng lượng nano bạc rất nhỏ, khoảng 1 mg/L là tiêu diệt được hầu hết vi khuẩn gây bệnh.

Kháng nấm

Nano bạc chống nấm rất hiệu quả, cụ thể đối với nấm Candida albicans, Candida glabrata, Trichophyton mentagrophytes, Aspergillus, Saccharomyces…

Kháng virus

Nano silver có khả năng chống lại virus HIV- 1, viêm gan B virus hợp bào hô hấp, herpes simplex, virus đậu mùa. So với muối bạc, khả năng kháng virus của hạt nano tốt hơn nhiều vì chúng giải phóng cả nguyên tử bạc.

Liều dùng & cách dùng

Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), nếu hấp thụ từ từ thì liều lượng bạc tối đa 10g sẽ không gây vấn đề gì cho sức khỏe.

Trong khi đó, liều tiêu chuẩn được Cục Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ EPA đưa ra là 5mg/kg/ngày (tối đa 350mg bạc/ ngày với người có trọng lượng 70kg).

Ứng dụng

Nano bạc là một thành tựu khoa học vĩ đại nhất của loài người, mang lại hiệu quả trong phòng ngừa và điều trị nhiều bệnh về da liễu.

Bên cạnh đó, rất nhiều các lĩnh vực được ứng dụng nano silver như: Làm gel nước rửa tay, dung dịch vệ sinh phụ nữ, kem đánh răng, sữa tắm, xà phòng, làm nước lau sàn, làm khẩu trang nano bạc, khăn ướt, phủ lớp nano bạc trên vải để sản xuất quần áo trong bệnh viện, dung dịch nano bạc vệ sinh đồ chơi cho trẻ em, bảo quản hoa quả – nông sản sau thu hoạch, làm nước cắm hoa, làm dung dịch khử mùi hôi, ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp (làm các chế phẩm thuốc trong chăn nuôi gia súc, gia cầm, xử lý nguồn nước ô nhiễm, nước nhiễm khuẩn trong chăn nuôi thủy sản, thuốc cho cây trồng…).

Rất nhiều các lĩnh vực được ứng dụng nano bạc

Nano bạc được cho là an toàn và có thể sử dụng lâu dài, đặc biệt là đường dùng ngoài da. Những ứng dụng của nano silver trong y tế và làm đẹp được đánh giá rất cao.

Trong y tế

Khử trùng dụng cụ, buồng bệnh 

Nhờ vào khả năng kháng khuẩn vượt trội mà dung dịch nano bạc được dùng làm chất khử trùng dụng cụ, buồng bệnh; giúp tiêu diệt được vi khuẩn, virus lẫn nấm.

Bên cạnh đó, nano silver còn là chất ổn định có thể hỗ trợ kháng khuẩn trong thời gian dài.

Chăm sóc vết thương

Nano silver cũng được ứng dụng nhiều trong chăm sóc vết thương nhờ khả năng kháng khuẩn hiệu quả. Người ta thường thêm nano silver vào trong thuốc mỡ dùng bôi ngoài da/tẩm vào băng vết thương (dùng khi có nhiễm trùng ngoài da).

Ngoài ra, nano bạc còn giúp thúc đẩy quá trình tái tạo da, ngăn ngừa sẹo. Nếu kết hợp nano silver và thuốc kháng sinh mang đến tác dụng hiệp đồng chống vi khuẩn.

Phòng ngừa lây lan dịch bệnh

Do đặc tính kháng khuẩn rất mạnh, nhà sản xuất đã bổ sung nano silver vào trong khẩu trang y tế, dung dịch rửa tay, dung dịch khử khuẩn đồ vật, môi trường.

Nano silver rất được ưa chuộng ở ứng dụng này bởi nó làm dịu da, không gây kích ứng cũng như thân thiện với môi trường.

Cấy ghép tim mạch

Van tim giả bằng silicon được phủ một lớp bạc là thiết bị cấy ghép tim mạch sử dụng bạc đầu tiên. Trong trường hợp này, nano silver giúp ngăn ngừa van silicon bị nhiễm khuẩn; đồng thời giúp làm giảm phản ứng viêm.

Nha khoa

Trong nha khoa, các dụng cụ chăm sóc răng miệng có chứa nano bạc sẽ ức chế một số vi khuẩn ở khoang miệng như liên cầu khuẩn, Streptococcus mutans. Việc kết hợp nano bạc trong dụng cụ trám răng có thể tăng cường tác dụng diệt khuẩn Streptococcus milleri, S. aureus.

Ngoài ra, nano bạc cũng được thêm vào chất kết dính nha khoa để chống lại vi khuẩn mà không làm thay đổi tính chất của chất kết dính. Nhờ vậy, nano bạc được dụng trong điều trị chỉnh nha.

Chẩn đoán sinh học

Nano silver được ứng nhiều trong chẩn đoán các bệnh liên quan đến tim mạch và ung thư, giúp xác định sớm đặc điểm của xơ vữa động mạch và bệnh lý tim mạch ở cấp độ phân tử và cấp độ tế bào.

Nano bạc được nghiên cứu còn có hiệu quả chống ung thư do các hạt nano bạc có thể tiêu diệt tế bào ung thư.

Trong làm đẹp

Không những được dùng trong điều trị bệnh mà nano silver còn được biết đến với hiệu quả trong các sản phẩm làm đẹp, nó vừa có vai trò cải thiện tính chất cảm quan, độ ổn định, khử mùi hôi cho mỹ phẩm mà còn giúp tăng hoạt tính kháng khuẩn, giảm khả năng nhiễm trùng ở da, nhanh chóng làm lành các vết loét, tổn thương trên da, thậm chí còn giúp làm liền sẹo.

Lưu ý

Khi sử dụng nano silver trên da và niêm mạc, những lưu ý sau bạn cần nắm:

• Chọn dung dịch nano bạc thật để đạt hiệu quả tốt nhất vì hiện nay trên thị trường nano silver thật giả lẫn lộn;
• Vệ sinh sạch sẽ da và niêm mạc trước khi sử dụng các loại kem nano bạc;
• Thoa một lớp kem mỏng có chứa nano bạc lên miệng vết thương đã khô và không chảy mủ;
• Thường xuyên sử dụng nano silver để tăng hiệu quả, giúp các vết thương mau lành.