Biến chứng nguy hiểm của đái tháo đường và cách phòng ngừa

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo, số người mắc bệnh đái tháo đường chỉ riêng khu vực Tây Thái Bình Dương có thể sẽ tăng từ 138 triệu người năm 2014 lên 202 triệu người vào năm 2035 nếu không có biện pháp ngăn chặn quyết liệt. Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế, cả nước hiện có 3,5 triệu người (độ tuổi từ 20-79) mắc bệnh đái tháo đường nhưng có tới hơn 60% không biết mình bị bệnh. 85% chỉ phát hiện ra bệnh khi đã có biến chứng nguy hiểm như: tim mạch, suy thận, thần kinh, biến chứng bàn chân đái tháo đường….Việc tuân thủ theo chỉ dẫn dùng thuốc từ bác sĩ điều trị thì sự hiểu biết và tự theo dõi đường huyết của bản thân người bệnh có vai trò hết sức quan trọng trong việc kiểm soát cũng như ngăn ngừa các biến chứng.

Tại sao phải kiểm soát đường huyết ổn định?

Đường huyết là một thuật ngữ chỉ lượng đường trong máu. Thông thường đường là nguồn năng lượng chính của cơ thể, là nguồn nhiên liệu cực kỳ quan trong cho hệ thần kinh và tổ chức não bộ. Trong máu luôn có một lượng đường nhất định, nếu lượng đường này tăng hay giảm xuống so với mức bình thường thì đây là một tình trạng không bình thường của cơ thể.

Đường huyết tăng cao sẽ gây ra rất nhiều hệ lụy cho sức khỏe. Lượng đường huyết tăng cao là do sự rối loạn trong quá trình chuyển hóa glucose, kéo theo sự rối loạn chuyển hóa chất béo, chất đạm…. Khi tình trạng rối loạn này diễn ra thường xuyên sẽ gây ra những biến chứng khác như: xơ vữa mạch máu lớn, làm hẹp tắc các mạch máu nhỏ và làm hỏng toàn bộ hệ thống thần kinh. Từ đó kéo theo ra các biến chứng nguy hiểm khác: tổn thương tim, tổn thương thận, tổn thương hệ thần kinh… Ngoài ra, đường huyết cao còn gây nhiễm khuẩn ở nhiều bộ phận trên cơ thể, vết thương khó lành do suy giảm miễn dịch.

Các biến chứng bệnh đái tháo đường

Bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường nhiều năm kiểm soát đường huyết kém dẫn đến nhiều biến chứng, chủ yếu mạch máu, ảnh hưởng mạch máu nhỏ (biến chứng về mắt, thận, thần kinh), mạch máu lớn (biến chứng về tim mạch), hoặc cả hai.

– Biến chứng mắt: Đường huyết cao khiến hệ thống mao mạch ở đáy mắt bị tổn thương dẫn tới thị lực có thể bị suy giảm hoặc có thể dẫn đến mù lòa. Ngoài ra, những biến chứng về mắt như đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp… cũng có thể xảy ra.

– Biến chứng về thần kinh: là biến chứng thường xuất hiện sớm nhất và thường xuyên của đái tháo đường. Bao gồm các cảm giác đau, tê, nóng ở chân, nhịp tim và nhịp thở bất ổn định, hay tiết mồ hôi…

– Biến chứng về thận: Đường trong máu cao gây tổn thương đến vi mạch máu trong thận, từ đó suy giảm chức năng lọc của thận, thậm chí suy thận.

– Biến chứng về tim mạch: Tăng mỡ máu, cao huyết áp, xơ động mạch ngoại vi gây tắc mạch là một trong số biến chứng hay gặp của người bệnh đái tháo đường.

– Biến chứng nhiễm trùng: Đường trong máu cao là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn phát triển và làm suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể, gây nên nhiễm trùng ở nhiều vùng trên cơ thể.

Tại Sao Biến Chứng Đái Tháo Đường Lại Nguy Hiểm Đến Vậy?

Những biến chứng này không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và tuổi thọ của người bệnh.

• Giảm chất lượng cuộc sống: Các biến chứng gây ra đau đớn, hạn chế vận động, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Tăng chi phí điều trị: Việc điều trị các biến chứng đòi hỏi chi phí lớn, gây gánh nặng tài chính cho gia đình.
• Giảm tuổi thọ: Các biến chứng tim mạch và thận là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người bệnh đái tháo đường.

Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Biến Chứng

• Kiểm soát đường huyết kém: Đường huyết cao kéo dài làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu và thần kinh.
• Huyết áp cao: Tăng áp lực lên thành mạch máu, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
• Rối loạn lipid máu: Tăng cholesterol xấu (LDL) và triglyceride, giảm cholesterol tốt (HDL), làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch.
• Hút thuốc lá: Gây tổn thương mạch máu, làm tăng nguy cơ biến chứng.
• Thừa cân, béo phì: Tăng nguy cơ kháng insulin và các biến chứng.
• Tiền sử gia đình: Có người thân mắc đái tháo đường hoặc các biến chứng.

Phòng Ngừa Biến Chứng Đái Tháo Đường: Hành Động Ngay Hôm Nay!

Đừng để những biến chứng đáng sợ này trở thành hiện thực. Chúng ta hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa và kiểm soát đái tháo đường, bảo vệ sức khỏe và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn.

1. Kiểm Soát Đường Huyết Hiệu Quả

• Tuân thủ phác đồ điều trị: Uống thuốc đúng liều, đúng giờ, không tự ý thay đổi thuốc.
• Theo dõi đường huyết thường xuyên: Sử dụng máy đo đường huyết cá nhân để kiểm tra và ghi chép kết quả.
• Chế độ ăn uống lành mạnh:
  • Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
  • Hạn chế đồ ngọt, thức ăn chế biến sẵn, đồ uống có ga.
  • Chia nhỏ các bữa ăn, tránh ăn quá no.
• Tập luyện thể thao đều đặn: Vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần.
• Giảm căng thẳng: Tập yoga, thiền, hoặc các phương pháp thư giãn khác.

2. Kiểm Soát Các Yếu Tố Nguy Cơ Khác

• Kiểm soát huyết áp: Đo huyết áp thường xuyên, uống thuốc hạ huyết áp theo chỉ định của bác sĩ.
• Kiểm soát lipid máu: Xét nghiệm lipid máu định kỳ, điều chỉnh chế độ ăn uống và dùng thuốc nếu cần.
• Bỏ thuốc lá: Thuốc lá gây hại nghiêm trọng cho mạch máu, làm tăng nguy cơ biến chứng.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì.
• Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe tổng quát, tầm soát các biến chứng đái tháo đường.

“Sức khỏe là vốn quý nhất. Hãy đầu tư thời gian và công sức để bảo vệ nó.”

3. Chăm Sóc Bàn Chân Đúng Cách

• Kiểm tra bàn chân hàng ngày: Tìm kiếm vết loét, vết nứt, vết đỏ, hoặc bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
• Rửa chân sạch sẽ: Sử dụng xà phòng dịu nhẹ và nước ấm, lau khô kỹ lưỡng.
• Cắt móng chân thẳng: Tránh cắt quá sát hoặc cắt khóe.
• Đi giày dép thoải mái: Tránh đi giày dép chật hoặc cao gót.
• Không đi chân trần: Tránh nguy cơ bị thương.
• Khám bác sĩ chuyên khoa: nếu có bất kỳ vết thương ở chân.

4. Chăm Sóc Mắt Và Thận

• Khám mắt định kỳ: Ít nhất 1 lần/năm để kiểm tra võng mạc.
• Xét nghiệm chức năng thận: Ít nhất 1 lần/năm để đánh giá chức năng thận.
• Kiểm soát huyết áp và đường huyết: Để bảo vệ mắt và thận.

5. Chăm Sóc Răng Miệng

• Đánh răng 2 lần/ngày: Sử dụng kem đánh răng có fluoride.
• Sử dụng chỉ nha khoa hàng ngày: Để làm sạch kẽ răng.
• Khám răng định kỳ: Ít nhất 2 lần/năm.
• Kiểm soát đường huyết: Đường huyết cao làm tăng nguy cơ bệnh nha chu.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)

1. Biến chứng đái tháo đường có thể chữa khỏi không?

Một số biến chứng có thể được kiểm soát và làm chậm tiến triển, nhưng không thể chữa khỏi hoàn toàn. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng.

2. Tôi có thể làm gì để giảm nguy cơ biến chứng?

Kiểm soát đường huyết, huyết áp, lipid máu, duy trì cân nặng hợp lý, bỏ thuốc lá, và khám sức khỏe định kỳ.

3. Tôi nên khám bác sĩ chuyên khoa nào?

Bác sĩ nội tiết, bác sĩ tim mạch, bác sĩ nhãn khoa, bác sĩ thận, bác sĩ thần kinh, và bác sĩ chuyên khoa bàn chân.

4. Chế độ ăn uống nào tốt cho người bệnh đái tháo đường?

Chế độ ăn uống giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc, và chất béo lành mạnh. Hạn chế đồ ngọt, thức ăn chế biến sẵn, và đồ uống có ga.

5. Tập thể dục như thế nào là phù hợp?

Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần. Các bài tập phù hợp bao gồm đi bộ, bơi lội, đạp xe, và yoga.

Lời Kết

Đái tháo đường là một căn bệnh mạn tính, nhưng không phải là dấu chấm hết. Với sự hiểu biết và hành động đúng đắn, chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh tật và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe của bản thân, tuân thủ phác đồ điều trị, và duy trì lối sống lành mạnh. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế khi cần thiết. Sức khỏe của bạn nằm trong tay bạn!