Giun tròn: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Tổng quan chung

Angiostrongylus cantonensis, ký sinh trùng giun tròn là nguyên nhân gây bệnh giun tròn và viêm màng não tăng eosinophil ở Đông Nam Á và Thái Bình Dương. Giun tròn thông thường nằm trong các động mạch phổi của chuột, có tên gọi là “giun phổi chuột.”

Ốc sên là các ký chủ trung gian chính, nơi ấu trùng phát triển cho đến khi chúng được lây nhiễm. Con người là ký chủ ngẫu nhiên và có thể bị nhiễm thông qua ăn các ấu trùng trong ốc sên sống hoặc chưa nấu chín, các ký chủ lây nhiễm khác, nước và rau bị ô nhiễm. Ấu trùng sau đó được vận chuyển qua máu đến hệ thần kinh trung ương, đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra viêm màng não tăng eosiniphil, một tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong hoặc tổn thương não và thần kinh vĩnh viễn.

Triệu chứng

Nếu một người bị giun tròn xâm nhập, có thể có các dấu hiệu sau:

• Đau bụng nghiêm trọng, buồn nôn và mệt mỏi.
• Các triệu chứng trên sẽ thuyên giảm nhưng sau đó người bệnh sẽ bị sốt
• Nhiễm trùng thần kinh trung ương nặng: Triệu chứng nhiễm trùng thần kinh trung ương thường khiến người bệnh bất tỉnh, đau thần kinh sớm khi bị nhiễm trùng, suy yếu, liệt tứ chi, mất phản xạ, suy hô hấp, teo cơ và dẫn đến tử vong nếu người bệnh không được điều trị.
• Liệt dây thần kinh sọ não
• Giun tròn có thể xâm nhập vào mắt khiến người bệnh suy giảm thị lực, đau, viêm giác mạc và phù võng mạc.

Nguyên nhân

Dạng trưởng thành của Angiostrongylus cantonensis nằm trong động mạch phổi của động vật gặm nhấm, nơi nó sinh sản. Sau khi trứng nở trong các động mạch, ấu trùng di chuyển lên hầu và sau đó các động vật gặm nhấm nuốt một lần nữa và truyền qua phân. Những ấu trùng giai đoạn đầu tiên sau đó thâm nhập vào hoặc nuốt phải bởi ốc, nơi chúng biến thành ấu trùng giai đoạn thứ hai và sau đó phát triển thành ấu trùng giai đoạn thứ ba. Con người và chuột bị lây nhiễm bệnh khi ăn phải ốc bị nhiễm hoặc ký chủ vận chuyển bao gồm tôm, cua, ếch hoặc rau sống có chứa vật liệu từ các ký chủ trung gian và ký chủ vận chuyển. Sau khi đi qua đường tiêu hóa, giun sẽ vào hệ tuần hoàn.

Ở chuột, ấu trùng di chuyển đến màng não và phát triển trong khoảng một tháng trước khi đến các động mạch phổi, nơi mà chúng trưởng thành.

Con người là ký chủ ngẫu nhiên, ấu trùng không thể sinh sản trong con người và do con người không liên quan đến vòng đời của Angiostrongylus cantonensis. Ở người, ấu trùng lưu hành di chuyển đến màng não nhưng không di chuyển vào phổi. Đôi khi, ấu trùng sẽ phát triển thành dạng trưởng thành trong não nhưng chúng nhanh chóng chết, kích hoạt phản ứng viêm gây ra các triệu chứng của nhiễm trùng.

Đối tượng nguy cơ

Sự lây nhiễm bệnh ngày càng xuất hiện nhiều hơn khi sự toàn cầu hóa cho phép giun lây lan sang nhiều địa điểm hơn và nhiều du khách bị nhiễm ký sinh trùng hơn. Các ký sinh trùng có thể lây truyền dễ dàng thông qua chuột đi lên tàu, và thông qua ốc sên bên ngoài vùng dịch tễ. Mặc dù, bệnh chủ yếu được tìm thấy trong khu vực châu Á và Thái Bình Dương, nơi nhiễm trùng không có triệu chứng có thể cao tới 88%, nhưng đã có trường hợp nhiễm bệnh được báo cáo ở vùng Caribê, chiếm 25% dân số.

 Ăn ốc sên bị nhiễm giun còn sống hoặc nấu chưa chín; Những miếng ốc sên vô tình bị cắt nhỏ trong rau quả, nước rau ép hoặc xà lách hay thực phẩm bị ô nhiễm bởi các chất nhờn của ốc sên bị nhiễm giun.

Việc ăn các ký chủ vận chuyển còn sống hoặc nấu chưa chín (tôm nước ngọt, cua đất, ếch, v.v.) có thể dẫn đến nhiễm trùng ở người, mặc dù điều này không chắc chắn. Ngoài ra, nhiễm bẩn tay trong quá trình chuẩn bị ốc sên bị nhiễm giun chưa nấu chín có thể dẫn đến tiêu hóa ký sinh trùng.

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán tình trạng này là phức tạp do những khó khăn trong việc tìm thấy các ấu trùng Angiostrongylus và thường sẽ được thực hiện thông qua dấu hiệu của viêm màng não tăng eosiniphil và tiền sử tiếp xúc với ốc sên. Đôi khi giun được tìm thấy trong dịch não tủy hoặc phẫu thuật cắt bỏ từ mắt có thể xác định chẩn đoán. Một số xét nghiệm thông thường khác có thể giúp phát hiện Angiostrongylus cantonensis như chọc dò tủy sống hoặc hình ảnh não bộ, v.v.

Phòng ngừa bệnh

Phòng chống các bệnh nhiễm trùng Angiostrongylus cantonensis bao gồm việc khuyến cáo những người cư trú trong hoặc đi du lịch đến những nơi mà các ký sinh trùng được tìm thấy là không ăn ốc sên sống hoặc chưa nấu chín, tôm nước ngọt, cua đất, ếch và thằn lằn hay các loại rau hoặc nước ép rau quả có khả năng đã bị ô nhiễm. Loại bỏ ốc, sên và chuột được tìm thấy gần nhà và sân vườn cũng sẽ giúp làm giảm nguy cơ. Bạn nên rửa tay và đồ dùng kỹ sau khi chế biến ốc sên sống. Rau cần phải được rửa sạch kỹ nếu ăn sống.

Điều trị như thế nào

Không có cách điều trị đặc hiệu cho nhiễm A. cantonensis. Một vài phương pháp điều trị hỗ trợ có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của đau đầu và thời gian của các triệu chứng. Người có những triệu chứng trên nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để biết thêm thông tin.