Giải phẫu tuyến yên: thùy trước, thùy sau và thùy giữa

Tuyến yên, được biết đến với tên gọi khác là tuyến chủ, chính là “trung tâm điều hòa hormone” trong cơ thể con người. Vị trí và chức năng của tuyến yên đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng hormone và sức khỏe tổng thể.

Vị trí và Kích thước của tuyến yên

Tuyến yên có kích thước nhỏ gọn chỉ như một hạt đậu, nặng khoảng 0.5 gram. Nó nằm dưới đáy não, trong một không gian được gọi là vùng dưới đồi. Tuyến yên đặt trên hố xương bướm ở trung tâm xương sọ và được bảo vệ bởi một khoang xương nhỏ. Phía trước của tuyến yên là một cụm tế bào quản lý quá trình sinh lý như căng thẳng, tăng trưởng, sinh sản và cho con bú.

“Tuyến yên, hay còn gọi là tuyến chủ, là nơi điều chỉnh các hoạt động của các tuyến nội tiết khác trong cơ thể.”

Cấu tạo của tuyến yên

Tuyến yên gồm hai phần chính: thuỳ trung gian và thuỳ phía sau. Thuỳ trung gian chịu trách nhiệm sản xuất và tiết ra hormone kích thích melanocyte, tác nhân gây ra sắc tố trong da. Trong khi đó, thuỳ phía sau liên kết với vùng dưới đồi thông qua một ống nhỏ gọi là cuống tuyến yên hoặc cuống rốn.

Tuyến yên sản xuất và giải phóng một loạt các hormone quan trọng, bao gồm:

• Hormone tuyến yên (ACTH)
• Hormone tăng trưởng (GH)
• Prolactin (PRL)
• Hormone kích thích tuyến giáp (TSH)
• Hormone kích thích tuyến thượng thận (FSH và LH)
• Hormone oxytocin và vasopressin

“Tuyến yên đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh nhiều khía cạnh của hệ thống hormone trong cơ thể.”

Chức năng của các hormone tuyến yên

Mỗi loại hormone mà tuyến yên tiết ra đều có chức năng đặc biệt:

• ACTH: Ràng buộc tuyến vỏ thượng thận để sản xuất hormone corticosteroid, giúp điều chỉnh áp lực máu và chức năng miễn dịch.
• GH: Thúc đẩy sự phát triển và tái tạo tế bào trong cơ thể.
• PRL: Tham gia vào quá trình sản xuất sữa sau sinh.
• TSH và FSH/LH: Điều chỉnh hoạt động của tuyến giáp và tuyến sinh dục.
• Oxytocin và vasopressin: Điều chỉnh áp lực nước trong cơ thể và quá trình sinh sản.

Ngoài ra, tuyến yên còn sản xuất hai hormone không peptide gồm oxytocin và vasopressin. Cả hai hormone này đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh áp lực nước và áp lực máu trong cơ thể.

Rối loạn của tuyến yên và hệ thống hormone

Bất kỳ sự cố nào trong chức năng của tuyến yên đều có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Rối loạn của tuyến yên có thể gây ra các bệnh như tiểu đường, suy tuyến yên và thậm chí là ung thư tuyến yên.

Thùy trước tuyến yên

Thùy trước tuyến yên là một cấu trúc phức tạp được chia thành ba phần chính: phần phễu (supraoptic và paraventricular nuclei), phần trung gian (arcuate và ventromedial nuclei) và phần xa (posterior nuclei). Các phần này có vai trò và chức năng đặc biệt trong điều chỉnh hormone và tương tác thần kinh trong cơ thể.

“Thùy trước tuyến yên chịu trách nhiệm sản xuất và tiết ra các hormone kích thích và ức chế, thông qua tín hiệu điện thần kinh và chất dẫn truyền thần kinh.”

Thùy trước tuyến yên chứa các tế bào neuroendocrine, giúp điều chỉnh cả sự tiết hormone và hoạt động của các tuyến nội tiết khác trong cơ thể. Đây là nơi sản xuất hormone tăng trưởng (GH), hormone prolactin (PRL), hormone ACTH, hormone TSH, hormone FSH, hormone LH và hormone lipoprotein.

Thùy sau tuyến yên

Thùy sau của tuyến yên nằm phía sau tuyến yên và có vai trò quan trọng. Một phần chính của thùy sau tuyến yên chứa các tế bào neurosecretory, không tự sản xuất và tiết ra hormone mà chúng chứa hormone được sản xuất từ vùng dưới đồi, một phần của thùy sau tuyến yên. Hai loại hormone quan trọng được sản xuất từ vùng này là vasopressin và oxytocin.

“Thùy sau tuyến yên chứa hormone được sản xuất từ vùng dưới đồi: vasopressin và oxytocin.”

Vasopressin, còn được gọi là hormone tạo áp, tăng cường hấp thu nước trong thận và giúp duy trì nồng độ nước cân bằng trong cơ thể. Oxytocin tham gia vào việc kích thích co bóp của cơ tử cung, đẩy thai nhi ra ngoài trong quá trình sinh.

Thùy giữa tuyến yên

Thùy giữa của tuyến yên nằm ở vị trí trung tâm giữa thùy trước và thùy sau. Mặc dù không phát triển mạnh ở con người, thùy giữa thường được tìm thấy phát triển ở một số loài động vật cấp thấp. Ở người, thùy giữa tuyến yên sản xuất hormone “melanocyte-stimulating hormone” (MSH) hoặc còn được gọi là “intermedin”. MSH có tác dụng kích thích tế bào melanocyte trong da để sản xuất melanin, chất gây ra sắc tố trong da, tóc và mắt.

Cơ chế điều khiển sản xuất MSH từ thùy giữa tuyến yên liên quan đến tác động của hormone tiết ra từ thùy trước và thùy sau, cũng như tương tác với các hệ thống điều khiển khác trong cơ thể.

Hy vọng qua bài viết này, bạn sẽ hiểu rõ hơn về giải phẫu và chức năng quan trọng của tuyến yên, cơ quan quản lý hormone hàng đầu trong cơ thể con người.

FAQ

1. Tuyến yên nằm ở đâu trong cơ thể?

Tuyến yên nằm dưới đáy não, trong một không gian được gọi là vùng dưới đồi. Nó đặt trên hố xương bướm ở trung tâm xương sọ.

2. Tuyến yên có vai trò gì trong cơ thể?

Tuyến yên đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh nhiều khía cạnh của hệ thống hormone trong cơ thể. Nó sản xuất và giải phóng các hormone quan trọng như hormone tăng trưởng, hormone tuyến giáp, hormone oxytocin và vasopressin.

3. Tuyến yên có kích thước như thế nào?

Tuyến yên có kích thước nhỏ gọn chỉ như một hạt đậu và nặng khoảng 0.5 gram.

4. Rối loạn của tuyến yên có thể gây ra những vấn đề gì?

Rối loạn của tuyến yên có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tiểu đường, suy tuyến yên và thậm chí là ung thư tuyến yên.

5. Tuyến yên sản xuất những hormone nào?

Tuyến yên sản xuất và giải phóng một số hormone quan trọng như hormone tăng trưởng, hormone tuyến giáp, hormone prolactin, hormone ACTH, hormone oxytocin và vasopressin.

Nguồn: Tổng hợp