Sống khỏe

Các thuốc gây giảm vị giác

Sống khỏe
20/12/2018

Dưới đây là những nhóm thuốc phổ biến thường gây tác dụng phụ lên vị giác:

1. Thuốc kháng sinh

Một số thuốc kháng sinh, đặc biệt là nhóm aminoglycoside (như gentamicin), có thể gây tổn thương dây thần kinh liên quan đến vị giác.

  • Tác động chính: Làm giảm khả năng cảm nhận mùi vị, đặc biệt là ở người cao tuổi.
  • Giải pháp: Trao đổi với bác sĩ để thay thế bằng loại kháng sinh khác ít tác động hơn.

2. Thuốc chống trầm cảm

Các loại thuốc chống trầm cảm như amitriptyline hay sertraline thường ảnh hưởng đến dây thần kinh vị giác.

  • Cơ chế: Chúng thay đổi hoạt động của serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh, gây ra tình trạng mất cân bằng vị giác.
  • Khuyến nghị: Hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn cảm thấy vị giác thay đổi khi dùng thuốc này.

3. Thuốc tim mạch

  • Nhóm thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors) như enalapril hoặc lisinopril có thể gây khô miệng và giảm khả năng cảm nhận vị.
  • Ví dụ: Một số bệnh nhân cảm thấy thức ăn đắng hơn khi dùng thuốc điều trị huyết áp.

4. Thuốc hóa trị

Người bệnh ung thư thường gặp tình trạng giảm vị giác khi sử dụng thuốc hóa trị.

  • Nguyên nhân: Các tế bào vị giác bị tổn thương trong quá trình điều trị.
  • Hậu quả: Mất hứng thú ăn uống, dẫn đến suy dinh dưỡng.
  • Biện pháp: Sử dụng thực phẩm mềm hoặc dễ tiêu hóa để bù đắp năng lượng.

5. Các loại thuốc khác

Ngoài các nhóm thuốc trên, một số thuốc như:

  • Thuốc chống động kinh: Gây thay đổi cảm nhận vị giác ở một số người.
  • Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Làm thay đổi cảm giác thức ăn, đặc biệt khi dùng lâu dài.
  • Thuốc kháng histamine: Được sử dụng để điều trị dị ứng, đôi khi cũng ảnh hưởng nhẹ đến vị giác.

Tác động của giảm vị giác đến sức khỏe

1. Suy giảm dinh dưỡng

Khi không cảm nhận được hương vị thức ăn, bạn dễ:

  • Ăn uống qua loa hoặc không đủ dinh dưỡng.
  • Mất cân bằng dưỡng chất, gây thiếu năng lượng, suy yếu cơ thể.

2. Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

Giảm vị giác không chỉ là vấn đề thể chất mà còn ảnh hưởng đến tinh thần:

  • Giảm hứng thú với ăn uống: Điều này dẫn đến cảm giác buồn bã, căng thẳng.
  • Tác động tâm lý: Một số người cảm thấy tự ti hoặc chán nản khi không thể tận hưởng bữa ăn như trước.

Các giải pháp khắc phục giảm vị giác

1. Thay đổi thuốc hoặc liều lượng

Một trong những cách đơn giản nhất để cải thiện tình trạng giảm vị giác là trao đổi với bác sĩ để thay đổi thuốc hoặc điều chỉnh liều lượng.

  • Tại sao nên thay đổi? Một số loại thuốc có thể có lựa chọn thay thế ít tác dụng phụ hơn.
  • Lưu ý: Không tự ý ngừng sử dụng hoặc đổi thuốc mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế.

2. Các phương pháp hỗ trợ

Một số phương pháp có thể giúp cải thiện khả năng cảm nhận vị giác, bao gồm:

  • Sử dụng gia vị:
    • Thêm chanh, ớt, hoặc các loại gia vị tự nhiên để tăng độ đậm đà cho món ăn.
    • Tránh các loại gia vị nhân tạo hoặc có vị ngọt quá mức.
  • Thực phẩm thay thế:
    • Chọn thực phẩm có mùi hương mạnh như bạc hà, gừng, hoặc cam quýt.
    • Uống đủ nước để tránh khô miệng, vì đây cũng là nguyên nhân làm giảm cảm nhận vị giác.

3. Thực phẩm bổ sung và thảo dược

Một số thực phẩm bổ sung có thể hỗ trợ phục hồi vị giác:

  • Kẽm: Khoáng chất này có vai trò quan trọng trong việc duy trì vị giác.
  • Vitamin B12: Giúp tái tạo dây thần kinh bị tổn thương do thuốc hoặc bệnh lý.
  • Thảo dược hỗ trợ:
    • Bạc hà: Kích thích các giác quan.
    • Gừng: Giúp cải thiện tuần hoàn máu, tăng khả năng cảm nhận vị.

4. Chăm sóc y tế chuyên sâu

Nếu tình trạng giảm vị giác kéo dài hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, hãy tìm đến các chuyên gia y tế.

  • Khi nào cần gặp bác sĩ?
    • Tình trạng kéo dài hơn 2 tuần.
    • Cảm giác vị giác giảm rõ rệt, gây mất hứng thú ăn uống hoặc suy dinh dưỡng.
  • Quy trình thăm khám:
    • Kiểm tra các bệnh lý tiềm ẩn.
    • Thử nghiệm chức năng vị giác để xác định nguyên nhân cụ thể.

Lời khuyên cho người sử dụng thuốc

1. Trao đổi với bác sĩ trước khi dùng thuốc

Việc tìm hiểu kỹ tác dụng phụ của thuốc trước khi sử dụng là vô cùng quan trọng.

  • Hỏi rõ các vấn đề sau:
    • Thuốc có tác dụng phụ ảnh hưởng đến vị giác không?
    • Có lựa chọn thay thế nào không?
  • Ghi nhớ: Thông báo cho bác sĩ về tình trạng sức khỏe và các loại thuốc bạn đang sử dụng để tránh tương tác thuốc.

2. Theo dõi và báo cáo triệu chứng bất thường

Khi sử dụng thuốc, hãy luôn chú ý đến những thay đổi trong cảm nhận vị giác của bạn:

  • Ghi chép lại:
    • Thời gian bắt đầu cảm thấy thay đổi.
    • Loại thuốc đang sử dụng.
    • Mức độ ảnh hưởng (nhẹ, trung bình, nặng).
  • Báo cáo kịp thời: Thông tin chi tiết sẽ giúp bác sĩ dễ dàng đánh giá và đưa ra hướng giải quyết phù hợp.

Câu hỏi thường gặp (FAQs)

1. Tất cả các loại thuốc đều gây giảm vị giác không?

Không, chỉ một số loại thuốc nhất định có tác dụng phụ ảnh hưởng đến vị giác. Tuy nhiên, tác động này còn phụ thuộc vào cơ địa của từng người.

2. Làm sao biết thuốc đang sử dụng gây giảm vị giác?

Hãy kiểm tra tờ hướng dẫn sử dụng thuốc hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ. Các triệu chứng thường gặp bao gồm cảm giác thức ăn nhạt, đắng hoặc không mùi vị.

3. Giảm vị giác do thuốc có thể phục hồi không?

Đa số trường hợp có thể phục hồi sau khi ngừng thuốc hoặc điều chỉnh liều lượng. Tuy nhiên, một số tổn thương thần kinh kéo dài có thể cần điều trị chuyên sâu.

4. Có cách nào để ngăn ngừa giảm vị giác khi dùng thuốc không?

  • Uống thuốc đúng cách theo hướng dẫn.
  • Giữ miệng sạch sẽ và vệ sinh răng miệng tốt.
  • Ăn uống đa dạng để tránh thiếu hụt dinh dưỡng.

Kết luận

Tình trạng giảm vị giác do thuốc tuy không phải là vấn đề nghiêm trọng tức thời nhưng có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm và áp dụng các giải pháp phù hợp không chỉ giúp bạn bảo vệ vị giác mà còn cải thiện tình trạng dinh dưỡng và tâm lý.

Hãy luôn trao đổi với bác sĩ để đảm bảo rằng việc sử dụng thuốc không gây ảnh hưởng xấu đến cơ thể. Nếu bạn cảm thấy thay đổi vị giác khi dùng thuốc, đừng ngần ngại tìm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế.

Vị giác không chỉ là một giác quan, mà còn là niềm vui cuộc sống. Hãy chăm sóc nó thật tốt!