Cây sả: Công dụng và một số lưu ý khi sử dụng
Cây sả là loại cây thân thuộc và có nhiều công dụng tốt với sức khỏe, nó thường được sử dụng làm gia vị và cũng là một vị thuốc thường được dùng trong dân gian. Vậy, sả là gì và nó có tác dụng như thế nào đối với sức khỏe, cùng tìm hiểu qua bài viết sau để hiểu rõ hơn nhé.
Cây sả là loại cây thân thuộc và có nhiều công dụng tốt với sức khỏe
Tìm hiểu chung về cây sả
Tên thường gọi: Sả
Tên khác: Sả chanh, hương mao, cỏ sả, lá sả
Tên khoa học: Cymbopogon flexuosus Stapf (Sả chanh), Cymbopogon winterianus Jowitt (Sả Java)
Đặc điểm sinh thái của cây sả:
- Sả chanh: Là cây mọc theo dạng bụi, sống lâu năm với thân cao khoảng 1 – 1,5 m. Cây có thân rễ màu trắng xanh hoặc hơi tía, phiến lá dài khoảng 1m, hẹp với các bẹ lá cuốn chặt vào nhau. Mép lá hơi nhám và có mùi thơm dễ chịu. Bẹ lá không có lông, có sọc dọc. Hoa mọc thành cụm gồm nhiều hoa nhưng không có cuống.
- Sả Java: Cây mọc dạng bụi có thân cao khoảng 2m. Thân gốc có màu hồng hoặc màu đỏ tím. Rễ phát triển khỏe và ăn sâu vào lòng đất khoảng 20 – 25cm. Lá hình thuôn dài, màu xanh, mép lá nhám. Khi trưởng thành, lá rủ xuống khoảng 2/3 phiến lá cùng với các bẹ lá quấn chặt lấy nhau, bao bọc lấy cây. Hoa mọc thành từng chùm thẳng đứng.
Phân bố, thu hái, chế biến
Phân bố:
Sả java là loại cỏ lâu năm mọc thành cụm có nguồn gốc từ các nước châu Á nhiệt đới như Indonesia, Sri Lanka, Miến Điện và Ấn Độ.
Cây sả chanh có khoảng 45 loài bản địa của vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới của Úc, Châu Á và Châu Phi. Ấn Độ là nước sản xuất cây sả lớn nhất. Thân của sả được dùng như một loại thảo mộc ẩm thực, đặc biệt là trong ẩm thực Đông Nam Á.
Thu hái:
Có thể thu hoạch sả bất cứ khi nào khi thân cây có đường kính 1,3 cm. Bạn có thể thu hoạch thân cây bằng cách cắt chúng ở mặt đất bằng con dao sắc, hoặc bằng cách uốn cong và xoắn cuống.
Bộ phận sử dụng và thành phần hóa học trong cây sả
Bộ phận dùng: Thân và lá của cây sả.
Chế biến: Dùng tươi nên chỉ cần rửa sạch và sử dụng.
Sả chanh có chứa 1 – 2% tinh dầu màu vàng nhạt, thơm mùi chanh cùng với thành phần chủ yếu là geraniol 40% (theo Võ Văn Chi – 1999), citral (65-85%),
Sả Java, lá có chứa khoảng 3,18 – 4,72% tinh dầu (so với trọng lượng tươi), thành phần hóa học chính trong sả Java là geraniol (12-18%), citronellal (32-45%), citronellol (11-15%) (theo Tài nguyên thực vật có tinh dầu ở Việt Nam).
Tìm hiểu chung về cây sả
Một số công dụng của cây sả đối với sức khỏe
Tốt cho hệ tiêu hóa
Tác dụng của cây sả đầu tiên phải kể đến là khả năng ngăn ngừa đầy hơi. Với hoạt chất tinh dầu có mùi thơm, vị cay và có tính ấm, cây sả được xếp vào nhóm thuốc hành khí trong y học cổ truyền, giúp điều trị một số chứng như nê trệ, đầy hơi của đường tiêu hóa. Do đó, trong văn hóa ẩm thực Việt Nam, sả được xem là một loại gia vị giúp kích thích tiêu hóa. Bên cạnh đó, sả còn giúp khử hôi miệng và tiêu đờm hiệu quả.
Ngoài ra, các món trà làm từ cây sả và tinh dầu sả còn có công dụng hỗ trợ hệ tiêu hóa kém, đầy bụng, ăn chậm tiêu, buồn nôn, nôn mửa, co thắt ruột, đau dạ dày, tiêu chảy hay kích thích trung tiện. Tuy vậy, bạn cũng cần để ý phân biệt trường hợp đau bụng, đầy bụng, nôn mửa, đi ngoài nhiều lần trong tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm… Bởi đây là trường hợp cấp tính cần được thăm khám cụ thể, bạn không nên dùng sả để điều trị.
Giúp ngăn ngừa ung thư
Cây sả có tác dụng gì? Trong cây sả có chứa chủ yếu hợp chất citral – hợp chất này có công dụng giúp tiêu diệt và ngăn ngừa các tế bào ung thư, không làm ảnh hưởng, tổn hại đến các tế bào khỏe mạnh khác. Ngoài ra, trong sả có chứa thành phần beta-carotene-1, đây là chất chống oxy hóa cũng có thể giúp cơ thể ngăn ngừa ung thư.
Công dụng lợi tiểu
Cây sả có tác dụng gì? Thuốc lợi tiểu làm cho bạn đi tiểu thường xuyên hơn, việc loại bỏ chất lỏng và natri dư thừa trong cơ thể. Thuốc lợi tiểu thường được kê đơn nếu bạn bị suy tim, suy gan hoặc phù nề .
Trong một nghiên cứu vào năm 2001 đánh giá tác dụng của trà sả trên chuột cho thấy rằng, hoạt động lợi tiểu tương tự như trà xanh mà không gây tổn thương nội tạng hoặc một số tác dụng phụ khác. Trong nghiên cứu này, trà sả được cho chuột uống trong khoảng sáu tuần.
Giúp trị rối loạn kinh nguyệt
Một trong những công dụng của cây sả là giúp trị rối loạn kinh nguyệt. Bạn có thể uống hỗn hợp lỏng kết hợp giữa vài giọt tinh dầu sả cùng một ít bột tiêu đen sẽ có ích cho phụ nữ thường gặp tình trạng đau bụng khi hành kinh hay rối loạn kỳ kinh nguyệt.
Một số lợi ích của cây sả trong đời sống thường ngày
Không những có chứa nhiều thành phần hữu hiệu có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh, cây sả còn được dùng rất phổ biến trong đời sống cùng với nhiều lợi ích như:
- Sả giúp xua đuổi côn trùng, đuổi muỗi hiệu quả.
- Cây sả có tác dụng làm đẹp da. Tinh dầu sả còn được dùng để làm săn chắc da, chữa mụn trứng cá, hoặc xông hơi để cải thiện làn da.
- Sả cũng được sử dụng trong thực đơn giảm cân nhờ khả năng đốt cháy mỡ thừa, giúp tăng khả năng trao đổi chất và tiêu hóa.
- Tinh dầu xả khi dùng để xông còn có công dụng giải tỏa căng thẳng, giảm đau đầu, đau cơ và giúp cơ thể được thư giãn.
- Tinh dầu sả có mùi thơm nồng rất được yêu thích dùng để xông phòng ngủ, nhà ở tạo mùi thơm dễ chịu cho căn nhà và giúp giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi và tạo cảm giác thư giãn khi nghỉ ngơi.
Cây sả được dùng rất phổ biến trong đời sống hằng ngày
Một số cách sử dụng cây sả
Sả tươi có thể là gia vị trong các món ăn hằng ngày, giúp cho món ăn thêm thơm ngon và đậm vị. Hãy thêm sả vào các món ăn để có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Pha thành trà là một phương pháp điều trị tăng cường miễn dịch cho nhiều loại bệnh bao gồm cả đau dạ dày, sốt và tiêu đờm. Bạn có thể làm trà sả với cách nấu sả cùng chanh hoặc gừng để giúp gia tăng khả năng kháng khuẩn, đặc biệt là tốt cho hệ hô hấp của bạn. Ngày nay, có nhiều sản phẩm có chứa sả sấy khô, được đóng vào các túi lọc để tiện lợi hơn trong việc sử dụng.
Sả cũng được điều chế thành tinh dầu sả để sử dụng trong trị liệu, hương liệu.
Dân gian thường cho cây sả tươi vào nồi nước xông để giúp giải cảm và hạ sốt. Tuy nhiên, phương pháp này không phải ai cũng có thể sử dụng.
Một số lưu ý khi sử dụng cây sả
Cây sả có thể gây dị ứng hoặc kích ứng da khi sử dụng tại chỗ. Một số tác dụng phụ khác được báo cáo của sả uống bao gồm:
- Khi dùng bằng đường uống: Tinh dầu sả tuy là có vẻ an toàn cho hầu hết mọi người với một lượng nhỏ được tìm thấy trong thực phẩm. Nhưng nó lại không an toàn khi dùng bằng miệng với một lượng lớn.
- Khi thoa lên da: Tinh dầu sả có thể an toàn khi thoa lên da như một loại thuốc chống côn trùng, nhưng cũng có thể gây ra phản ứng hoặc kích ứng da ở một số người.
- Khi hít phải: Sẽ không an toàn khi hít phải tinh dầu sả. Tổn thương phổi đã được báo cáo.
- Trẻ em: Không an toàn khi cho trẻ uống tinh dầu sả. Có báo cáo về trường hợp ngộ độc ở trẻ em.
- Mang thai và cho con bú: Chưa đủ thông tin về việc sử dụng tinh dầu sả trong thời kỳ mang thai và cho con bú. Tuy nhiên cần an toàn và tránh sử dụng.
Cây sả ở dạng thực vật, thường an toàn để dùng trong thực phẩm và đồ uống. Số lượng cao hơn có thể gây tăng nguy cơ phát triển các tác dụng phụ.
Kết luận: Cây sả mang lại nhiều tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe. Mong rằng qua bài viết trên, bạn có thể tận dụng sả để giúp hỗ trợ tăng cường sức khỏe. Tuy vậy, bạn không nên tự điều trị bất kỳ tình trạng nào với sả hoặc sử dụng nó thay cho các loại thuốc kê đơn mà không có sự chấp thuận từ bác sĩ. Vì thế, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.